Η επιστροφή των Τσεριτσάνων

Την ημέρα που η Συμφωνία των Πρεσπών περνούσε από τη Βουλή, το Συμβούλιο Τοπωνυμιών του υπουργείου Εσωτερικών αποδεχόταν την αλλαγή ονομασίας δύο ηπειρώτικων χωριών. Η Λίμνη στον Δήμο Πωγωνίου έγινε Ζαραβίνα και τα Πλατάνια στον δήμο Δωδώνης Τσερίτσανα. Και τα δύο χωριά πήραν πίσω το όνομά τους, που κάποτε θεωρούνταν «βάρβαρο» και καθόλου «ελληνοπρεπές». Ιδίως τα Τσερίτσανα αγωνίζονταν επί δεκαετίες να αποδιώξουν τα «Πλατάνια», μια ονομασία που δεν πέρασε ποτέ στη συνείδηση των κατοίκων, που δεν σβήστηκε από τη ζωή του χωριού. Τα «Πλατάνια» λειτουργούσαν μόνο σε γραφειοκρατικό επίπεδο…

Για την ιστορία, η μετονομασία τοπωνυμίων στην Ελλάδα πάει πολύ πίσω. Ήδη από το 1834, ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες προς την κατεύθυνση αρχικά της επιστροφής «στο ένδοξο παρελθόν», αυτό της αρχαιότητας. Η μεγάλη επιχείρηση εξελληνισμού τοπωνυμίων, που αφορούσε από σλάβικα μέχρι τούρκικα και αρβανίτικα ονόματα, ξεκίνησε το 1909. Μέχρι το 1928, σχεδόν η μισή Ελλάδα θα λεγόταν διαφορετικά. Εκείνη την περίοδο η Ζαραβίνα γίνεται Λίμνη. Το επόμενο μεγάλο «κύμα» ήρθε το 1953, με ένα βασιλικό διάταγμα που μετονόμαζε μαζικά τα ονόματα χωριών και τοποθεσιών. Βάσει αυτού του διατάγματος, τα Τσερίτσανα μετονομάστηκαν σε Πλατάνια το 1954.

Εξήντα πέντε χρόνια μετά, τα Τσερίτσανα επέστρεψαν στη θέση τους, και μαζί με αυτά και η συλλογική μνήμη. Το αίτημα προς το Συμβούλιο Τοπωνυμίων ήταν το όγδοο στη σειρά που είχε κατατεθεί τις τελευταίες δεκαετίες.

Το πρώτο αίτημα μετονομασίας (επιστροφής στην παλιά ονομασία) είχε γίνει το 1969. Κι ακολούθησαν κι άλλα. Μία από αυτές τις φορές, το 1986, το Συμβούλιο Τοπωνυμιών είχε κάνει αποδεκτό το αίτημα, αλλά η οριστική απόφαση δεν εκδόθηκε ποτέ.

Αυτή τη φορά, ο Δήμος Δωδώνης ήταν έτοιμος για όλα και είχε στο πλευρό του τον πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργο Καψάλη, ο οποίος παρέστη και στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Τοπωνυμίων.

Ο φάκελος περιείχε τα πάντα γύρω από την ιστορικότητα του τόπου και από την παρουσία των Τσεριτσάνων στο έπος του Σουλίου, στους απελευθερωτικούς αγώνες των Ιωαννίνων, στην Κατοχή, στη λαϊκή παράδοση και στη σύγχρονη εποχή. Στη λαϊκή παράδοση, εξέχοντα ρόλο κατέχει το τραγούδι «Στη βρύση στα Τσερίτσανα», με τον Δήμο Δωδώνης να υπενθυμίζει ότι αποτέλεσε μουσική επένδυση σε εμπορικές ταινίες όπως στον «Παπαφλέσσα». Ιδιαίτερη μνεία έγινε στην Κατοχή, με τον δήμαρχο Χρήστο Ντακαλέτση, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, να εκτιμά ότι η επαναφορά του παλιού ονόματος θα δώσει τη δυνατότητα στο χωριό να διεκδικήσει ακόμη και τον χαρακτηρισμό του ως «μαρτυρικό». Σύμφωνα με την ανακοίνωση, αρχειακά τεκμήρια αποδεικνύουν ότι οι γερμανικές δυνάμεις κατέστρεψαν ολοσχερώς τις κατοικίες των Τσεριτσάνων, σε ποσοστό που προσεγγίζει το 80%.

Για την επικύρωση των νέων-παλιών ονομασιών των χωριών, απαιτείται έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο αναμένεται να γίνει τους επόμενους μήνες.

* Φωτογραφία αρχείου, από τις εκδηλώσεις μνήμες για τις γυναίκες των Τσεριτσάνων που συμμετείχαν στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων