Ένας πρώτος προβληματισμός

Του Βασίλη Τσίκαρη*

Συζητώντας με έναν πολύ καλό φίλο για τις εξελίξεις και τα μέτρα που έρχονται αναφερθήκαμε και στην επικείμενη κατάργηση του ΦΠΑ στην οικοδομική δραστηριότητα. Μου έθεσε το ερώτημα αν έχω σκεφθεί πόσα θα γλιτώσει ο επενδυτής στο Ελληνικό από το μέτρο αυτό; 

Κουβέντα στη κουβέντα και με δεδομένο ότι η επένδυση στο Ελληνικό είναι της τάξης των 8 δισεκατομμυρίων (διαβάστε εδώ) φθάσαμε να υπολογίζουμε ότι το όφελος θα είναι της τάξης των 2 δισεκατομμυρίων!!! Ακόμα και αν τα μεγέθη είναι μικρότερα δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Αν σκεφτεί κάποιος ότι ο επενδυτής πρέπει να καταβάλλει τον ΦΠΑ σε μια περίοδο που θα γίνεται η επένδυση και δεν θα έχει έσοδα για να συμψηφίζεται, καθώς τα τμήματα της επένδυσης για οικονομική δραστηριότητα (καζίνο, εμπορικά κέντρα κλπ) προβλέπεται να γίνουν, με βάση τη σύμβαση, αφού προηγηθούν τα έργα υποδομών κλπ, το μέτρο συνιστά ταυτόχρονα και τεράστια χρηματοδοτική διευκόλυνση. Η απώλεια κρατικών εσόδων ασύλληπτη. Κάποιοι θα την καρπωθούν.

 Βέβαια θα θέσει κάποιος τον προβληματισμό: Εντάξει όλα αυτά, αλλά  το μέτρο θα ευνοήσει συνολικότερα την ανάπτυξη στη χώρα και τους πολίτες. Είναι το επικοινωνιακό επιχείρημα με το οποίο επιχειρείται να συγκαλυφθεί ο πραγματικός στόχος. Γιατί στην πραγματικότητα, και το έχει δείξει η πράξη, καμία μείωση του ΦΠΑ δεν καταλήγει σε ελάφρυνση του πολίτη. Και φυσικά δεν αναμένεται να δώσει κάποια ώθηση στην ανάπτυξη. Άλλωστε η Κυβέρνηση έδωσε πρώτη το παράδειγμα με τις αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ ως αντιστάθμισμα στη μείωση του ΦΠΑ. Το ίδιο συνέβη και με τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, τα τρόφιμα κλπ όπου ο πολίτης είναι ο μόνος που δεν επωφελείται.  Τα παραδείγματα πάμπολλα. Το ίδιο θα συμβεί και στην οικοδομική δραστηριότητα. Η κατάργηση του ΦΠΑ για τρία χρόνια θα ισοσκελιστεί με αυξήσεις στα υλικά και τις υπηρεσίες με μηδενικό αποτέλεσμα για τον πολίτη.

 Αξίζει βέβαια στον παραπάνω προβληματισμό να προσθέσει κάποιος και να συγκρίνει τα μεγέθη της οικοδομικής δραστηριότητας στο σύνολο της χώρας με αυτή που προβλέπεται να αναπτυχθεί στο Ελληνικό για να αντιληφθεί καλλίτερα το ποιος πραγματικά επωφελείται από το συγκεκριμένο μέτρο.  Έτσι, στο τέλος του δρόμου θα μείνει μόνο το σημαντικό οικονομικό όφελος του επενδυτή στο Ελληνικό και η μεγάλη τρύπα στα κρατικά έσοδα. Αλλά ποιος νοιάζεται για αυτά! Το ερώτημα για τους πολίτες είναι: Ποια μέτρα θα χρειασθεί να παρθούν σε βάρος τους προκειμένου να ισοσκελισθεί η μαύρη τρύπα που θα δημιουργηθεί στα κρατικά έσοδα; Οι εξελίξεις θα δώσουν την απάντηση η οποία θα είναι για μια φορά ακόμη επώδυνη για την πλειοψηφία των εργαζομένων.

Η προσπάθεια εξυπηρέτησης του επενδυτή στο Ελληνικό δεν σταματά εδώ. 

Θα πρέπει επειγόντως να ανατραπεί η σύμβαση που υπάρχει ως προς το σκέλος της χρονικής διαδοχής υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων. 

Θα πρέπει οι επενδύσεις στις οποίες θα αναπτυχθούν οικονομικές δραστηριότητες και θα αποφέρουν κέρδη να προταχθούν χρονικά σε σχέση με τις επενδύσεις βασικών υποδομών και κοινής ωφέλειας. Η ενέργεια αυτή είναι επείγουσα και άκρως αναγκαία καθώς σε αντίθετη περίπτωση ο επενδυτής θα πρέπει να επενδύσει σημαντικά κεφάλαια χωρίς να έχει άμεση ανταπόδοση. Αν επιχειρούσε κάποιος να το κάνει αυτό θεσμικά θα προκαλούσε μεγάλη αντίδραση και θα αποτυπωνόταν στη συνείδηση των πολιτών ως σκάνδαλο. Έρχεται λοιπόν ο Υπουργός Ανάπτυξης να πάρει την σκυτάλη και να δώσει λύση. Εξαγγέλλει ότι θα νομοθετήσει, στο όνομα περιορισμού των επενδυτικών εμποδίων και της γραφειοκρατίας, τον έλεγχο της υλοποίησης των επενδύσεων από τις κρατικές υπηρεσίες στο τέλος της επένδυσης. Προτείνεται η υλοποίηση της επένδυσης να γίνεται χωρίς κανένα αρχικό ή ενδιάμεσο κρατικό έλεγχο αρκεί να έχει πάρει την έγκριση της χρηματοδότριας τράπεζας. 

Το πρόβλημα των δεσμεύσεων από τη σύμβαση του επενδυτή στο Ελληνικό λύνεται χωρίς θόρυβο. Ο επενδυτής θα έχει λυμένα τα χέρια για να θέσει αυτός τις επενδυτικές προτεραιότητες. Άλλωστε ο έλεγχος των υπηρεσιών θα γίνει αφού ολοκληρωθεί η επένδυση μετά από … 12 χρόνια και να δούμε. Και προφανώς ο επενδυτής θα προτάξει τις επενδύσεις εκείνες που αποφέρουν άμεσα κέρδη. Αλλά και να μην ολοκληρωθούν οι επενδύσεις που αφορούν βασικές υποδομές και άλλες κοινωφελείς δραστηριότητες τι θα συμβεί; Θα γκρεμίσουμε τους ουρανοξύστες ή τα εμπορικά κέντρα; Το πολύ-πολύ να μπει κάποιο πρόστιμο το οποίο θα σέρνεται για τα επόμενα 100 χρόνια και βλέπουμε. Να μην ξεχνάμε ότι ζούμε στην Ελλάδα της αποτελεσματικότητας.

Ιωάννινα 2/9/2019

* Ο Βασίλης Τσίκαρης είναι καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων