ESA: Οι πέντε μοναδικές εικόνες του Σύμπαντος από τον Ευκλείδη

Η διαστημική αποστολή Ευκλείδης (Euclid) της ESA δημοσιεύει πέντε μοναδικές νέες εικόνες του Σύμπαντος. Οι φωτογραφίες, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό, Διαστήματος αποδεικνύουν την ικανότητα του Euclid να ξετυλίγει τα μυστικά του σύμπαντος και δίνουν τη δυνατότητα στους επιστήμονες να κυνηγήσουν αποστάτες πλανήτες, να χρησιμοποιήσουν γαλαξίες με φακούς για να μελετήσουν μυστηριώδη ύλη και να εξερευνήσουν την εξέλιξη του Σύμπαντος.

«Ο Ευκλείδης είναι μια μοναδική, πρωτοποριακή αποστολή, και αυτά είναι τα πρώτα αρχεία δεδομένων που δημοσιοποιούνται - είναι ένα σημαντικό ορόσημο», λέει η Βαλέρια Πετορίνο, επιστήμονας του προγράμματος Euclid της ESA. «Οι εικόνες και τα σχετικά επιστημονικά ευρήματα είναι εντυπωσιακά πολυποίκιλα όσον αφορά τα αντικείμενα και τις αποστάσεις που παρατηρήθηκαν. Περιλαμβάνουν μια σειρά επιστημονικών εφαρμογών, και παρόλα αυτά αντιπροσωπεύουν μόλις 24 ώρες παρατηρήσεων. Δίνουν μόνο μια ιδέα για το τι μπορεί να κάνει ο Ευκλείδης. Ανυπομονούμε για άλλα έξι χρόνια δεδομένων που έρχονται!»

Το πλήρες σύνολο των πρώιμων παρατηρήσεων στόχευε 17 αστρονομικά αντικείμενα, από κοντινά νέφη αερίου και σκόνης μέχρι μακρινά σμήνη γαλαξιών, πριν από την κύρια έρευνα του Ευκλείδη. Η έρευνα αυτή έχει ως στόχο να αποκαλύψει τα μυστικά του σκοτεινού σύμπαντος και να αποκαλύψει πώς και γιατί το Σύμπαν έχει τη σημερινή του μορφή.

«Αυτό το διαστημικό τηλεσκόπιο σκοπεύει να αντιμετωπίσει τα μεγαλύτερα ανοιχτά ερωτήματα της κοσμολογίας», προσθέτει η Πετορίνο. «Και αυτές οι πρώτες παρατηρήσεις αποδεικνύουν σαφώς ότι ο Ευκλείδης είναι κάτι παραπάνω από ικανός να ανταποκριθεί στο έργο του».

Οι εικόνες που λαμβάνονται από τον Ευκλείδη είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές πιο ευκρινείς από εκείνες που μπορούμε να πάρουμε από επίγεια τηλεσκόπια. Καλύπτουν μεγάλα τμήματα του ουρανού σε ασύγκριτο βάθος, κοιτάζοντας μακριά στο μακρινό Σύμπαν χρησιμοποιώντας τόσο ορατό όσο και υπέρυθρο φως.

Abell 2390

Η εικόνα του Ευκλείδη για το σμήνος γαλαξιών Abell 2390 αποκαλύπτει περισσότερους από 50 000 γαλαξίες και παρουσιάζει μια πανέμορφη απεικόνιση του βαρυτικού φακού, απεικονίζοντας γιγαντιαία καμπυλωτά τόξα στον ουρανό - μερικά από τα οποία είναι στην πραγματικότητα πολλαπλές προβολές του ίδιου μακρινού αντικειμένου. Το Euclid θα χρησιμοποιήσει τον φακό (όπου το φως που ταξιδεύει προς εμάς από μακρινούς γαλαξίες κάμπτεται και παραμορφώνεται από τη βαρύτητα) ως βασική τεχνική για την εξερεύνηση του σκοτεινού Σύμπαντος, μετρώντας έμμεσα την ποσότητα και την κατανομή της σκοτεινής ύλης τόσο στα σμήνη γαλαξιών όσο και αλλού. Οι επιστήμονες του Ευκλείδη μελετούν επίσης πώς οι μάζες και ο αριθμός των σμηνών γαλαξιών στον ουρανό έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, αποκαλύπτοντας περισσότερα για την ιστορία και την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Messier 78

Αυτή η εκπληκτική εικόνα παρουσιάζει το Messier 78, ένα ζωντανό αστρικό φυτώριο που περιβάλλεται από διαστρική σκόνη. Ο Ευκλείδης κοίταξε βαθιά μέσα σε αυτό το φυτώριο χρησιμοποιώντας την υπέρυθρη κάμερά του, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά κρυμμένες περιοχές σχηματισμού άστρων, χαρτογραφώντας τα πολύπλοκα νημάτια του από αέριο και σκόνη με πρωτοφανή λεπτομέρεια και αποκαλύπτοντας νεοσχηματισμένα αστέρια και πλανήτες. Τα όργανα του Ευκλείδη μπορούν να ανιχνεύσουν αντικείμενα μόλις μερικές φορές τη μάζα του Δία και τα υπέρυθρα «μάτια» του αποκαλύπτουν πάνω από 300.000 νέα αντικείμενα μόνο σε αυτό το οπτικό πεδίο.

NGC 6744

Σε αυτή την εικόνα ο Ευκλείδης παρουσιάζει τον NGC 6744, ένα αρχέτυπο του είδους του γαλαξία που σχηματίζει σήμερα τα περισσότερα αστέρια στο τοπικό Σύμπαν. Το μεγάλο οπτικό πεδίο του Ευκλείδη καλύπτει ολόκληρο τον γαλαξία, αποτυπώνοντας όχι μόνο τη σπειροειδή δομή σε μεγαλύτερες κλίμακες αλλά και εξαιρετικές λεπτομέρειες σε μικρές χωρικές κλίμακες. Αυτό περιλαμβάνει λωρίδες σκόνης που μοιάζουν με πούπουλα και αναδύονται ως «εκβολές» από τους σπειροειδείς βραχίονες, που παρουσιάζονται εδώ με απίστευτη καθαρότητα. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτό το σύνολο δεδομένων για να κατανοήσουν πώς η σκόνη και το αέριο συνδέονται με τον σχηματισμό των άστρων, να χαρτογραφήσουν πώς κατανέμονται οι διαφορετικοί αστρικοί πληθυσμοί σε όλους τους γαλαξίες και πού σχηματίζονται επί του παρόντος τα αστέρια και να αποκαλύψουν τη φυσική πίσω από τη δομή των σπειροειδών γαλαξιών, κάτι που δεν έχει ακόμη κατανοηθεί πλήρως μετά από δεκαετίες μελέτης.

Abell 2764 (και το φωτεινό αστέρι)

Αυτή η άποψη δείχνει το σμήνος γαλαξιών Abell 2764 (πάνω δεξιά), το οποίο αποτελείται από εκατοντάδες γαλαξίες μέσα σε μια τεράστια άλω σκοτεινής ύλης. Ο Ευκλείδης καταγράφει πολλά αντικείμενα σε αυτό το κομμάτι του ουρανού, συμπεριλαμβανομένων γαλαξιών υποβάθρου, πιο απομακρυσμένων σμηνών και αλληλεπιδρώντων γαλαξιών που εκτοξεύουν ρεύματα και κελύφη αστέρων.

Dorado

Εδώ, ο Ευκλείδης συλλαμβάνει γαλαξίες που εξελίσσονται και συγχωνεύονται «εν δράσει» στην ομάδα γαλαξιών Dorado, με όμορφες παλιρροϊκές ουρές και κελύφη που φαίνονται ως αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων αλληλεπιδράσεων. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτό το σύνολο δεδομένων για να μελετήσουν πώς εξελίσσονται οι γαλαξίες, να βελτιώσουν τα μοντέλα μας για την κοσμική ιστορία και να κατανοήσουν πώς σχηματίζονται οι γαλαξίες μέσα σε φωτοστέφανα σκοτεινής ύλης. Αυτή η εικόνα αναδεικνύει την ευελιξία του Ευκλείδη: μια μεγάλη ποικιλία γαλαξιών είναι ορατή εδώ, από πολύ φωτεινούς έως πολύ αμυδρούς. Χάρη στο μοναδικό συνδυασμό μεγάλου οπτικού πεδίου, αξιοσημείωτου βάθους και υψηλής χωρικής ανάλυσης του Ευκλείδη, μπορεί να αποτυπώσει μικροσκοπικά (αστρικά σμήνη), ευρύτερα (πυρήνες γαλαξιών) και εκτεταμένα (παλιρροϊκές ουρές) χαρακτηριστικά όλα σε ένα καρέ. Οι επιστήμονες αναζητούν επίσης μακρινά μεμονωμένα σμήνη αστέρων, γνωστά ως σφαιρικά σμήνη, για να ανιχνεύσουν τη γαλαξιακή ιστορία και δυναμική τους.