H Ευρώπη που γερνάει μικραίνοντας

Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, όταν παίρναμε και στην Ελλάδα τη μεταλλική γεύση της πολιτικής νομιμοποίησης της ακροδεξιάς που γινόταν κοινοβουλευτική και συνομιλήτρια «κεντρώων» -όνομα και μη χωριό- είχαμε ανακαλύψει ξανά τη Βαϊμάρη.

Πιστεύαμε, σύμφωνα με την πιο κοντινή χρονικά αναλογία, ότι όλα βαδίζουν προς μια αδιόρατη κορύφωση που θα ήταν ή πολεμική ή νομιμοποιημένη και αυτή και θα έμοιαζε με τη δεκαετία του ’30.

Ήταν τέτοια η τάση τότε που η Βαϊμάρη έπεφτε ως ερώτηση ακόμα και σε ακαδημαϊκές εξετάσεις ψιλοάσχετων με το αντικείμενο, σχολών. Όλα ήταν Βαϊμάρη, από τα δελτία ειδήσεων μέχρι τις πιάτσες ταξί.

Δέκα χρόνια μετά η κατάσταση δεν μοιάζει με τα χρόνια της Βαϊμάρης πλέον, αλλά με τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, στα χρόνια που οδήγησαν στον Α’ Παγκόσμιο με παρακμάζουσες αυτοκρατορίες, ισχυρούς στρατούς που διαλύονταν στο πεδίο της μάχης, αντίρροπους εθνοτικούς παράγοντες, διαρκή πολεμική εγρήγορση και σύγκρουση.

Σήμερα, υπάρχουν αδύναμες αστικές δημοκρατίες, οικονομική κρίση που δεν υποχωρεί, στροφή στη «νομιμοποιημένη» απολυταρχία, τύποι σαν τον Πούτιν, τον Ερντογάν και τον Τραμπ να ηγούνται κοινωνιών ή/και στρατιωτικών δυνάμεων και ο αντίλογος να είναι «ρολίστες» σαν τον Μπάιντεν ή απολίτικες  φυσιογνωμίες σαν τον Ζελένσκι που πολιτικοποιούνται γρήγορα και βίαια.

Οι δυτικές δημοκρατίες αντιμετωπίζουν πλέον εχθρούς και «εχθρούς» στο εσωτερικό τους, όπως πχ οι διχασμένες ΗΠΑ και αδυνατούν πλέον να «μοιράσουν δημοκρατία» στο εξωτερικό, όπως έκαναν στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και αλλού, με ελεεινά αποτελέσματα και δεινές επιπτώσεις.

Το ΝΑΤΟ έχει υπάρξει εξίσου δολοφονικό με τις στρατιές και τις αποφάσεις του Πούτιν και αυτό  καλό είναι να μην το ξεχνάμε, γιατί «η σωστή πλευρά της ιστορίας» είναι βασικά η ειρήνη και όχι ο πόλεμος, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα που διχάστηκαν ιστορικά πριν και μετά από πολέμους-και συνεχίζουν να διχάζονται.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν, σε μια ομιλία που σίγουρα θα καταγραφεί ως κομβική από τους «ιστορικούς του μέλλοντος», ξημερώματα ώρα Ελλάδας χτες ανακοίνωσε την επιστροφή στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και επ’ ευκαιρία, ένα νέου τύπου «κοινωνικό συμβόλαιο» με τους αμερικάνους πολίτες. Συμβόλαιο με έργα υποδομής, αύξηση της παραγωγής, καταπολέμηση του πληθωρισμού, δωρεάν υγειονομικές πράξεις.

Στο μεταξύ, σε αυτή τη συγκυρία, η ελληνική κυβέρνηση λειτουργεί σε παράλληλη πραγματικότητα και δεν χάνει την ευκαιρία να εργαλειοποιήσει επικοινωνιακά το παραμικρό, προκειμένου να καλύψει την κακή κοινωνική κατάσταση.

Αντί για το «όλοι-ες θα περάσουμε καλύτερα χωρίς ισορροπίες του τρόμου», της δεκαετίας του ’90, τώρα κοιτάμε ξανά να εξασφαλίσουμε τα προς του ζην και να πληρωθεί το πετρέλαιο και η βενζίνη του μήνα. Ούτε καν… λίγο ΕΣΠΑ δεν τρέχει, καλά-καλά. 

Η Ευρώπη γερνάει όπως ο Μπέντζαμιν Μπάτον της ιστορίας του Φ.Σ. Φιτζέραλντ και  της χολιγουντιανής ταινίας: τα χρόνια περνάνε και αυτή επιστρέφει στην παιδική της ηλικία.

Και κάπου στο βάθος των χρόνων ακούγεται μια φωνή που λέει ότι όσο δεν μαθαίνουμε από την ιστορία, θα ξαναζούμε τα ίδια και τα ίδια, ως φάρσες. Τραγωδίες από απολυταρχίες που ξαφνικά θυμήθηκαν τον αντιναζισμό, αντίπαλα δέη που ανασυντάσσονται πολεμικά με περισσή υποκρισία διαθέσιμη, και φυσικά, λαούς που καταστρέφονται, σκοτώνονται, παίρνουν το δρόμο της προσφυγιάς.

Και επίσης, παραμένουν οι μοναδικοί που μπορούν να αλλάξουν την πορεία της ιστορίας.