Καλά, είναι διασκεδαστικοί οι «Τάφοι»;

Το έργο του Δημήτρη Χατζή είναι τεράστιας εμβέλειας και σημασίας. Τόσο μεγάλης, που συχνά ο δημιουργός του τιμάται και μακαρίζεται ακόμα και από εκείνους που ψέγει στα έργα του.

(Κλείνει πλάνο-ανοίγει πλάνο)

Είμαστε στο Μονοδέντρι, στο θέατρο που φέρει το όνομα του Άγγελου Κίτσου, του ανθρώπου που συντόνισε μια ολόκληρη πολιτισμική εποχή στην Ελλάδα και το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων διασκευάζει τον «Τάφο», ένα από τα διηγήματα του Χατζή από το «Τέλος της μικρής μας πόλης».

Καταρχάς, πρέπει να ειπωθεί το εξής: σε μια κριτική, δεν έχει καμία απολύτως σημασία το προσωπικό συμπέρασμα «μ’ άρεσε-δεν μ’ άρεσε». Ας ξεχωρίσουμε το influencing από τη θεώρηση ενός πράγματος που προσπαθεί να διαμορφώσει συνειδήσεις.

Αφού λοιπόν έγινε αυτή η συμφωνία, ας δούμε πού στηρίχτηκε ο Ορέστης Τάτσης για να φτιάξει το καλοκαιρινό έργο του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, υπό το γενικό τίτλο «Το τέλος της μικρής μας πόλης».

Το προτελευταίο διήγημα του Χατζή, σε αυτό το διάσημο και περιλάλητο βιβλίο του, είναι ο «Τάφος».

Είναι μια ιστορία που έχει παιχτεί σε επανάληψη σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, με επίδικο τη συνύπαρξη με τον διπλανό και τον τόπο και τελικά την «ανάπτυξη».

Η λέξη μπαίνει σε εισαγωγικά, ακριβώς γιατί από όταν εξηγήθηκε με διαλεκτικούς όρους, αναδείχθηκε η διττή της διάσταση. Δεν είναι για όλους η ίδια, δεν τη θέλουν όλοι για τους ίδιους λόγους, δεν είναι μια έννοια μόνο θετική ή μόνο ουδέτερη και τελικά, «αθώα».

Ο Χατζής, ένας άνθρωπος που το ελληνικό κράτος κυνήγησε και παραλίγο να εξοντώσει (μην ξεχνάμε ότι ο αδερφός του εκτελέστηκε, ως κομμουνιστής, στις δίκες του μαύρου καλοκαιριού του ’48 και την «υπόθεση Πρίντζου), μένει επίκαιρος χάρη στη διορατικότητά του.

Οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες είναι δύο διαστάσεις της ελληνικής επαρχίας (μην ξεχνάμε ότι ο Χατζής έγραφε πάντα με «εποπτικό τόπο» τα Γιάννενα, μια έτσι και αλλιώς δύσκολη, όσο και γοητευτική περιοχή), που θέλουν κάτι διαφορετικό για τους εαυτούς τους.

Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται, μέχρι να έρθει η ανάπτυξη και το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που περιμένουν.

Πίσω στο Μονοδέντρι (και τα πολλά έντομα που δυσκόλεψαν την παράσταση, συμμετέχοντας σε αυτή) και τη διασκευή του «Τάφου»:

Καταρχάς, ο Χατζής δεν ήταν ένας «στεγνός» αναλυτής, απλά στρατευμένος εννοιολογικά και υφολογικά σε έναν σκοπό. Τα διηγήματά του, ακόμα και τα πιο στενάχωρα, διατρέχονται από μια ειρωνεία και ένα σχεδόν διαμπερές χιούμορ, πολλές φορές.

Οπότε, μια διασκευή σαν το έργο του Τάτση θα μπορούσε να δραματουργήσει και προς μια κάπως διαφορετική κατεύθυνση.

Και το έκανε, βάζοντας στο παιχνίδι στοιχεία που ενδεχομένως να θεωρηθούν και «βέβηλα»: μουσική, σχετικά σύγχρονη πλάκα, αναλογίες και αναχρονισμούς με πράγματα που γνωρίζει το κοινό και μπορεί να δημιουργήσει τις δικές του μηχανικές παρακολούθησης.

Επίσης, έφτιαξε ένα συλλογικό έργο.

Οι έξι επί σκηνής (Άρης Τσαμπαλίκας, Γιάννης Κοτσαρίνης, Στάθης Κόκκορης, Γιάννης Κοντός, Αντώνης Χρήστου, Βασίλης Λαγδάς με όργανα και κουμπάκια) εναλλάσσονται σε ρόλους, όργανα, πρόζα και τραγούδι ή και τα κάνουν όλοι μαζί, με εξαιρετικό συγχρονισμό, που κρατάει καλά και το δύσκολο, μουσικό κομμάτι. Κάπως σαν να κάνεις μια ωραία μάζωξη όπου η παρέα τραγουδάει μαζί μετά τα δύο πρώτα ποτήρια και αρκετά πριν από την πρωινή καταστροφή.

Ενίοτε ίσως το έργο φωνάζει λίγο παραπάνω από όσο πρέπει (ή αντέχει ο καθένας; Ίσως) αλλά οι παρέες έτσι κάνουν.

Επίσης, έχει μερικά εξαιρετικά αστεία σημεία και κάποια άλλα πιο σκυθρωπά, που προλαβαίνουν τη δημιουργία ανισοτήτων. Σύντομα και περιεκτικά, θα μπορούσαν να περιγραφούν έτσι: «Από την Κάρμινα Μπουράνα μέχρι το τείχος».

Εν τέλει: Το «Τέλος της μικρής μας πόλης» αξίζει να το ακολουθήσετε στην περιοδεία του, αν δεν το ‘χετε δει μέχρι τώρα, για διάφορους λόγους. Πρώτον, γιατί είναι μια αξιολογότατη εκδοχή της, φτωχής και συχνά προβληματικής, εγχώριας πολιτιστικής παραγωγής στα Γιάννενα. Δεύτερον, γιατί το έργο παίρνει αποστάσεις και από το κοινό, όπως ο Χατζής έπαιρνε αποστάσεις από τους ήρωές του-χωρίς να τους εξυψώνει ή να τους καταδικάζει- και δείχνει προς μια κατεύθυνση, προσφέροντας εμπειρία προς αξιολόγηση και αξιοποίηση.

Βασικά πράγματα που οφείλει να κάνει ο πολιτισμός, δηλαδή…

Info

To τέλος της μικρής μας πόλης

Σκηνοθεσία: Ορέστης Τάτσης

Παίζουν: Άρης Τσαμπαλίκας, Γιάννης Κοτσαρίνης, Στάθης Κόκκορης, Γιάννης Κοντός, Αντώνης Χρήστου. Μουσικός επί σκηνής: Βασίλης Λαγδάς

Διασκευή/στίχοι: Έλσα Ανδριανού

Σκηνοθεσία/Σκηνογραφία: Ορέστης Τάτσης

Μουσική σύνθεση/στίχοι: Θέμος Σκανδάμης

Επιμέλεια Κοστουμιών: Κωνσταντίνος Ζαμάνης

Σχεδιασμός φωτισμών: Μελίνα Μάσχα

Βοηθός σκηνοθέτη: Άννια Μπούτνιοκ

Επόμενες παραστάσεις: