Η ελευθερία του ανθρώπου και η ρητορική της δημόσιας ηθικής

Της Ελευθερίας Κοσσυβάκη

Η Ελευθερία Κοσσυβάκη παρεμβαίνει για το θέμα των αμβλώσεων που ήρθε στην επικαιρότητα με την διοργάνωση της εκδήλωσης του Σαββάτου στα Γιάννενα. Υπογράφει το κείμενο της ως μέλος της Γραμματείας της περιφερειακής παράταξης «Κοινό των Ηπειρωτών» με επικεφαλής τον Γιώργο Ζάψα και ως φεμινίστρια.

Με αφορμή την εκδήλωση κατά των αμβλώσεων, στα Ιωάννινα, αλλά και των αντιδράσεων που υπήρξαν, ως φεμινίστρια, θα ήθελα να αναφερθώ στην γνωστή μέχρι σήμερα κατάσταση, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα.

Οι αγώνες των γυναικών για σεβασμό, ισότητα και ανθρώπινα δικαιώματα βάφτηκαν με αίμα όλα αυτά τα χρόνια. Από τις διεκδικήσεις του εργατικού κινήματος τον 18^ο αιώνα, την Λούξεμπουργκ και την Σοσιαλιστική Διεθνή, το πρώτο κύμα του φεμινισμού και την κατοχύρωση της ψήφου των γυναικών μέχρι το δεύτερο κύμα και την γυναικεία απελευθέρωση, ήταν ένας δύσκολος δρόμος, που για μας τις νεότερες γυναίκες φαντάζει μακρινός. Είναι όμως;

Το γεγονός δηλαδή ότι κατοχυρώθηκαν αυτά τα δικαιώματα και οι γυναίκες σήμερα έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην οικονομία, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, στην εργασία, αποφασίζουν για την προσωπική και οικογενειακή τους ζωή, είναι στοιχεία αμετάβλητα ή υπάρχουν συντονισμένες προσπάθειες προκειμένου να προκύψει μια νέα πραγματικότητα;

Κατά την άποψή μου η εκδήλωση της Μητρόπολης, στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, δεν ήταν μια άτυχη στιγμή ή μια ακραία έκφραση κάποιων απόψεων της εκκλησίας. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν ενημερωτική καθώς δεν αναφέρθηκαν σε τρόπους στήριξης των γυναικών, ώστε να κάνουν οικογένεια, τις ευθύνες των ανδρών, την αντισύλληψη και τις σύγχρονες ανάγκες της νεολαίας.

Εκτυλίσσεται λοιπόν μια συντονισμένη προσπάθεια ενδυνάμωσης της Νέας συντηρητικής Δεξιάς όπως αλληλοσυμπληρώνεται με τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές. Όπως οι συντηρητικές πολιτικές που προσπάθησαν να εφαρμόσουν ο Ρήγκαν και η Θάτσερ, την δεκαετία του ‘80 και είχαν ως στόχο την επικράτηση της αγοράς και την κατάργηση του κράτους πρόνοιας και τη σταδιακή κατάργηση των ατομικών δικαιωμάτων, όπου έδωσαν μεγάλη βαρύτητα στην προπαγάνδα κατά των αμβλώσεων και των δικαιωμάτων των γυναικών.

Σήμερα, με την επικράτηση των αόρατων δυνάμεων της αγοράς και την ενίσχυση της ασφάλειας, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την υποταγή του ανθρώπου αναπτύσσεται μια ρητορική δημόσιας ηθικής που δεν αποδέχεται την διαφορετικότητα αλλά κυρίως δεν αποδέχεται την ελευθερία του ανθρώπου να επιλέγει την δική του ηθική. Αυτή την δημόσια ηθική φαίνεται να επιχειρεί να προβάλει η εκκλησία σε αγαστή συνεργασία με διάφορους κύκλους καθώς δεν προχώρησε η διάκριση Κράτους και Εκκλησίας, στο επίπεδο της Συνταγματικής μεταρρύθμισης.

Επανέρχονται λοιπόν στο πρόταγμα μιας πατριαρχικής κοινωνίας χρησιμοποιώντας ως ψευτο-επιχείρημα το θεσμό της οικογένειας (βλέπε Τραμπ). Όμως η αυτοδιάθεση των γυναικών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υπόσταση των γυναικών, την αναπαραγωγική τους ελευθερία αλλά και την υγειονομική περίθαλψη των κοριτσιών. Ας μην έρθουν στο μυαλό μας σκηνές της δεκαετίας του ΄50 και του ’60 όπου κορίτσια πέθαιναν στα υπόγεια των γιατρών, γυναίκες αναγκάζονταν να παντρευτούν τους βιαστές τους ή οικιακοί βοηθοί γεννούσαν παιδιά των αφεντικών τους και έμεναν στο δρόμο.

Όσο για το δημογραφικό πρόβλημα οι γυναικείες οργανώσεις έθιξαν διαχρονικά αυτό το ζήτημα ζητώντας στήριξη από την ελληνική πολιτεία της μητέρας και της οικογένειας χωρίς να υλοποιηθεί ποτέ ένα ολοκληρωμένο και υποστηρικτικό σχέδιο. Η οικογένεια απαιτεί προϋποθέσεις και δομές. Δεν γίνεται δηλαδή ένα ζευγάρι να δουλεύει στον ιδιωτικό τομέα δώδεκα ώρες, να πληρώνεται για δύο, να έχει το άγχος της ανασφάλειας και της ανεργίας και να τολμήσει να τεκνοποιήσει!

Στην ρητορική της Νέας συντηρητικής δεξιάς εντάσσεται και η κατάργηση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, που λειτουργούσε από το 1983. Σήμερα ονομάζεται οικογενειακής πολιτικής, περιορίζοντας αυτόματα την έννοια της ισότητας ενώ στην πραγματικότητα η ισότητα αφορά το υποκείμενο και τα δικαιώματα που απορρέουν από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία.

Τα δικαιώματα αυτά των κοριτσιών και των γυναικών είναι αναφαίρετα και αδιαίρετα και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πλατφόρμα της δράσης του Πεκίνου όπως υιοθετήθηκε από 189 χώρες δεσμεύει για πολιτικές σύμφωνες με τις παγκόσμιες θέσεις για την ισότητα. Αναφέρεται ότι η ισότητα των φύλων είναι ανθρώπινο δικαίωμα και προϋπόθεση στην ανάπτυξη και την ειρήνη. Όπως και οι δώδεκα άξονες πολιτικής που αφορούν την καταπολέμηση της φτώχειας την υγεία των κοριτσιών, την εκπαίδευση, τα εργασιακά δικαιώματα, την βία κ.τ.λ.

Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι το φεμινιστικό κίνημα, παρά τις όποιες διαφορές του, συγκλίνει σε αυτό. Στην ανάδειξη καταρχήν του υποκειμένου και στον προσδιορισμό της ισότητας μέσα από τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Έτσι σήμερα που η παγκόσμια οικονομική πολιτική οδηγεί τον άνθρωπο στη φτωχοποίηση, στην κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων, στον ορισμό της αξίας του σύμφωνα με την καταναλωτική του δραστηριότητα, αλλά και σε νέα κινήματα όπως κατά του σεξισμού (Αμερική), οφείλουμε ως σκεπτόμενοι πολίτες αλλά και ως γυναίκες να δούμε ζητήματα όπως:

Τη «θηλυκοποίηση» της φτώχειας
Την αύξηση των παιδιών που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση
Τις μονογονεϊκές οικογένειες και την έλλειψη πολιτικών στήριξης (ανδρών/γυναικών)
Τη συρρίκνωσή του Κοινωνικού Κράτους,
Την ενεργειακή φτώχεια και η κλιματική αλλαγή
Οι εμπόλεμες περιοχές, οι πρόσφυγες και τα ασυνόδευτα παιδιά
Την αύξηση της βίας στα νέα κορίτσια
Την ανάδειξη σεξιστικών προτύπων για τις γυναίκες
Τη μη εφαρμογή πολιτικών ισότητας στην Δημόσια Διοίκηση
Το δικαίωμα της διαφορετικότητας
Τη συμβολή της τοπικότητας στην κοινωνική συνοχή

Ας μην στρεφόμαστε λοιπόν κατά της μάνας, της αδερφής, κατά της/του συντρόφου και της φίλης. Ας μην ψάχνουμε για φαντάσματα του παρελθόντος γιατί η ισότητα αφορά ένα πιο δίκαιο κόσμο, ένα διαφορετικό κόσμο χωρίς διακρίσεις, ένα κόσμο όπου οι άνδρες και οι γυναίκες μπορούν να αναπτύσσονται και να εκφράζονται ελεύθερα. Και ο όποιος προβληματισμός πρέπει να αφορά την ελευθερία του ανθρώπου και όχι την υπόταξή του σε «αόρατα κέντρα» ηθικής.

* H φωτογραφία είναι από την εκδήλωση του Σαββάτου