Crime Fiction Stories II: Ένα φεστιβάλ που… οπλοφορεί

Το Crime Fiction Stories, μετά την ελπιδοφόρα εκκίνηση πέρυσι τον Σεπτέμβριο, επιστρέφει φέτος με ακόμα πιο γεμάτο πρόγραμμα, περισσότερες βλέψεις, σκανδιναβικό χρώμα, έχει τη δική του μπύρα και το δικό του σάντουιτς και ήδη… ετοιμάζεται για την τρίτη του έκδοση.

Μιλάμε με τον Λάμπρο Φλιτούρη, καθηγητή στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Ιωαννίνων και υπεύθυνο του φεστιβάλ και ψάχνουμε τον δολοφόνο…

Γ.Τ.: Crime Fiction Stories II, η επιστροφή. Πού φτάσαμε αρχικά, πού επιστρέφουμε και πού θέλουμε να πάμε;

Λ.Φ. Επιστρέφουμε στον τόπο του εγκλήματος. Και από τη στιγμή που το κάνουμε αυτό, σημαίνει ότι το έγκλημα μάλλον δεν εξιχνιάστηκε.

Επιστρέφουμε σε φιλόξενους τόπους, δίπλα σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται πολύ για την αστυνομική κουλτούρα και έχοντας την, όχι ακριβώς περσινή, γιατί ήταν τον περασμένο Σεπτέμβριο, αλλά πρώτη εμπειρία, αποφασίσαμε φέτος να μεταφέρουμε τη δράση μας τον Ιούνιο. Ελπίζαμε ο καιρός να είναι καλύτερος (γέλια), αλλά αποτύχαμε μάλλον και επίσης, θέλαμε να κρατήσουμε ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού από την πρώτη συνάντηση.

Ο στόχος μας είναι να προχωρήσουμε λίγο παραπέρα από την πρώτη, δειλή προσπάθεια. Νομίζω ότι φέτος προσφέρουμε ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα, που επικεντρώνεται κυρίως στην βόρεια λογοτεχνία και λιγότερο με οπτικά «ζητήματα» και περισσότερο σε θέμα που έχουν να κάνουν με τη συγγραφή. Έτσι, θέτουμε τις βάσεις για κάτι διαφορετικό τα επόμενα χρόνια.

Αυτό έχει να κάνει κυρίως με τα αφιερώματα, σε μεγάλες σχολές, λογοτεχνικές, κινηματογραφικές, τηλεοπτικές, όπως έχουν διαμορφωθεί στο πέρασμα των χρόνων, σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Πάμε σε μια θεματική μεταστροφή του φεστιβάλ;

Θα έλεγα περισσότερο επικέντρωση σε θέματα που οι φίλοι του αστυνομικού μας ζήτησαν, και αυτό ακολουθήσαμε τελικά, να συζητήσουμε περισσότερο. Πέρυσι πχ συζητήσαμε διάφορα πράγματα που έχουν να κάνουν με κινηματογραφικές παραστάσεις του νουάρ μετά τον πόλεμο, αλλά και τις τηλεοπτικές επιτυχίες-κυρίως στις πλατφόρμες, που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια. Φέτος, θα θέλαμε να ικανοποιήσουμε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού για το σκανδιναβικό νουάρ.

Πέτυχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνεργασία με τα ινστιτούτα της Σουηδίας και της Φινλανδίας, για φέτος και ήδη έχουμε κάνει μια πρώτη συμφωνία για το ινστιτούτο της Δανίας και το αντίστοιχο της Νορβηγίας, ώστε να έχουμε ακόμα μεγαλύτερη αντιπροσώπευση του σκανδιναβικού αστυνομικού.

Τι σημαίνουν αυτά πρακτικά; Ότι οι θεματικές που διοργανώνουμε φέτος βρίσκονται υπό την αιγίδα των συγκεκριμένων ινστιτούτων, μας βοηθούν με ανθρώπους που έχουν δουλέψει στις συγκεκριμένες λογοτεχνικές παραγωγές.

Θα επιδιώξουμε λοιπόν να φέρουμε το κοινό της πόλης σε επαφή με λογοτεχνία που τη γνωρίζει, γιατί την καταναλώνει ήδη, τη διαβάζει, αλλά δεν γνωρίζει τον τρόπο παραγωγής, συγγραφής και διάχυσης, στην Ελλάδα.

Η σκανδιναβική λογοτεχνία είναι ένα από τα πιο μοσχοπουλημένα είδη στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Υπάρχει κάποια εγνωσμένη αιτία γι αυτή την επιτυχία; Γιατί είναι τόσο επιτυχημένο κάτι που δεν έχει και τόσο γοητευτικούς ήρωες, στην Ελλάδα; Ο Χάρι Χόλε πχ και έχει ζητήματα και δεν είναι Έκτορ Μπελασκοαράν.

…έχει ζητήματα και μάλιστα καθόλου ελκυστικά. Ούτε καν είναι ο ελκυστικός αλκοολικός τύπος των αμερικάνικων hard boiled νουάρ, που είχανε μια γοητεία, σε μια εποχή του Χόλιγουντ, που παρήγαγε συγκεκριμένες συμπεριφορές και μορφές κουλτούρας. Γιατί άραγε; Αυτό είναι ένα από τα ερωτήματα που θέτουμε φέτος.

Και δεν είναι μόνο ελληνικό το φαινόμενο. Η επιτυχία της σκανδιναβικής λογοτεχνίας είναι παγκόσμιο φαινόμενο –της σουηδικής και της νορβηγικής κατά πρώτο λόγο, αλλά και των άλλων, όπως η ισλανδική για παράδειγμα- και φέρνει το κοινό του νότου σε επαφή με μια κοινωνία που έχαιρε μέχρι τώρα, μιας εντύπωσης ότι είναι τόσο ισορροπημένη και τακτοποιημένη, τόσο ευνοϊκός ο τρόπος που ζεις εκεί…

…τα σκανδιναβικά κοινωνικά μοντέλα…

…ακριβώς, που ξαφνικά αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε ότι δεν είναι ακριβώς αυτή η πραγματικότητα και γι αυτό το λόγο δημιουργείται ένα εξωτικά αντίστροφο: πώς ήταν κάποτε ο εξωτισμός της Ασίας, της Αφρικής και της Μεσογείου; Ε, τώρα, το εξωτικό για εμάς είναι η Σκανδιναβία, γιατί ξεκινάς με την ψευδαίσθηση ότι θα διαβάσεις για κάτι πάρα πολύ τακτοποιημένο και ανακαλύπτεις, αυτή την υποψία που την είχες, στο πλαίσιο της γνωριμίας που έχουμε με αυτούς τους λαούς, ότι κάτι άλλο υπάρχει από κάτω. Και αυτό το κάτι, αρχίζει να απασχολεί πολύ και τις δικές μας κοινωνίες.

Θα έλεγα ότι σε αντίθεση με αυτό που θεωρούσαμε για χρόνια, ότι το σκανδιναβικό μοντέλο δεν ασχολείται με την πολιτική αλλά με το άτομο, τα προσωπικά προβλήματα κ.λπ., αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα είναι ότι κάνει σύγχρονη πολιτική. Θα έλεγα ότι δεν ασχολείται τόσο πολύ με την ιστορία, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα είδη του νότου, αλλά ασχολείται με το τώρα: μετανάστευση, τράφικινγκ, ακροδεξιά, τα ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργεί ο άκρατος φιλελευθερισμός στην καθημερινότητα, συν το πώς επηρέασε η πανδημία τους ανθρώπους. Αυτό, το αποτυπώνει πολύ καλύτερα το σκανδιναβικό, από ό,τι το κλασικό ευρωπαϊκό μοντέλο.

Γιατί στην Ελλάδα έχουμε αυτή το επιπλέον ενδιαφέρον; Για έναν πρόσθετο, θα έλεγα, λόγο: συμπτώματα που εδώ και δεκαετίες υπάρχουν σε σκανδιναβικές πόλεις, αρχίζουν να εμφανίζονται και στις δικές μας πόλεις. Η προσπάθεια να επιβιώσουνε οι άνθρωποι μόνοι τους, χωρίς τις μεγάλες συλλογικότητες που λειτουργούν προστατευτικά, πολιτικές, κοινωνικές, συνδικαλιστικές δηλαδή, αποτυπώνεται και εδώ.

Επίσης αποτυπώνεται και αυτή η δυσκολία συμβίωσης με τον άλλο. Αυτό φαίνεται και στη σύγχρονη ελληνική παραγωγή, που μοιάζει περισσότερο με τη σκανδιναβική.

Υπάρχουν παραδείγματα όπως του Γιαννίση, με ένα από τα μεγαλύτερα best sellers στην Ελλάδα

Σωστά, είχαμε την ευκαιρία να τον φιλοξενήσουμε στο περσινό CFF και να δούμε τη δουλειά του-βέβαια ο Βαγγέλης Γιαννίσης έχει και το πλεονέκτημα ότι έχει ζήσει στη Σουηδία και μεταφέρει αυτό το χρώμα.

Μπορούμε όμως να το δούμε για παράδειγμα στα έργα του Σίμου ή σε τηλεοπτικές σειρές: το «Έτερος εγώ» του Τσαφούλια έχει ελάχιστη σχέση με το κλασικό αστυνομικό του νότου. Μοιάζει περισσότερο με κάτι σκανδιναβικό, παρά με το ύφος του Μάρκαρη πχ ή τις τηλεοπτικές μεταφορές του, ούτε φυσικά με τις παραγωγές του ’50 και του ’60 στην Ελλάδα.

Όλα αυτά λοιπόν ενισχύουν το ενδιαφέρον, συν το γεγονός ότι το σκανδιναβικό μοντέλο βασίζεται σε μια πολύ πιο εύκολη γραφή. Πιο άμεση, πιο στρωτή, καθώς δεν προϋποθέτει σημαντική γνώση του παρελθόντος, για να παρακολουθήσει ο αναγνώστης την ιστορία, όπως πχ συμβαίνει με το ιταλικό, το γαλλικό και το ισπανικό μοντέλο, που αναφέρονται πολύ συχνά στην ιστορία, ειδικά του ’60, του ’70 κ.ο.κ.

…πρέπει να ξέρεις το context…

…ακριβώς, πρέπει να κινητοποιείσαι λίγο και από το πολιτικό διακύβευμα της ανάλυσης, ενώ στο σκανδιναβικό, δεν χρειάζεται. Τέλος, είναι και μια μόδα και η μόδα επηρεάζει, μην ξεχνάμε.

Γίνεται επίσης και ένα πολύ καλό promo, θα το δούμε αυτό γιατί φέτος συνεργαζόμαστε με τρεις πολύ καλούς εκδοτικούς οίκους: Με το Μεταίχμιο και τον Καστανιώτη που έχουν μια μεγάλη παράδοση στην έκδοση και μετάφραση σκανδιναβικού στην ελληνική αγορά, καθώς και με τις εκδόσεις «Ηρόδοτος» που έχουν δημοσιεύσει δύο σημαντικές μελέτες για το σκανδιναβικό, του Νίκου Γεωργιάδη.
Θα τον έχουμε μαζί μας για να μας παρουσιάσει τη θεωρητική ανάλυση της επιτυχίας του σκανδιναβικού μοντέλου στην Ελλάδα.

Ποιους άλλους θα φιλοξενήσει φέτος το φεστιβάλ;

Ξεκινάμε στις 20 Ιουνίου με ένα πάνελ μεταφραστών σκανδιναβικών μυθιστορημάτων, τον Σωτήρη Σουλιώτη που μεταφράζει από τα δανέζικα και τα νορβηγικά, την Μαρία Μαντζούκου που μεταφράζει από τα  φινλανδικά, το Νίκο Γεωργιάδη που είπαμε και πιο πριν. Η εκδήλωση γίνεται υπό την αιγίδα του φινλανδικού και του σουηδικού ινστιτούτου, με τη βοήθεια του «Μεταίχμιου». Το πάνελ αυτό θέλει να φέρει σε επαφή το κοινό με τους τρόπους, τις δυσκολίες, τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι μεταφραστές για να φέρουν σε επαφή το ελληνικό κοινό με μια κουλτούρα που είναι άγνωστη και δύσκολο να προσαρμόσεις στην ελληνική γλώσσα πράγματα που είναι πολύ μακριά για εμάς. Και να ερμηνεύσουν, σε ένα βαθμό, γιατί υπάρχει αυτή η επιτυχία.

Τη δεύτερη μέρα, στις 21/6, ο Νίκος Γεωργιάδης θα μας παρουσιάσει το θεωρητικό πλαίσιο της δικής του δουλειάς σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Ηρόδοτος» και θα έχουμε τη δυνατότητα να δούμε περισσότερα πράγματα για το σκανδιναβικό, ειδικά το ρόλο που έχει η πολιτική και η κοινωνία στη συγκρότηση αυτού του λογοτεχνικού κανόνα.

Στις 22/6 θα παρουσιάσουμε τον καρπό μιας μακρόχρονης δουλειάς που κάναμε με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με τον συνάδελφο τον Χρήστο Δερμεντζόπουλο που τώρα είναι στο Πάντειο και τον υποψήφιο διδάκτορα στο Π.Ι., τον Νίκο Φιλιππαίο. Στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος δουλέψαμε για τις απεικονίσεις του ευρωπαϊκού αστυνομικού και το αποτέλεσμα ήταν η έκδοση ενός τόμου-που κυκλοφορεί ελεύθερος στο διαδίκτυο, στις εκδόσεις Μεταίχμιο- και θα παρουσιάσουμε τα πορίσματα μιας έρευνας που έχει πολλά χαρακτηριστικά: Θα δώσουμε απαντήσεις με αριθμούς πλέον…

…α, είστε λάτρεις της στατιστικής και εσείς…

… καθόλου(γέλια). Απλά θα επιβεβαιώσουμε αυτό που όλοι γνωρίζουμε, ότι υπάρχουν συγκεκριμένες επιτυχίες από συγκεκριμένους συγγραφείς και θα το ερμηνεύσουμε. Όπως επίσης, σε αυτό τον τόμο, έχουμε και πάρα πολλές αναλύσεις για την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, για την πορεία της λογοτεχνίας από τον πόλεμο μέχρι σήμερα σε όλη την Ευρώπη, για την ελληνική λογοτεχνία και το ελληνικό αστυνομικό, καθώς επίσης και για σύγχρονες επιδράσεις του αστυνομικού, σε σχέση με το πολιτικό. Έχουμε αναφορές στους Peaky Blinders, στην Τριλογία του Βερολίνου, δουλειές που έχουν να κάνουν και με την ιστορία και με την τρέχουσα πολιτική. Την έρευνα θα τη μοιράσουμε και έντυπη, πλέον, σε όσους-ες είναι στην εκδήλωση.

Η τελευταία μέρα της εβδομάδας είναι αφιερωμένη στο βαλκανικό αστυνομικό μυθιστόρημα, ένα είδος που ανθεί τα τελευταία χρόνια και είναι πολύ ενδιαφέρον και κοντινό σε μας. Θα έχουμε μαζί μας τον Γιάννη Ράγγο και τον Βασίλη Δανέλη, τους επιμελητές ενός τόμου που έβγαλαν οι εκδόσεις Καστανιώτη, όλα αυτά στο Νησί. Εκεί θα συζητήσουμε διάφορα πράγματα, θα ακούσουμε μουσική κ.λπ.

Αναγκαστικό κενό λόγω εκλογών και επιστρέφουμε τη Δευτέρα 26/6 με μια πρεμιέρα, που θέλουμε να επεκτείνουμε: το κατασκοπευτικό μυθιστόρημα και σινεμά. Ο Ηλίας Σκουλίδας, συνάδελφος στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και φανατικός θαυμαστής του είδους, θα μας μιλήσει για τις μεγάλες σχολές και θα προβάλλουμε την ταινία «Οι τρεις μέρες του κόνδορα».

Αυτά είναι το κυρίως σώμα. Παράλληλα, χάρη στη συνδρομή του Θυμωμένου Πορτραίτου  και των ανθρώπων του, έχουμε και μια σειρά εκδηλώσεις που νομίζω ότι θα ενθουσιάσουν. Όσοι-ες παραβρεθούν σε αυτές, θα μπορούν να συμμετέχουν κάθε μέρα σε κλήρωση για βιβλία που διαθέτουν διάφοροι εκδοτικοί οίκοι.

Υπάρχει επίσης η μπύρα, αλλά και το σάντουιτς του φεστιβάλ. Οπότε έχουμε όλα τα… όπλα: μπύρα, φαγητό, βιβλία, ταινίες, συζήτηση. Ένα πλήρες φεστιβάλ δηλαδή που ήδη, στη δεύτερη χρονιά του, μας βάζει στη διαδικασία να σκεφτόμαστε ήδη την… τρίτη χρονιά του.

 Τα Γιάννενα αποκτούνε ένα φεστιβαλικό προφίλ, με διάφορες εκδηλώσεις, θεματικές κ.λπ. Μπορεί όλη αυτή η δραστηριότητα να δημιουργήσει ένα πολιτισμικό κεφάλαιο;

Θέλω να πω ότι τα Γιάννενα δεν έχουνε την ανάγκη να προβληθούν μέσω των φεστιβάλ, είναι ήδη ένας τουριστικός προορισμός. Αντίθετα, αυτό που θα μπορούσε να γίνει, είναι να διαμορφωθεί ένα κοινό πρώτα-πρώτα στην πόλη, να δημιουργηθούν μια σειρά θεσμών που θα μείνουν στην πόλη, στους κατοίκους και στους φιλοξενούμενους-ες –αναφέρομαι κύρια στους χιλιάδες φοιτητές που διαμένουν στα Γιάννενα- και θα μπορούνε με αυτό τον τρόπο να ανανεώνουν το πολιτιστικό ενδιαφέρον καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, που θα αναβαθμίσει τελικά τον τρόπο με τον οποίο δομούμε την καθημερινότητά μας. Το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που δείχνουν ενδιαφέρον είναι πολύ ελπιδοφόρο, ελπίζουμε να υπάρξει η αντίστοιχη συνδρομή από την τοπική αυτοδιοίκηση σε αυτά τα ζητήματα και κυρίως, να υπάρξει η συμμετοχή του κόσμου. Αν ο κόσμος δεν συμμετέχει, όσο και να θέλουν οι άνθρωποι της πόλης ή άλλοι που έρχονται σε αυτή να «επιχειρήσουν» στον τομέα του πολιτισμού, αυτό δεν μπορεί να γίνει αν δεν υπάρχει τοπικό ενδιαφέρον. Σίγουρα θα βρει κάποιος, κάτι που τον ενδιαφέρει σε όλα αυτά.

Ωραία. Πάμε λοιπόν να δούμε ποιος είναι ο δολοφόνος

Θα το δούμε; Αν όχι φέτος, του χρόνου. Ή και του παραχρόνου

Ευχαριστώ πολύ

Ευχαριστώ κι εγώ