Ιστορικό-Αρχαιολογικό Ιωαννίνων: Παρέμβαση για τα πέντε μεγάλα μουσεία

Αύριο 13 Φεβρουαρίου, στην ολομέλεια της Βουλής κατατίθεται προς συζήτηση το σχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού για τον «εκσυγχρονισμό της μουσειακής πολιτικής» που προβλέπει μεταξύ άλλων τη μετατροπή των πέντε μεγαλύτερων αρχαιολογικών μουσείων της χώρας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.

Οι αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και από την επιστημονική κοινότητα, και σε διεθνές επίπεδο, είναι έντονες. Μία αντίδραση ακόμη καταγράφεται από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Το διδακτικό προσωπικό του Ιστορικού-Αρχαιολογικού προτείνει αντί της επικείμενης ψήφισης του σχεδίου νόμου, την έναρξη ουσιαστικού διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την ακαδημαϊκή κοινότητα για τα μουσεία.

Όπως σημειώνεται σε ψήφισμα, καταρχάς, ακόμη και από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο νόμου, δεν καθίσταται σαφές και κατανοητό είναι η ανάγκη αυτής της μετατροπής του νομικού καθεστώτος των μουσείων.

Τονίζεται χαρακτηριστικά ότι τουλάχιστον από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και εξής, τα δημόσια αρχαιολογικά μουσεία της χώρας έχουν καταφέρει να απορροφήσουν πλήθος εθνικών και ευρωπαϊκών κονδυλίων που αφορούσαν έργα υποδομής, αλλά και ανανέωσης των μόνιμων εκθέσεων, έχουν παρουσιάσει εκατοντάδες εκπαιδευτικά προγράμματα για επισκέπτες όλων των ηλικιών αλλά και για ΑμεΑ, Ρομά, τοξικοεξαρτημένους και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, έχουν εκπονήσει δεκάδες περιοδικές εκθέσεις, οι οποίες στηρίζονται σε στιβαρή επιστημονική έρευνα, έχουν συμμετάσχει δανείζοντας εκθέματα σε μεγάλες περιοδικές εκθέσεις σε μουσεία του εξωτερικού, έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές εκδόσεις, που αποτελούν ουσιαστικές συμβολές στη διεθνή βιβλιογραφία, και έχουν παράσχει αρχαιολογικό υλικό και κάθε είδους βοήθεια σε ερευνητές από όλον τον κόσμο.

«Όλα αυτά παρέχονται δωρεάν και υπηρετούνται από υψηλής εξειδίκευσης υπαλλήλους, οι οποίοι, αν και δεν είναι ευάριθμοι, υπερβαίνουν εαυτούς στα καθήκοντά τους» επισημαίνεται.

Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας κάνει κι αυτό λόγο για αυτόματη αποκοπή των πέντε αυτών μουσείων από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, η οποία διαχρονικά τα τροφοδοτεί με πλήθος ανασκαφικών ευρημάτων, αλλά μέχρι πρότινος και με ανθρώπινους πόρους.

Επίσης τονίζει ότι τα κριτήρια επιλογής των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων δεν είναι σαφή και δεν εξασφαλίζεται η πλειοψηφία των επιστημονικών κλάδων που είναι σχετικοί με το αντικείμενο του εκάστοτε μουσείου (εξειδικευμένοι αρχαιολόγοι, μουσειολόγοι, αναγνωρισμένου κύρους συντηρητές αρχαιοτήτων κτλ.).

Και οι προβληματισμοί δεν τελειώνουν εδώ. Όπως σημειώνεται, δεν αποδεικνύεται σαφώς η οικονομική αυτοτέλεια των νέων ΝΠΔΔ, δεδομένου ότι θα παραμείνουν κρατικώς επιχορηγούμενα. Παράλληλα, δεν έχει κατατεθεί σαφής οικονομοτεχνική μελέτη για το κόστος των αμειβόμενων μελών των Διοικητικών Συμβουλίων και την αντίστοιχη επιβάρυνση που θα προκληθεί στον κρατικό προϋπολογισμό. «Μας προβληματίζει επίσης η δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό και μακροχρόνιου δανεισμού αρχαιοτήτων χωρίς σαφές πλαίσιο, καθώς συνακόλουθα δεν εξασφαλίζεται η παραμονή των ‘αμετακίνητων’ αρχαιοτήτων σε ελληνικό έδαφος»: ένα ακόμη επιχείρημα που προστίθεται στον μακρύ κατάλογο κατά του σχεδίου νόμου.

Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ζητά ενημέρωση σχετικά με οικονομοτεχνικές μελέτες, που οφείλει να έχει εκπονήσει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προκειμένου να θεωρηθεί σκόπιμη και επωφελής για το δημόσιο συμφέρον αυτή η διοικητική μεταβολή.

Με την ιδιότητα των μελών πανεπιστημιακού Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της περιφέρειας, εκφράζεται και η εύλογη ανησυχία για την αποκοπή των εσόδων των εν λόγω μουσείων από τον ΟΔΑΠ (πρώην ΤΑΠΑ), φορέας ο οποίος συγχρόνως χρηματοδοτεί με αναδιανεμητικό τρόπο τα πολλά, μικρά μουσεία της περιφέρειας.

«Η προοπτική της αλλαγής καθεστώτος των μεγάλων μουσείων της χώρας εγείρει αυτομάτως κρίσιμα ερωτήματα για τη χρηματοδότηση και την αξιοπρεπή συντήρηση αυτών των μικρών αλλά πολύτιμων κοιτίδων πολιτισμού στην περιφέρεια, καθόσον δεν προκύπτει ούτε από το σχέδιο νόμου ούτε από τη συνοδευτική αιτιολογική έκθεση μέριμνα για την εξασφάλιση των πόρων που θα στερηθούν, αλλά και δεν προκύπτει έμπρακτη πρόνοια για την τύχη τους» τονίζεται χαρακτηριστικά.