Μετά την πανδημία

Ο Γιώργος Παππάς, γιατρός παθολόγος, ο άνθρωπος που κατέγραψε σε ένα δημόσιο ημερολόγιο την πανδημία στα Γιάννενα και μετά, την αποτύπωσε στο βιβλίο του «Οι επόμενες δύο βδομάδες θα είναι κρίσιμες», γράφει για την πανδημία και την επόμενή της μέρα. Αν αυτή έχει έρθει, δηλαδή…

1. Αλλά δεν ήρθε ακόμη το μετά: δεν έχει τελειώσει η πανδημία εφόσον συνεχίζεται σε υψηλούς ρυθμούς η κυκλοφορία του ιού, εφόσον καθημερινά πεθαίνουν 20 άτομα στην Ελλάδα από τον ιό, εφόσον συνεχίζουμε να έχουμε στην Ελλάδα τριψήφιο αριθμό νοσηλευομένων σε ΜΕΘ εξαιτίας του ιού, εφόσον παγκοσμίως συνεχίζει να κυκλοφορεί και να εξελίσσεται ο ιός (πριν καν επικρατήσει το στέλεχος το επονομαζόμενο και Κράκεν, που φαίνεται να μεταδίδεται ευκολότερα και να ξεφεύγει εν μέρει από την ανοσία μας, η ανησυχία των επιστημόνων εστιάζει πλέον στο στέλεχος Όρθρο, που διαφεύγει ακόμη περισσότερο της ανοσίας μας- θα κολλάμε δηλαδή ευκολότερα και θα διαιωνίζεται η τροφοδοσία ΜΕΘ και νεκρών, θα συνεχίσουν να περικυκλώνονται οι ευπαθείς και ανοσοκατασταλμένοι και χρονίως ασθενείς στην καθημερινότητά τους). Αν αυτό ονομάζεται από κάποιους ενδημικότητα, είναι βαρύ το φορτίο της και απρόβλεπτη η εξέλιξή του.

2. Τι μάθαμε (ή οφείλαμε να μάθουμε): Ότι είναι ώρα για μια υγειονομική επανάσταση. Να μάθουμε και να εφαρμόσουμε την έννοια του καθαρού αέρα των εσωτερικών χώρων, ειδικά των χώρων εκπαίδευσης και εργασίας. Αποδείξεις πλέον υπάρχουν, πως καθαρίζοντας τον αέρα ελαττώνεις τα κρούσματα του ιού. Και αυτό επεκτείνεται και σε άλλα παθογόνα που μεταδίδονται με τον αέρα, όπως η εποχική γρίπη. Είδαμε πως με στοιχειώδη μέτρα περιορίσαμε (έως εξαφανίσαμε) κάποια από τα άλλα παθογόνα του αναπνευστικού στις πρώτες φάσεις της πανδημίας. Μπορούμε να συνεχίσουμε να το επιτυγχάνουμε με Το κόστος μικρό, διαθέσιμες εφαρμογές του τύπου "φτιάξ' το μόνος σου" υπάρχουν, εισηγήσεις και σχετικές νομοθεσίες υπάρχουν επίσης σε αρκετές Δυτικές χώρες. Στο μέλλον θα θεωρείται στοιχειώδες, όσο θεωρείται σήμερα το καθαρό νερό.

3. Κατανοήσαμε ( ; ) επίσης πόσο κρίσιμη είναι η εγγραμματοσύνη όλων σε θέματα δημόσιας υγείας και πληροφόρησης: Η παραπληροφόρηση ενίοτε είναι κατευθυνόμενη, με απώτερους σκοπούς πολιτικούς, οικονομικούς, προσωπικούς. Γνωστά αυτά από την προ-πανδημική εποχή, ειδικά όσον αφορά την παραπληροφόρηση για τα εμβόλια. Παραπληροφόρηση προέρχεται όμως και από κάθε καλόπιστο θεσμικό επιστήμονα, όταν είναι αδιάβαστος, όταν σαγηνεύεται από την προβολή των ΜΜΕ, όταν θέλει να ωραιοποιήσει πολιτικές επιλογές επιστημονικής δυσαρμονίας. Οφείλουμε να επενδύσουμε στην εκπαίδευση παιδιών και ενηλίκων, πάνω στην εκτίμηση της ποιότητας μιας πληροφορίας, ειδικότερα τώρα που κάθε λογής πληροφορία έρχεται πάνω μας ανεξέλεγκτα και συχνά παραπλανητικά, ειδικά τώρα που έχει περιοριστεί ο χρόνος που αφοσιώνεται στην ανάγνωση μιας είδησης. Οφείλουμε να επαναθερμάνουμε την σχέση πολιτών και επιστήμης- θα την βρούμε μπροστά μας την τωρινή ψυχρότητα αυτής της σχέσης: μια ματιά στην Φλόριντα του σήμερα και στις ΗΠΑ του 2024 αρκεί.

4. Επωφεληθήκαμε από την επιστημονική καινοτομία από την άλλη: έρευνα 60 χρόνων οδήγησε τελικά στα mRNA εμβόλια, έρευνα 20 χρόνων βοήθησε στο να έχουμε ένα αποτελεσματικό αντιιικό. Αλλά η επιστημονική καινοτομία αποτελεί χρηματοδότηση και σε καιρό υγειονομικής ειρήνης. Πολύ περισσότερο που ζούμε τον αιώνα των πανδημιών (ανθρώπινες πράξεις παρέμβασης στο οικοσύστημα είναι που τροφοδοτούν τις επιδημίες, και η δικτύωση μέσω των ταξιδιών είναι που κάνει τις επιδημίες πανδημίες).

5. Δεν μάθαμε όμως πως κάθε αντιμετώπιση οφείλει να είναι κοινή. Οι ανισότητες σε επίπεδο κοινωνίας και χωρών είναι προφανείς στην πανδημία: στις αναπτυσσόμενες χώρες μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού παραμένει ανεμβολίαστο (ή παρέμεινε επί μακρόν). Στον Δυτικό κόσμο, η κοινωνική κατανομή της νοσηρότητας και της θνησιμότητας ήταν θλιβερή. Ακόμη και στα στοιχειώδη, δεν είναι ίδιο το βάρος της πανδημίας, ενός κοινωνικού φαινομένου και όχι μόνο υγειονομικού) για όλους: Δεν στοιβάζονται σε λεωφορεία κακού αερισμού- χώρους υπερμετάδοσης, καθημερινά για να πάνε στην δουλειά τους, όσοι λαμβάνουν αποφάσεις....