Μια επιδημία τον 19ο αιώνα και η στάση της κοινωνίας

Μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία έχει πάρει το Εργαστήριο Ιστορικής Έρευνας Νεότερων και Σύγχρονων Κοινωνιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (με διευθύντρια την αναπληρώτρια καθηγήτρια Λήδα Παπαστεφανάκη), το οποίο είναι κι αυτό κλειστό στο πλαίσιο των μέτρων πρόληψης για τη μη εξάπλωση του κοροναϊού. Στη σελίδα του στο facebook, ξεκίνησε να αναρτά άρθρα και ιστορικά βιβλία, με ανοιχτή πρόσβαση, ώστε «η παραμονή όλων στο σπίτι να εμπεριέχει το στοιχείο της μελέτης».

Και η αρχή γίνεται με την ανάρτηση ενός άρθρου που αφορά μια επιδημία. Πρόκειται για το άρθρο του Χρήστου Λούκου «Επιδημία και κοινωνία. Η χολέρα στην Ερμούπολη της Σύρου (1854)» (περιοδικό «Μνήμων, 1992).

Το άρθρο, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συγγραφέας, εξετάζει τα προβλήματα που έθεσε στην κοινωνία της Ερμούπολης, το 1854, η χολέρα, μια ασθένεια που δεν βιώνεται ατομικά, αλλά λόγω του επικίνδυνου επιδημικού της χαρακτήρα, απειλεί και κινητοποιεί το σύνολο των κατοίκων της πόλης.

Στα μέσα του 19^ου αιώνα, η χολέρα είχε πάρει χαρακτηριστικά πανδημίας σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα, οι πρώτοι φορείς της χολέρας ήταν οι γάλλοι στρατιώτες του στρατού κατοχής στον Πειραιά. Στη Σύρο η χολέρα έφτασε τον Αύγουστο του 1854, κι έπληξε κυρίως τους ανθρώπους των ασθενέστερων τάξεων. Οι θάνατοι πολλοί («ή πόλις μας, ή αεικίνητος και θορυβώδης, ομοιάζει νεκρούπολιν φέρουσαν τον τρόμον και τήν άθυμίαν ζωγραφισμένην εις τάς οδούς και τάς αγοράς» αναφέρει τοπική εφημερίδα), ενώ χιλιάδες έφυγαν από το νησί για να γλιτώσουν.

Πολλά τα στοιχεία που παραθέτει ο συγγραφέας για το πώς οι τοπικές αρχές προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την επιδημία και τα μέτρα που πήραν όπως καθαρισμός των δρόμων και κλείσιμο των καφενείων μετά τις 6 το απόγευμα για την αποφυγή του συνωστισμού. Ενδιαφέρουσα και η στάση της Εκκλησίας. Όπως αναφέρει ο Χρήστος Λούκος, δεν διαπιστώθηκε ιδιαίτερη έκρηξη θρησκευτικότητας. Ο επίσκοπος Σύρου και Τήνου Δανιήλ επέτρεψε να λυθεί η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου για να διατρέφονται καλύτερα οι κάτοικοι, και φαίνεται ότι συμφώνησε με τις αρχές να περιοριστούν οι ιερουργίες στο ελάχιστο για να αποφευχθούν οι συγκεντρώσεις των ατόμων… Εν έτει 1854.

Διαβάστε το άρθρο σε αυτόν τον σύνδεσμο.