Μια λίστα με λίγα «δώρα ζωής»

Της Βίκυς Κώστα

Τις ημέρες των Χριστουγέννων, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, μια μητέρα θα προσφέρει στην κόρη της τον νεφρό της. Πρόκειται για δωρεά από ζωντανό δότη, κατά την οποία δίνεται ένα όργανο από ένα ζωντανό άτομο σε συγγενή εξ αίματος ή σε μη εξ αίματος συγγενή. Δεν έχουν όμως όλοι την τύχη της κοπέλας αυτής. Όπως δεν έχουν όλοι την τύχη της 53χρονης από την Πρέβεζα, που πριν από λίγες ημέρες, στο ίδιο νοσοκομείο, δέχτηκε στο σώμα της έναν νεφρό χάρη σε μια πράξη ζωής που έκανε μια οικογένεια ενός νέου ανθρώπου που έχασε τη ζωή του. Οι περισσότεροι νεφροπαθείς περιμένουν επί χρόνια το συμβατό μόσχευμα, που μπορεί να μην έρθει ποτέ…

Δεν είναι τυχαίο που στη Μονάδα Μεταμοσχεύσεων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, γίνονται πια μόλις 3 με 4 μεταμοσχεύσεις νεφρού το χρόνο, με τη λίστα αναμονής νεφροπαθών να ξεπερνά τα 50 άτομα.

Κατά τη διάρκεια των πέντε χρόνων λειτουργίας της Μονάδας, έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 35 μεταμοσχεύσεις, με τις 34 να χαρακτηρίζονται επιτυχείς, καθώς έχει «χαθεί» μόνο ένας νεφρός. Σύμφωνα με τον διευθυντή της Μονάδας, καθηγητή Χειρουργικής-Μεταµοσχεύσεων Μιχάλη Μήτση, υπήρξαν χρονιές που μεγάλα νοσοκομεία του κέντρου και της περιφέρειας, δεν αξιοποίησαν ούτε έναν δυνητικό δότη.

Χωρίς επάρκεια μοσχευμάτων όμως, θα παραμείνει χωρίς ουσιαστική εφαρμογή και η συνεργασία των Κέντρων Μεταμοσχεύσεων των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Ιωαννίνων και Πάτρας. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία, η οποία προβλέπει πως η χειρουργική ομάδα του πρώτου, θα παρέχει υποστήριξη στο γειτονικό κέντρο, που τα τελευταία χρόνια, από χειρουργικής απόψεως, έχει αποδυναμωθεί. Την ίδια στιγμή, σημαντική θα είναι για το «εδώ» Κέντρο, η συμβολή του επιστημονικά υπεύθυνου του Μεταμοσχευτικού Κέντρου της Πάτρας, καθηγητή Νεφρολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Δημήτρη Γούμενου.

«Τις πταίει» όμως για την έλλειψη μοσχευμάτων στη χώρα μας, μιας χώρας «πρωταθλήτριας» στα τροχαία δυστυχήματα και ταυτόχρονα ουραγού στη δωρεά οργάνων;

O φόβος, η άγνοια και η έλλειψη εμπιστοσύνης σε ένα σύστημα που τα «γρανάζια» του, έχουν σκουριάσει. Η Ελλάδα, στο θέμα της δωρεάς οργάνων, γράφει, σβήνει και ξαναγράφει υπουργικές αποφάσεις, γεννώντας νέα προβλήματα, χωρίς να επενδύει στην ουσιαστική ενημέρωση και την οργάνωση του συστήματος αναζήτησης και αξιοποίησης μοσχευμάτων.

Στον ΕΟΜ έχει δημιουργηθεί ένα νέο «Εθνικό Μητρώο Δωρητών», στο οποίο κάθε ενήλικος πολίτης μπορεί να εγγραφεί συμπληρώνοντας τη σχετική δήλωση δωρεάς οργάνων και ιστών με την οποία εκφράζει τη βούλησή του να δωρίσει ένα ή περισσότερα όργανα και ιστούς προς μεταμόσχευση, σε περίπτωση διάγνωσης εγκεφαλικού θανάτου. Όσοι εγγράφονται στο μητρώο αυτό, παραλαμβάνουν ταχυδρομικά τη νέα κάρτα δωρητή. Αντίστοιχα, δημιουργείται και «Μητρώο Αρνητών» για όσους επιθυμούν να δηλώσουν την αντίθεσή τους στη δωρεά οργάνων. Οι πολίτες που έχουν ενταχθεί είτε στο «Μητρώο Δωρητών» είτε στο «Μητρώο Αρνητών», μπορούν να αναιρέσουν ανά πάσα στιγμή την απόφασή τους. Η συναίνεση της οικογένειας για την αφαίρεση οργάνων προς μεταμόσχευση ζητείται μόνο στις περιπτώσεις που ο δυνητικά δότης δεν είναι ενταγμένος σε κάποιο από τα δύο μητρώα.

Tο νέο «Μητρώο Δωρητών», αναμένεται να αντικαταστήσει το απενεργοποιημένο παλαιό μητρώο που διατηρούσε ο ΕΟΜ, και το οποίο στην ουσία καταργήθηκε το 2011 όταν είχε θεσπιστεί η εικαζόμενη συναίνεση, η οποία δημιούργησε περισσότερα προβλήματα, από όσα υποτίθεται πως προσπαθούσε να λύσει.

Παράλληλα, ο υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης, αυτή την περίοδο προσβλέπει στην εφαρμογή μιας πρότασης που βασίζεται στο ισπανικό μοντέλο, το οποίο εφαρμόζεται σε όλη την Ευρώπη, και αφορά την ύπαρξη σε κάθε νοσοκομείο ενός γιατρού-συντονιστή, εξειδικευμένου στη δωρεά οργάνων. Ο επικουρικός γιατρός θα παρακολουθεί την πορεία ασθενών που θα μπορούσαν να είναι δότες, δηλαδή όσων διακομίζονται στο νοσοκομείο π.χ. λόγω εγκεφαλικού ή τροχαίου.

Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, το 2012, κατήργησε το καθεστώς του «τοπικού νεφρού», με την αιτιολογία του… εκδημοκρατισμού της διανομής των μοσχευμάτων. Μέχρι τη λήψη αυτής της απόφασης, όταν γινόταν λήψη των μοσχευμάτων, το ένα από αυτά παρέμενε για αξιοποίηση στο Κέντρο που την πραγματοποιούσε, ως πράξη ανταπόδοσης.

Εν αναμονή λοιπόν, των αποφάσεων του σημερινού υπουργού Υγείας, με την ευχή για περισσότερα «δώρα ζωής» …