Δημοτικό Μουσείο: Τόσο κοντά, τόσο μακριά

Ένα μνημείο και ένα μουσείο, μαζί. Το Δημοτικό Μουσείο Ιωαννίνων στεγάζεται από το 1933 στο τζαμί του Ασλάν πασά, από τα μνημεία που έχουν καθορίσει την ταυτότητα της πόλης σε πολλά επίπεδα. Είναι το πρώτο μουσείο που έγινε στα Γιάννενα και επί τέσσερις δεκαετίες ήταν το μοναδικό. Παρά την «πρωτιά» του αυτή, την μακρόχρονη πορεία του και τα σημαντικά του εκθέματα, δεν τυγχάνει της ανάλογης προσοχής, ενώ κάθε άλλο παρά αποτελεί σημείο αναφοράς για τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Το Δημοτικό Μουσείο, δυστυχώς, μπορεί να είναι δίπλα μας, αλλά δεν επιδεικνύει κανέναν εξωστρεφή χαρακτήρα και καμία διάθεση να αλληλεπιδράσει με την τοπική κοινωνία και να γίνει ένα πιο «φιλικό» μουσείο. Σημειωτέον δε ότι υπάρχει ένας μεγάλος περιβάλλων χώρος που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για πολιτιστικές δράσεις και παράλληλες εκδηλώσεις.

Από επισκεψιμότητα πάντως δεν τα πάει και άσχημα. Βοηθάει, βέβαια, και ο μνημειακός χαρακτήρας του κτιρίου που το φιλοξενεί. Ευχή και κατάρα μαζί. Μόνο και μόνο το τζαμί του Ασλάν πασά, του οποίου παρεμπιπτόντως η απόληξη του μιναρέ έχει γείρει επικίνδυνα, αποτελεί πόλο έλξης των επισκεπτών. Από την άλλη, όμως, τίθεται ένα ζήτημα της συνύπαρξης του μνημείου με το μουσείο και κατά πόσο το καθένα παίρνει τον δικό του δρόμο.

Φέτος, λοιπόν, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, την πόρτα του μουσείου πέρασαν 8000 επισκέπτες (με το εισιτήριο να κοστίζει 2 ευρώ και 1 ευρώ το μειωμένο εισιτήριο). Άλλοι τόσοι, και λίγο παραπάνω, είναι οι Γιαννιώτες και οι μαθητές σχολείων που το επισκέφθηκαν και οι οποίοι δεν πληρώνουν εισιτήριο. Σε σύγκριση με πέρσι, η χρονιά πηγαίνει χειρότερα. Ένα από τα μεγάλα προβλήματα για την επισκεψιμότητα του μουσείου γενικά, είναι το γεγονός ότι τα γκρουπ δεν το επισκέπτονται, επειδή δεν περιλαμβάνεται στα τουριστικά πακέτα.

Το Δημοτικό Μουσείο, επί της ουσίας είναι μόνο. Όλα αυτά τα χρόνια είναι εκτός του πολιτιστικού προγράμματος του Δήμου, ο οποίος ρίχνει το βάρος στα όποια δρώμενα μέσω του Πνευματικού Κέντρου. Τόσο το μουσείο όσο και η Δημοτική Πινακοθήκη που θεωρητικά αποτελούν το «βαρύ πυροβολικό» του πολιτισμού μιας πόλης, δεν τα διαχειρίζεται το Πνευματικό Κέντρο αλλά η Διεύθυνση Πολιτισμού του Δήμου, μια ιδιαίτερη πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, δηλαδή. Και ναι μεν η Πινακοθήκη έχει τύχει καλύτερης μεταχείρισης, δεν συμβαίνει το ίδιο με το μουσείο. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι απέχει ακόμα και από την ψηφιακή εποχή, χωρίς καμία παρουσία σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Το καλό νέο είναι ότι η δημοτική αρχή έχει αναγνωρίσει την αναγκαιότητα ανάδειξης του χώρου αυτού και το έχει συμπεριλάβει στο επιχειρησιακό πρόγραμμα 2016-2019. Προς το παρόν όμως βρισκόμαστε στο στάδιο της αναγνώρισης.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Για το Δημοτικό Μουσείο όλα ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του ’20, με το δημοτικό συμβούλιο να παίρνει το 1929 την απόφαση αγοράς του ιστορικού τεμένους του Ασλάν πασά από την Εθνική Τράπεζα προκειμένου να μετατραπεί σε μουσείο και να στεγάσει αρχαιότητες, έργα μεταβυζαντινής τέχνης από τις τρεις θρησκευτικές κοινότητες της πόλης (χριστιανική, εβραϊκή και μουσουλμανική) και αντικείμενα λαογραφικού ενδιαφέροντος. Ό,τι γενικά αποτελούσε σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού της περιοχής και είχε συγκεντρωθεί μετά την απελευθέρωση. «Προτείνωμεν ούτως το Συμβούλιον αποφασίση την αγορά του ειρημένου κτιρίου ανήκοντος εις την κατηγορίαν των εξ ανταλλαγής μουσουλμανικών κτημάτων» επισημαίνεται τότε. Η πρόταση έγινε αποδεκτή. Στις 2 Ιουλίου του 1933 γίνονται τα εγκαίνια του δημοτικού μουσείου. Με την έναρξη του β’ παγκοσμίου πολέμου, τα εκθέματα κρύφτηκαν κάτω από τον μιναρέ του τεμένους. 

Μετά τον πόλεμο, λόγω της πληθώρας των αρχαιολογικών ευρημάτων από ανασκαφές, προκύπτει η ανάγκη για τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού μουσείου, το οποίο γίνεται πραγματικότητα στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Από το δημοτικό μουσείο αποχωρούν τα αρχαία και βυζαντινά αντικείμενα. Εκεί παραμένουν αντικείμενα και συλλογές που αποδεικνύουν το πολυπολιτισμικό παρελθόν της πόλης. Κοσμήματα εξαιρετικής τεχνικής και παραδοσιακές ενδυμασίες των Ιωαννίνων, έπιπλα της εποχής του Αλή πασά, ανατολίτικα υφάσματα από τον 16^ο αιώνα, μουσουλμανικά ιερατικά βιβλία, εβραϊκές ενδυμασίες και προικοσύμφωνα. Το τελευταίο σημαντικό απόκτημα του μουσείου ήταν ο κύλινδρος της Εσθήρ, δωρεά της οικογένειας του Γιαακώβ Βεχορόπουλου.