Η στοά ενός ευεργέτη

Η στοά Λούλη στην οδό Ανεξαρτησίας είναι μία από τις τέσσερις στοές που υπάρχουν σήμερα στα Γιάννενα –όλες τους έχουν χαρακτηριστεί έργα τέχνης από το υπουργείο Πολιτισμού- και βρίσκεται στον πυρήνα της παλιάς εμπορικής αγοράς, από την περίοδο της ύστερης οθωμανοκρατίας.

Η εμπορική στοά της Λούλη, όπως και οι υπόλοιπες, φτιάχτηκαν μετά τον εμπρησμό του παζαριού επί Ρασήμ πασά το 1869. Με την ανοικοδόμηση της εμπορικής αγοράς, οι δρόμοι παρέμειναν στενοί και τα καταστήματα και τα εργαστήρια έγιναν πέτρινα.

Η στοά Λούλη οφείλει το όνομά της στον τον Ιωάννη Λούλη, έμπορο και τραπεζίτη, με δραστηριότητα στη Ρουμανία, κι ευεργέτη των Κατσανοχωρίων (σήμερα υπάρχει το Λούλειο Κληροδότημα). Με τα έσοδα από τα ενοίκια των εργαστηρίων και των εμπορικών καταστημάτων της στοάς, την οποία είχε αγοράσει, ο Λούλης χρηματοδοτούσε τη λειτουργία γηροκομείου στον τόπο καταγωγής του, την Αετορράχη (Γρ. Μανόπουλος, «Ο ευεργετισμός στα Κατσανοχώρια στο β’ μισό του 19ου αιώνα. Η περίπτωση του ευεργέτη Ιωάννη Ζ. Λούλη»).

Στον όροφο του κτιρίου, στεγάστηκε το 1890 και το δημαρχείο της πόλης των Ιωαννίνων. Για δύο δεκαετίες περίπου, το δημαρχείο ήταν «περιφερόμενο» μέχρι που στεγάστηκε στο δικό του κτίριο, επί της οδού Μπιζανίου (εκεί που βρίσκεται σήμερα το Δημοτικό Ωδείο), στα τέλη του 19ου αιώνα. Μια σημαντική στιγμή για τη στοά Λούλη, ήρθε το 1910 όταν αποτέλεσε τον χώρο στέγασης της αγγλογαλλικών συμφερόντων Οθωμανικής Τράπεζας. Το υποκατάστημα της Οθωμανικής Τράπεζας όπως και αυτό της Αθηναϊκής Τράπεζας, που ιδρύθηκε την ίδια περίοδο στα Γιάννενα, φιλοδοξούσαν να γεμίσουν ένα μεγάλο κενό που υπήρχε στην αγορά: το κενό του τραπεζικού συστήματος. Δεν άντεξαν, ωστόσο, για πολλά χρόνια. Η Οθωμανική Τράπεζα στη στοά Λούλη έκλεισε στις αρχές της δεκαετίας του '20.

Ο εμπορικός χαρακτήρας της στοάς, στην οποία λειτουργούσε και χάνι, παρέμεινε για πολλές δεκαετίες, με τα όποια προβλήματα υπήρχαν κατά περιόδους. Από τα μέσα του 20ου αιώνα, τα παραδοσιακά επαγγέλματα άρχισαν να χάνουν τη δυναμική τους. Στη στοά, μεταπολεμικά, στεγάστηκαν σιδηρουργεία, ξυλουργεία και αποθήκες. Τη δεκαετία του ’80 συναντούσε κανείς ακόμη καφενεδάκια αλλά και ένα μικρό βιβλιοπωλείο στην είσοδο της στοάς (όπως απεικονίζονται στις φωτογραφίες)…

Τα νεότερα χρόνια, η στοά Λούλη άρχισε να αποκτά έναν νέο χαρακτήρα, με τους χώρους της να μετατρέπονται σε τόπο ψυχαγωγίας και διασκέδασης.

Το υπουργείο Πολιτισμού έχει κρίνει ότι τα κτίρια της στοάς αυτής αποτελούν «δείγματα επαρχιακού εκλεκτικισμού», όπως και ότι παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα διάφορα μορφολογικά στοιχεία -το τοξωτό ανώφλι στην είσοδο της στοάς, τα φουρούσια των μπαλκονιών και τα περίτεχνα κιγκλιδώματα.