Η «μάχη» των πέτρινων γεφυριών

Μετά την κατάρρευση της Γέφυρας Πλάκας το 2015, τα πέτρινα γεφύρια προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή μας και να υπενθυμίσουν ότι αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ηπείρου, το οποίο μπορεί να μην υπάρχει για πάντα.

Η προστασία και η ανάδειξη της πολιτιστικής αυτής κληρονομιάς ανήκει καταρχήν στο υπουργείο Πολιτισμού. Τα νεότερα μνημεία, γενικότερα, όμως δεν έχουν τύχει και της καλύτερης προστασίας. Ίσως επειδή ως νεότερα μνημεία θεωρείται ότι αντέχουν ακόμα. Τα χρόνια όμως περνούν, και τίποτα δεν μένει άφθαρτο, ούτε και η πέτρα. Τα περιστατικά με τη Γέφυρα Πλάκας και το Θεογέφυρο προκαλούν εκ των πραγμάτων μια ανησυχία σε πολλούς, και ιδίως σε όσους «φιλοξενούν» στα χωριά τους τα πέτρινα γεφύρια. Πρόσφατα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Τσεπελόβου «Ο Τσούφλης» έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση των ιστορικών πέτρινων γεφυριών του Χάτσιου και της Κοβάτσαινας.

Ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέκος Καχριμάνης, με αφορμή αυτή την επιστολή του συλλόγου, ήρθε να υπενθυμίσει ότι η Περιφέρεια Ηπείρου δεν είναι αρμόδια ούτε για τα γεφύρια ούτε για άλλα μνημεία, βάζοντας όμως στο τραπέζι τη διεκδίκηση της αρμοδιότητας αυτής. Ο κ. Καχριμάνης όλα αυτά τα χρόνια έχει υπογράψει ουκ ολίγες προγραμματικές συμβάσεις με το υπουργείο Πολιτισμού για διάφορα μνημεία, κυρίως για θρησκευτικά. Οι προγραμματικές συμβάσεις είναι αρκετά χρονοβόρες, με το υπουργείο Πολιτισμού επιπλέον να έχει τον επιτελικό ρόλο. Ο περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ζήτησε επί της ουσίας να έχει πιο παρεμβατικό ρόλο η αυτοδιοίκηση. «Μήπως τελικά το υπουργείο πρέπει να αναλάβει μια νομοθετική πρωτοβουλία ώστε στα γεφύρια ή σε άλλα μνημεία, να μη χρειάζεται προγραμματική σύμβαση, αλλά να επεμβαίνουν η Περιφέρεια ή οι Δήμοι με την επίβλεψη πάντα των αρχαιολογικών υπηρεσιών;» αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά. Κάτι τέτοιο προφανώς θα άλλαξε ριζικά τον τρόπο διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ωστόσο, η αυτοδιοίκηση οφείλει να είναι πιο δραστήρια για τη διάσωση των μνημείων του τόπου.

Σε αυτό το σημείο, ο κ. Καχριμάνης αναφέρθηκε στις ενέργειες της Περιφέρειας Ηπείρου για τη στερέωση των δύο βάθρων της Γέφυρας Πλάκας. «Τα σώσαμε τα δύο βάθρα» είπε για να ευχαριστήσει για ακόμη μια φορά τον επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και αρχιτέκτονα Γιώργο Σμύρη, τον πρώην πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ηπείρου Χρίστο Παπαβρανούση και τοπικούς φορείς.

Τα πέτρινα γεφύρια που έχουν κηρυχθεί μνημεία στην Ήπειρο, δεν είναι λίγα: 55 στον αριθμό, από τα οποία 50 στο νομό Ιωαννίνων και 5 στο νομό Άρτας. Υπάρχουν όμως κι άλλα γεφύρια, τα οποία μπορεί να μην είναι χαρακτηρισμένα ως μνημεία, αλλά τυγχάνουν προστασίας, καθώς η «ηλικία» τους ξεπερνά τα 100 χρόνια. Στο νομό Ιωαννίνων, η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων έχει καταγράψει 33 γεφύρια.