Η «μπλε υπερσελήνη» της 30ης Αυγούστου

H Σελήνη ετοιμάζεται για μια εντυπωσιακή εμφάνιση τη νύχτα της 30ης Αυγούστου. Θα είναι η μεγαλύτερη και φωτεινότερη πανσέληνος του 2023, εξ ου και το όνομά της «μπλε υπερσελήνη».

Σύμφωνα με τον επιστήμονα του τμήματος Εξερεύνησης του Ηλιακού Συστήματος της NASA, Γκόρντον Τζόνστον, είναι μια συγχώνευση ενός υπερφεγγαριού και ενός μπλε φεγγαριού που είναι σε ευθυγράμμιση με το ινδουιστικό φεστιβάλ Rakhi Purnima. Το φαινόμενο της υπερσελήνης αναφέρεται στην εγγύτητα του φεγγαριού στη Γη κατά τη διάρκεια της πλήρους φάσης του, καθιστώντας το να φαίνεται πιο μεγάλο και φωτεινότερο.

Σε πολλά παραδοσιακά σεληνιακά ημερολόγια η πανσέληνος πέφτει κοντά στη μέση των σεληνιακών μηνών. Αυτή η πανσέληνος βρίσκεται στη μέση του έβδομου μήνα του κινεζικού ημερολογίου, του Safar στο ισλαμικό ημερολόγιο και του Ελούλ στο εβραϊκό ημερολόγιο.

Ο χαρακτηρισμός «μπλε» υπερφεγγαριού, δεν έχει να κάνει με το χρώμα αφού μάλιστα είναι πιθανό η Σελήνη να έχει πορτοκαλί απόχρωση αν και το φεγγάρι δύναται υπό κατάλληλες συνθήκες της γήινης ατμόσφαιρας να φαίνεται γαλαζωπό. Ο όρος «μπλε» έχει μεταφορική σημασία, η οποία τονίζει τη σπανιότητα ενός φαινομένου και προέρχεται από την αγγλική έκφραση «once in a blue moon», που σημαίνει πως κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια.

Η μπλε υπερπανσέληνος του Αυγούστου χαρακτηρίζεται στην αστρονομική κοινότητα επίσης ως «ημερολογιακό μπλε φεγγάρι» και είναι ένα φαινόμενο όταν υπάρχουν δύο πανσέληνοι μέσα στον ίδιο μήνα όπως συνέβη με τον φετινό Αύγουστο όπου είχαμε πανσέληνο και στην αρχή του μήνα. 

Αυτό συμβαίνει περίπου κάθε δύο ή τρία χρόνια καθώς μια νέα πανσέληνος ανατέλλει κάθε 29,5 ημέρες. Η επόμενη μπλε υπερπασνέληνος θα κάνει την εμφάνιση της στις 31 Μαΐου 2026.

Η πανσέληνος ανατέλλει πάνω από μια ενεργή καλντέρα στο Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων της Χαβάης. Πηγή: National Park Service/Janice Wei via NASA

Υπάρχει και το αποκαλούμενο «εποχιακό μπλε φεγγάρι», όρος που περιγράφει την τρίτη πανσέληνο από τις τέσσερις κατά τη διάρκεια μιας αστρονομικής περιόδου. Αυτό συμβαίνει όταν ένα ημερολογιακό έτος έχει 13 πανσέληνους αντί για 12. Το επόμενο εποχιακό μπλε φεγγάρι, το οποίο επίσης συμβαίνει κάθε δύο ή τρία χρόνια, θα κάνει την εμφάνιση του στις 19 Αυγούστου 2024.

Στον βραδινό ουρανό της 30ης Αυγούστου, η πανσέληνος θα συνοδεύεται από τον πλανήτη Κρόνο, ο οποίος θα εμφανιστεί κοντά στη Σελήνη και θα περιστρέφεται δεξιόστροφα γύρω από αυτήν καθώς θα προχωρά το βράδυ. Το φωτεινό αστέρι Βέγας, μέρος του Θερινού Τριγώνου, θα είναι ορατό από πάνω. Καθώς ο σεληνιακός κύκλος εξελίσσεται, η θέση της Σελήνης και των άστρων θα μετατοπίζεται.

Ο Κρόνος θα συνεχίζει να συνοδεύει τη Σελήνη στον πρωινό ουρανό της 31ης Αυγούστου. Και οι δύο θα είναι ορατοί στον δυτικό ουρανό πριν από την ανατολή του ηλίου.