«Έξυπνα» Ιωάννινα: μακρύς ο δρόμος

Smart cities, big data, Ιnternet of Τhings και πάει λέγοντας. Οι «έξυπνες» τεχνολογίες ξεκίνησαν να αποτελούν εδώ και χρόνια το κέλυφος και μιας πόλης (σε ιδεολογικό επίπεδο, βέβαια, η συζήτηση μπορεί να είναι μεγάλη). Ο ορισμός της «έξυπνης πόλης» έχει κατακλύσει τα πάντα: από τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την ενέργεια μέχρι τη διακυβέρνηση και την καθημερινότητα. 

Την ίδια ώρα, ο ορισμός παραμένει ασαφής και αδιευκρίνιστος, και αφήνει πολλά περιθώρια για πολιτικές και μη ερμηνείες. Πώς μετράει κανείς τον δείκτη της αστικής ευφυίας; Ποια είναι μια παραδεκτή τουλάχιστον βάση για μια «έξυπνη» πόλη; Ερωτήματα που δεν έχουν εύκολες απαντήσεις, και δη όταν ακόμα και η επιλογή μιας τεχνολογίας σε συγκεκριμένο τομέα αποτελεί εντέλει πολιτική απόφαση.

Σίγουρα πάντως εν έτει 2022, με παραδείγματα «έξυπνων», περισσότερο «έξυπνων» από άλλες τουλάχιστον, να υφίστανται, κάποιο μέτρο σύγκρισης υφίσταται επίσης. Και σίγουρα εν έτει 2022, σε έναν Δήμο, σε μια πόλη, δεν μπορεί να αποτελεί καινοτομία μια πλατφόρμα διαβούλευσης, η διαδικτυακή έκδοση κάποιων λίγων εγγράφων ή η ηλεκτρονική εσωτερική διακίνηση εγγράφων (βλ. Ίριδα).

Παράλληλα, δεν είναι και ό,τι καλύτερο, ψηφιακές εφαρμογές που δουλεύτηκαν στο παρελθόν με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα, να «παροπλίζονται» επειδή δεν υπάρχει προσωπικό για να τις παρακολουθεί και να τις συντηρεί. Γι’ αυτό και οι «νεκρές» πινακίδες κυκλοφορίας, γι' αυτό και οι εκτός λειτουργίας 100 «έξυπνες» θέσεις στάθμευσης. Χωρίς το ανθρώπινο κεφάλαιο, όσες καινοτομίες ή εφαρμογές και να υλοποιηθούν, δεν υπάρχει καμία εγγύηση «έξυπνης» πόλης.

Στον Δήμο Ιωαννιτών, τα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των ψηφιακών εφαρμογών τα έχει αναλάβει ο αντιδήμαρχος Οικονομικών Φώτης Βάββας, μετά την παραίτηση του αποκλειστικά αρμόδιου για ηλεκτρονική διακυβέρνηση αντιδημάρχου Γιάννη Λυκογιώργου, τον Νοέμβριο του 2020.

Σε πολιτικό επίπεδο, η δημοτική αρχή του Μωυσή Ελισάφ επέμεινε πολύ στα περί «έξυπνης» πόλης. Μάλιστα προεκλογικά χαρακτήριζε «μακέτες» (ήταν το μότο της προεκλογικής περιόδου για όλα τα έργα που σχεδιάζονταν από την προηγούμενη δημοτική αρχή) τις πιλοτικές εφαρμογές της έξυπνης πόλης, που εντάχθηκαν τον Απρίλιο του 2019 στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020».

Αυτή τη στιγμή τα Ιωάννινα βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο: Από τη μια οι πιλοτικές εφαρμογές της έξυπνης πόλης, με χρηματοδότηση περίπου 500.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ, και από την άλλη το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε, από το οποίο ο Δήμος Ιωαννιτών ευελπιστεί ότι θα επενδύσει 3,1 εκατ. ευρώ στα «έξυπνα» Ιωάννινα.

Υπάρχει ακόμη και μια πρόταση έργου με τίτλο «Νέες Ψηφιακές Υπηρεσίες και εξοπλισμός για θέματα πολιτικής προστασίας, καταπολέμησης της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19 και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης του Δήμου Ιωαννιτών», με προϋπολογισμό 1,3 εκατ. ευρώ, που έχει κατατεθεί προς αξιολόγηση από τον Μάιο στο πρόγραμμα «Αντ. Τρίτσης» -ένα πρόγραμμα που όσο περνάει ο καιρός κινείται ακόμα πιο αργά. Από το καλοκαίρι, ο δήμαρχος Ιωαννίνων έχει στη διάθεσή του και έναν ειδικό συνεργάτη επί ψηφιακών θεμάτων, τον Βαγγέλη Καρβούνη.

Και στη μέση όλων αυτών ένα στρατηγικό σχέδιο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το 2019, ο Δήμος Ιωαννιτών παρέλαβε ένα επιχειρησιακό σχέδιο για την «έξυπνη» πόλη, το οποίο το είχε υλοποιήσει ομάδα του ΤΕΙ Ηπείρου έναντι 15.000 ευρώ (με ΦΠΑ).

Ούτε δύο χρόνια μετά, προκύπτει η ανάγκη για ένα νέο σχέδιο. Πριν από λίγες μέρες, στις 29 Δεκεμβρίου του 2021, ο δήμαρχος Ιωαννίνων κ. Ελισάφ υπέγραψε την απόφαση ανάθεσης για την εκπόνηση ενός νέου επιχειρησιακού σχεδίου με επταετή ορίζοντα, με την εταιρία TCS Toolbox από την Αθήνα να αναλαμβάνει έναντι 35.960 ευρώ (με ΦΠΑ) να το εκπονήσει εντός τριών μηνών…

Tην ίδια ώρα, ο Δήμος Ιωαννιτών «παλεύει» να μη χάσει το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, τις «πιλοτικές ψηφιακές εφαρμογές έξυπνης πόλης» με προϋπολογισμό 471.312 ευρώ.

Το έργο αυτό εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ τον Απρίλιο του 2019. Ο διαγωνισμός άργησε πολύ. Έγινε τον Νοέμβριο του 2020, κι αφού είχε προηγηθεί τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου του έργου. Τρία σχεδόν χρόνια από την ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ, δεν υπάρχει καν ανάδοχος. 

Αρχικά, η δράση περιλάμβανε: πλατφόρμα έξυπνης πόλης, εφαρμογή παρακολούθησης κάδων βιοαποβλήτων και ελέγχου πληρότητας υπόγειων κάδων, με δυνατότητα παρακολούθησης του τρόπου αποκομιδής των απορριμμάτων, εφαρμογή συλλογής και διαχείρισης περιβαλλοντικών δεδομένων με την εγκατάσταση περιβαλλοντικών αισθητήρων, εξοπλισμός για τη διαχείριση θέσεων παρόδιας στάθμευσης, εφαρμογή τηλεπαρακολούθησης και τηλεδιαχείρισης ηλεκτροφωτισμού, εφαρμογή παρακολούθησης της κατανάλωσης ρεύματος σε δημόσια κτίρια με τη χρήση κατάλληλων ψηφιακών αναλυτών, διαδικτυακή εφαρμογή και πλατφόρμα GIS με δεδομένα πολεοδομικού ενδιαφέροντος, εφαρμογή τουριστικής προβολής με τη χρήση έξυπνων αισθητήρων τύπου «beacon», διαδικτυακή πύλη προβολής δεδομένων έξυπνης πόλης προς τους πολίτες, υποδομή καινοτόμων εφαρμογών (IoT Infrastructure) - Social Wifi.

Η νέα δημοτική αρχή Ιωαννίνων όμως αποφάσισε να αλλάξει εν μέρει το φυσικό αντικείμενο (με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τον Ιανουάριο του 2020). Αφαίρεσε λοιπόν τις δράσεις για τις θέσεις παρόδιας στάθμευσης και για την πλατφόρμα GIS με δεδομένα πολεοδομικού ενδιαφέροντος, αντικαθιστώντας τες με τη δράση της ψηφιοποίησης πολεοδομικών δεδομένων (ψηφιοποίηση φακέλων οικοδομικών αδειών).

Η διαγωνιστική διαδικασία για τις πιλοτικές εφαρμογές έξυπνης πόλης μέσω του ΕΣΠΑ κάθε άλλο παρά ομαλά εξελίσσεται. Στην όλη υπόθεση υπήρχε εμπλοκή με προσφυγές εταιριών στην Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών και στο Διοικητικό Εφετείο. Όλα φαίνεται να έχουν παγώσει προς το παρόν με τον Δήμο Ιωαννιτών να βρίσκεται σε αναμονή. Τα χρονικά περιθώρια, λόγω ΕΣΠΑ, στενεύουν πάντως.

Κι ενώ ο Δήμος Ιωαννιτών δυσκολεύεται στην υλοποίηση ενός έργου μισού εκατομμυρίου ευρώ μέσω ΕΣΠΑ, θα πρέπει να ετοιμαστεί και για το Ταμείο Ανάκαμψης. Στις 22 Δεκεμβρίου, η Κοινωνία της Πληροφορίας, σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, έβγαλε στον αέρα την πρόσκληση προς 17 Δήμους, μεταξύ των οποίων και ο Δήμος Ιωαννιτών, συνολικού προϋπολογισμού 90 εκατ. ευρώ. Οι Δήμοι καλούνται εντός του επόμενου διμήνου να υποβάλλουν στρατηγικό πλάνο για τη μετατροπή τους σε «έξυπνες πόλεις».