Ένας μικρός δρόμος για ένα μεγάλο κατάσκοπο

Μέχρι το 1913, την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, στα Γιάννενα είχε αναπτυχθεί ένα δίκτυο αντικατασκοπείας με αρκετούς επιφανείς συμμετέχοντες. Ο πιο γνωστός στις μέρες μας, όπως έμεινε από τις ιστορικές καταγραφές, ήταν ο «Νικολάκη εφέντης» ή Νικόλαος Μιζαντζίογλου.

Ο «εγκέφαλος» όμως ήταν ένας διπλωμάτης από την Κεφαλλονιά: ο Άγγελος Τυπάλδος Φορέστης, το όνομα του οποίου έχει δοθεί σε ένα στενό δρόμο που ξεκινάει από το αισθητικό δάσος της πόλης και καταλήγει στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο Φορέστης καταγόταν από οικογένεια που είχε συμμετάσχει και στηρίξει τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821. Ήταν διπλωμάτης, ιατροδιδάσκαλος και πολυπράγμων, με θητεία στην Ιταλία, όπου είχε σπουδάσει κιόλας.

Το Νοέμβριο του 1909, ο Φορέστης ανέλαβε γενικός πρόξενος της Ελλάδας στα Γιάννενα και ταυτόχρονα, την Α’ διεύθυνση της «Ηπειρωτικής Εταιρείας».

Η «Ηπειρωτική εταιρεία» ήταν μια οργάνωση που ιδρύθηκε το 1906 από τον Σπύρο Σπυρομήλιο και πρόεδρός της είχε αναλάβει ο Παναγιώτης Δαγκλής. Η εταιρεία είχε τρεις διευθύνσεις: Α’ στα Γιάννενα, Β’ στην Πρέβεζα και Γ’ στο Αργυρόκαστρο.

Η Α’ Διεύθυνση, την οποία ανέλαβε ο Φορέστης, μεταξύ άλλων εξόπλιζε ελληνικές αντάρτικες ομάδες στην περιοχή, προετοιμάζοντας εξέγερση κατά της τουρκικής διοίκησης.

Ο Φορέστης διεύθυνε ένα δίκτυο κατασκόπων που είχε εξαπλωθεί αρκετά και ήταν ο σύνδεσμος με το ελληνικό κράτος. Συγκέντρωνε τις πληροφορίες από διάφορες πηγές, και κατόπιν αυτές μεταδίδονταν κρυπτογραφικά και τα μηνύματα μετέφεραν «υπεράνω υποψίας» ταχυδρόμοι.

Ο ίδιος ο Φορέστης βεβαιώνει με έγγραφό του μετά την απελευθέρωση, ότι ντόπιος έχει υπηρετήσει τους σκοπούς του αγώνα ως αγγελιοφόρος.

Ο γενικός πρόξενος κάνει κυριολεκτικά τα πάντα: Διαβιβάζει επίσημα έγγραφα και αιτήματα προς το ελληνικό κράτος με την πλήρη υπογραφή του, σφραγίδες κ.λπ. και σχεδόν ταυτόχρονα ζητάει με μηνύματα που υπογράφει μονολεκτικά ως «Φορέστης», χρήματα για τους αρχηγούς των αντάρτικων σωμάτων.

Ήταν ενδελεχής και σχολαστικός, πράγμα που φαίνεται τόσο από τις μετά την απελευθέρωση καταγραφές του όπως η «Έκθεσις περί γεωργίας, εμπορίας και βιομηχανίας εν Ηπείρω 1910-1911», όσο και από αιτήματα που έστελνε στην ελληνική διοίκηση, ζητώντας την απόσπαση μηχανικού στο επιτελείο του, ώστε να μπορεί να αξιολογεί με ακρίβεια τις πληροφορίες που συγκεντρώνονταν κυρίως από μικρασιάτες Έλληνες του τουρκικού στρατού ή χριστιανούς επίστρατους για τις οχυρώσεις του Μπιζανίου κ.λπ.

Το δίκτυο κατασκοπίας περιλάμβανε ένα μεγάλο κομμάτι του προσωπικού του προξενείου. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του Κωνσταντίνου Τσιριγώτη, ο οποίος ήταν υπολοχαγός του ελληνικού στρατού και μετά την απελευθέρωση, παρέλασε με τη στολή του κανονικά, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των Γιαννιωτών που τον ήξεραν ως διπλωματικό υπάλληλο.

Στις 6 Μαρτίου του 1912, ένα χρόνο πριν την απελευθέρωση, ο Φορέστης εφοδίασε την ελληνική διοίκηση με πλήρη χάρτη της ευρωπαϊκής Τουρκίας, τις αποστάσεις μεταξύ πόλεων, τη βατότητα του εδάφους και άλλα στοιχεία για την ετοιμότητα του τουρκικού στρατού.

Το τέλος του Φορέστη δεν ήταν ηρωικό. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1914, ο Δημήτριος Παπούλας, γενικός γραμματέας Διοικήσεως αναγγέλλει για λογαριασμό του Αναστασίου Παπούλα, πολιτικού και στρατιωτικού διοικητή Ηπείρου, στον Βενιζέλο και στον υπουργό Εσωτερικών Μανώλη Ρέπουλη, το θάνατο του Άγγελου Φορέστη σε τροχαίο δυστύχημα.

Ο Φορέστης μαζί με τον τμηματάρχη Λογιστηρίου Κωνσταντίνο Γραμμάτη επέβαιναν σε αυτοκίνητο που ανατράπηκε έξω από την Άρτα. Ο Φορέστης τραυματίστηκε σοβαρά και τελικά, πέθανε.

Πηγές:

Εθνικό Ίδρυμα Μελετών και Ερευνών «Ε. Βενιζέλος», επιστολές

Τυπάλδος Φορέστης, Έκθεσις περί γεωργίας, εμπορίας και βιομηχανίας εν Ηπείρω (1910-1911, Αθήνα 1912

Αναστασόπουλος, Βασίλης, «Η κατασκοπεία στα Ιωάννινα του 1912-13»

Παπαθεοδώρου, Απόστολος, Μνήμη των πρωτεργατών για την άλωση των Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1973.