Liberties: Η ελευθερία του Τύπου υποχωρεί επικίνδυνα και στην Ελλάδα

Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης μειώνεται σε ολόκληρη την ΕΕ και βρίσκεται «επικίνδυνα κοντά στο όριο» σε αρκετές χώρες, δήλωσε κορυφαίο δίκτυο για τις πολιτικές ελευθερίες, επισημαίνοντας τις εκτεταμένες απειλές κατά δημοσιογράφων και τις επιθέσεις κατά της ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων.

Η Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties), με έδρα το Βερολίνο, ανέφερε στην ετήσια έκθεσή της για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, η οποία συντάχθηκε με 37 ομάδες δικαιωμάτων σε 19 χώρες, ότι οι ανησυχητικές τάσεις που είχαν εντοπιστεί προηγουμένως εξακολουθούν να υφίστανται και το 2023 - αν και η νέα νομοθεσία σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να προσφέρει ελπίδες βελτίωσης.

«Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης βρίσκεται σαφώς σε σταθερή πτώση σε ολόκληρη την ΕΕ - σε πολλές χώρες ως αποτέλεσμα εσκεμμένης βλάβης ή παραμέλησης από τις εθνικές κυβερνήσεις», δήλωσε η Eva Simon, ανώτερη υπεύθυνη υπεράσπισης και επικεφαλής τεχνολογίας και δικαιωμάτων της Liberties.

«Η μείωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης συμβαδίζει με την παρακμή του κράτους δικαίου. Υπάρχει στενή συσχέτιση μεταξύ των δύο. Αυτό είναι το εγχειρίδιο των αυτεξουσιαστικών καθεστώτων». Η ίδια δήλωσε ότι η νέα νομοθεσία της ΕΕ για τα μέσα ενημέρωσης «έχει δυνατότητες», αλλά πρέπει να εφαρμοστεί σωστά.

Ιδιοκτησία

Το τοπίο των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη συνέχισε να χαρακτηρίζεται πέρυσι από μεγάλη συγκέντρωση ιδιοκτησίας στα μέσα ενημέρωσης, ανεπαρκείς κανόνες σχετικά με τη διαφάνεια της ιδιοκτησίας και πολυάριθμες απειλές για την ανεξαρτησία και τα οικονομικά των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, ανέφερε η Liberties.

Ειδικότερα για την Ελλάδα αναφέρει: «Ο αριθμός των μέσων ενημέρωσης είναι μεγάλος και το τοπίο είναι ποικίλο, αλλά η συγκέντρωση ιδιοκτησίας είναι σοβαρή. Θεωρητικά, σύμφωνα με τη νομοθεσία Συγκέντρωση και αδειοδότηση επιχειρήσεων μέσων μαζικής ενημέρωσης (νόμος αριθ. 3592/2007, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), απαγορεύεται ο έλεγχος περισσότερων από μία επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης της ίδιας μορφής (τηλεόραση ή ραδιόφωνο). 

Στην πράξη, ωστόσο, είναι γνωστό στην Ελλάδα ότι οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης με τη μεγαλύτερη επιρροή ελέγχονται από λίγους ισχυρούς επιχειρηματίες, μεταξύ των οποίων ο Ιωάννης Αλαφούζος, ο Θεμιστοκλής Αλαφούζος, ο Θεόδωρος και ο Θοδωρής Κυριακού, ο Ευάγγελος Μαρινάκης και ο Γιάννης Βαρδινογιάννης, μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος εταιρειών και διασταυρούμενων ιδιοκτησιών.

Όλοι τους έχουν επίσης σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα σε άλλους τομείς της οικονομίας, όπως η πετρελαϊκή και ναυτιλιακή βιομηχανία και ο αθλητισμός.

Slapps και παρακολουθήσεις

Η Liberties συνέστησε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί στενά την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της νέας Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, η οποία, σύμφωνα με τον Simon, παρά τους συμβιβασμούς της, δημιούργησε μια νομική βάση για τη βελτίωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης.

Δημοσιογράφοι σε χώρες όπως η Κροατία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα και η Ιταλία αντιμετώπισαν σωματικές επιθέσεις το 2023, σύμφωνα με την έκθεση, ενώ στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία οι δημοσιογράφοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με κακοποιήσεις και απειλές από εκλεγμένους πολιτικούς.

Τα χαστούκια χρησιμοποιήθηκαν συνήθως εναντίον δημοσιογράφων στην Κροατία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία, ενώ οι δημοσιογράφοι στη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ολλανδία και την Πολωνία τέθηκαν υπό παρακολούθηση από κατασκοπευτικά προγράμματα όπως το Pegasus και το Predator.

Καταχρηστικές αγωγές γνωστές ως SLAPPs χρησιμοποιούνται συχνά εναντίον δημοσιογράφων στην Κροατία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες και τη Σουηδία. Είναι σημαντικό η ΕΕ να παρακολουθεί στενά τη μεταφορά της οδηγίας κατά των SLAPP από τα κράτη μέλη.

Στη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία και τις Κάτω Χώρες, δημοσιογράφοι που επικρίνουν την κυβέρνηση βρέθηκαν αποκλεισμένοι από συνεντεύξεις Τύπου ή άλλες επίσημες εκδηλώσεις ή τους αρνήθηκαν έγγραφα στα οποία θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση.

Στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία, οι πολιτικές δαπάνες για τη διαφήμιση στα μέσα ενημέρωσης είναι υψηλές και διοχετεύονται δυσανάλογα στα φιλικά προς την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης.

Εμπιστοσύνη

Τα επίπεδα εμπιστοσύνης του κοινού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης παραμένουν χαμηλά και έφτασαν στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών στην Τσεχική Δημοκρατία το 2023. Τα επίπεδα εμπιστοσύνης μειώθηκαν επίσης κατά το τελευταίο έτος στην Εσθονία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, ενώ τα επίπεδα παραμένουν χαμηλά στη Γαλλία και την Ελλάδα το 2023.

Η παραπληροφόρηση παραμένει ένα σοβαρό ζήτημα στην Τσεχική Δημοκρατία, την Ελλάδα και την Ιταλία. Η νέα νομοθεσία κατά της παραπληροφόρησης θα μπορούσε να είναι αντιπαραγωγική στη Λετονία και έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για τη στοχοποίηση ενός δημοσιογράφου στην Ελλάδα.

Διαβάστε όλη την έκθεση εδώ