Από Μπαρκμάδι, Καστρίτσα

Η Καστρίτσα είναι ένα χωριό που απέχει 10 χλμ από την πόλη των Ιωαννίνων. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της λίμνης Παμβώτιδας.

Η παλιά ονομασία της Καστρίτσας ήταν Μπαρκμάδι (ή Μπρακμάδι). Μια ονομασία που διατήρησε μέχρι το 1927. Και που ήταν αλβανικής προέλευσης. Μπαρκμάδι ίσον «μεγάλη κοιλιά», και, όπως εκτιμάται, η ονομασία βασίζεται (μεταφορικά) στην εδαφολογική διαμόρφωση του τόπου. Ο λόγιος του 19^ου αιώνα Ιωάννης Λαμπρίδης ανέφερε: «οι περί την μικράν κοιλάδαν Μπρακμάδη διαβιούντες ου μόνον προώρως αποθνήσκουσι μάλιστα αι γυναίκες υπό του καύσωνος και των κωνώπων κατατρυχόμενοι αλλά και πάντως νωθροί και κεκμηκότες εισίν».

Η νέα ονομασία της Καστρίτσας δεν αποτελεί κάποιο υποκοριστικό. Ο γλωσσολόγος Κώστας Οικονόμου σημειώνει ότι πρόκειται για επιθετικό σχηματισμό που προέρχεται από προσωνυμία της Παναγίας (Καστρίτισσα→Καστρίτσα).

Στην τοπιογραφία της Καστρίτσας, ο λόφος της έχει πολύ σημαντικό ρόλο. Καταρχάς, στην περιοχή της Καστρίτσας, υπάρχει καταγραφή της ανθρώπινης παρουσίας από τη νεότερη παλαιολιθική εποχή αλλά και τη νεολιθική. Η ανασκαφή στο παλαιολιθικό σπήλαιο, στη βορειοδυτική πλευρά του λόφου, έγινε τη δεκαετία του ’60 από τον Eric Higgs, επικεφαλής ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ σε συνεργασία με τον αρχαιολόγο Σωτήρη Δάκαρη. Η Καστρίτσα αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές παλαιολιθικές θέσεις στην Ήπειρο.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Και πάνω στον λόφο, η ακρόπολη της Καστρίτσας. Η οχύρωση του οικισμού αυτή τοποθετείται στα μέσα του 3^ου αι. π.Χ. Ο οικισμός καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167/168 π.Χ. Ωστόσο, η ακρόπολη δεν εγκαταλείφθηκε. Η κατοίκηση συνεχίστηκε μέχρι τον 6^ο αι. μ.Χ.

Μέχρι σήμερα, δεν έχει τεκμηριωθεί ανασκαφικά ποια ήταν η πόλη αυτή, στην κορυφή του λόφου. Ο Δάκαρης είχε υποστηρίξει ότι πρόκειται για την πόλη Τέκμων, ενώ ο Χάμοντ είχε προτείνει την ταύτισή της με τις Ευρυμενές.

Όπως και να’ χει, επρόκειτο για έναν σημαντικό οχυρωμένο οικισμό που βρίσκεται σε οπτική επαφή με την ακρόπολη του Μεγάλου Γαρδικίου στο βορειοδυτικό τμήμα του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων.

Τον 11^ο με 12^ο αιώνα, εντός των αρχαίων τειχών, ανεγέρθηκε η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

Κατά τους βαλκανικούς πολέμους, ο λόφος αποτέλεσε τμήμα της γραμμής άμυνας της πόλης των Ιωαννίνων. Μέσα στην ακρόπολη, διατηρούνται κατάλοιπα οχυρωματικών έργων της περιόδου αυτής. Η αμυντική γραμμή οργανώθηκε γύρω στο 1909 με 1912. Η οχύρωση στην Καστρίτσα περιελάμβανε πυροβολεία, αλλά και στέρνες, αποθήκες πυρομαχικών, κτίρια στρατωνισμού.

Η ακρόπολη της Καστρίτσας, μετά από επεμβάσεις που έγιναν από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες, αποτελεί σήμερα έναν επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.

Πηγές: 

Κώστας Ευ. Οικονόμου, «Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική Εξέταση», Ιωάννινα, 2002

Καστρίτσα Ιωαννίνων-Συνοπτικός οδηγός του αρχαιολογικού χώρου, Π. Γιούνη-Χ. Καππά-Υπ. Φάκλαρη, Ιωάννινα, 2015