Ο Μετζητιές, το παράσημο και το Κεφαλόβρυσο

Καταρχάς, το μετζιτιέ ή μετιζιέ ή μετζηδιές, είναι το όνομα ενός ιπποτικού τάγματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που ιδρύθηκε το 1851 από τον σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ Α’. Είναι επίσης και ένα μετάλλιο, πορφυρού χρώματος, το παράσημο του τάγματος.

Είναι όμως και η παλιά ονομασία του Κεφαλόβρυσου, του ακριτικού χωριού του Πωγωνίου, που ήταν και η έδρα του δήμου Άνω Πωγωνίου, περίπου 55 χλμ από τα Γιάννενα.

Ο οικισμός Μετζητιέ  ιδρύθηκε το 1919 και το 1927 μετονομάστηκε σε Κεφαλόβρυσο, με το ΦΕΚ 76 Α.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ: και εδώ: Paypal

Πώς όμως, από ένα ιπποτικό τάγμα (και ένα σχετικό παράσημο), φτάσαμε στην ονομασία ενός χωριού, όπου έγινε μια από τις βλάχικες «έδρες» της Ηπείρου;

Ο Οικονόμου (2002) αναφέρει ότι το όνομα μπορεί να προέρχεται από το megidie, «αυτός που ανήκει στη διαχείριση του σουλτάνου Megid» ή επίσης, να είναι εδαφωνύμιο (σημαίνει «πορφυρόχρωμος».

Φυσικά, υπάρχει και το θέμα της καταγωγής των βλαχόφωνων του Κεφαλόβρυσου που, σύμφωνα πάντα με τον Οικονόμου και τις πηγές του, «μιλούν έναν τύπο βλαχικής πολύ διαφορετικό από τον δικό τους (σ.σ. των άλλων βλαχόφωνων περιοχών) κι αυτό λόγω του ότι προέρχονται από την Αλβανία». Παραπέμπει δε στη λέξη mexhidje, τουρκικό δάνειο στην αλβανική γλώσσα, που σύμφωνα με τον Τσιάκα (στο Οικονόμου, 2002) είναι τουρκικό νόμισμα στην εποχή του σουλτάνου Μετζίτ.

Πίσω στο τάγμα Μετζηδιέ και στο παράσημό του: το τάγμα είχε πέντε τάξεις και απονεμόταν και σε ξένους πολίτες. Ανάμεσα στους αποδέκτες του ήταν ο πρώσος στρατάρχης Χέλμουτ Καρλ φον Μόλτκε, ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, ο «πατέρας» του Σέρλοκ Χολμς, καθώς και Έλληνες, μεταξύ των οποίων ο πατέρας του Κωνσταντίνου Καβάφη, Πέτρος Ιωάννης, ο Ιωάννης Ψυχάρης, κ.α.

Το Κεφαλόβρυσο παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της συνοριογραμμής. Πρόλαβε και βρέθηκε στο επίκεντρο των πολεμικών επιχειρήσεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και πυρπολήθηκε από το ναζιστικό στρατό, ο οποίος εκτέλεσε 22 κατοίκους.

Επί σειρά ετών επίσης, λειτουργούσε η Μεταλλουργική, μέχρι που ιδιωτικοποιήθηκε και άλλαξε χαρακτήρα και παραγωγική στόχευση.

Σημειωτέον ότι είναι το δεύτερο Κεφαλόβρυσο στην Ήπειρο. Έτσι λεγόταν η Λευκοθέα του Δήμου Ζίτσας για μερικά χρόνια, μετά τη μετονομασία της από Αραχωβίτσα, το 1919. Τελικά, πήρε το σημερινό της όνομα το 1961.

Πηγή:

Οικονόμου Κ. (2002) Τα Οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων-γλωσσολογική εξέταση, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε και τα υπόλοιπα χωριά της στήλης