Λόγοι για να θυμάσαι τον Μάνο Λοΐζο

Η πεμπτουσία του λαϊκού τραγουδιού, είναι η ικανότητα να μιλάει στο μυαλό και στην καρδιά του περισσότερου κόσμου, χωρίς να ευτελίζεται, ούτε να υποχωρεί σε αυτά που θέλει (ή πρέπει) να υπηρετήσει. Με ένα ονοματεπώνυμο, όλα αυτά λέγονται στα ελληνικά «Μάνος Λοΐζος», χωρίς τον οποίο ζούμε εδώ και 35 χρόνια, σαν σήμερα.

Ο Λοΐζος, γεννήθηκε το 1937 στην Αίγυπτο και πέθανε σαν σήμερα, το 1982 στο νοσοκομείο της Μόσχας, μετά από το δεύτερο εγκεφαλικό επεισόδιο. Στα 45 του χρόνια, μόλις, είχε προλάβει να γίνει ένας από τους συνθέτες αναφοράς για το ελληνικό τραγούδι, όντας ταυτόχρονα και «έντεχνος» και «λαϊκός» και «στρατευμένος» και «ατίθασος».

Οι νεότερες γενιές μάθανε (μάθαμε) τον Λοΐζο από την ικανότητά του να συνθέτει το πιο σκληρό και δυνατό μήνυμα, με την πιο επιδραστική και αφοπλιστική μελωδία. Το 1968, στον «Σταθμό», ο Γιώργος Καλαΐτζής τραγουδούσε το «Δελφινάκι» και ο Δημήτρης  Ευσταθίου τη δουλειά που κάνει τους άντρες και όλα έδειχναν ότι επρόκειτο για ένα λαϊκό συνθέτη.  Δύο χρόνια αργότερα όμως, έβαζε δύσκολα, όταν ο ίδιος τραγουδούσε τον «Σεβάχ», έναν Σεβάχ αντάρτη και αποφασισμένο και η Μαρίζα Κωχ το «Νανούρισμα», ένα από τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια όλων των εποχών (ναι, αυτό που αργότερα τραγούδησε στη μεγάλη οθόνη η Βουγιουκλάκη). Το ’76 ο Λοΐζος τα έλεγε χύμα, μαζί με τον Φώντα Λάδη: «Τα τραγούδια μας» με την «Τσιμινιέρα», το «Δέντρο», το «Λιώνουν τα νιάτα μας» που είχαν τη λαϊκότητα την οποία δεν διέθετε, σε τέτοιο βαθμό τουλάχιστον, η εμβατηριακή πεπατημένη του Θεοδωράκη. Το ’79, τα «Τραγούδια της Χαρούλας», η συνεργασία του με το μουσικό του «άλτερ έγκο», τη Χάρις Αλεξίου, έδωσε το «Τίποτε δεν πάει χαμένο», μια σχεδόν διαλεκτική υπενθύμιση για τους λόγους που πρέπει να σε σηκώνουν κάθε πρωί από το κρεβάτι, αλλά και το «Σε πέντε ώρες ξημερώνει Κυριακή» και τον «Φαντάρο». Το 1980, ο Μάνος, με τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη, έδινε μια υπόσχεση δική του, αλλά και όλης της πλάσης: «Η μέρα εκείνη δεν θ’ αργήσει».

Και μετά, έφυγε…