Από Δοβρά, Ασπράγγελοι

Oι Ασπράγγελοι είναι από τα χωριά του Ζαγορίου, και το πιο κοντινό στην πόλη των Ιωαννίνων.

Η παλιά ονομασία του χωριού, μέχρι το 1927, ήταν Ντοβρά ή Δοβρά. Το τοπωνύμιο προέρχεται από σλάβικο επίθετο που σημαίνει «καλός» (ντόμπρος).

Όσο για τη σημερινή ονομασία, το χωριό την πήρε από τη Μονή Ασπραγγέλων η οποία χτίστηκε το 1470. Ωστόσο, φέρεται να προϋπήρχε ένας μικρός οικισμός «Ασπραγγέλια» (ίσως από το όνομα του πρώτου οικιστή).

Για τη δημιουργία του χωριού Ντοβρά, υπάρχει μια ωραία ιστορία, η οποία δεν έχει εξακριβωθεί από γραπτές πηγές. Αποτελεί μια ιστορία όμως που καταγράφηκε ως προφορική παράδοση και στην «Ηπειρωτική Εστία» το 1961 από τον Αν. Ευθυμίου. Ήταν μια αφήγηση ενός τσομπάνου, του Γάκη Πρίντζα, εν έτει 1954 από το πρώην Κοσάρτσικο. Το Κοσάρτσικο ήταν ένα χωριό κοντά στην ευρύτερη περιοχή της Κόνιτσας που δεν υπάρχει πια. Η προηγούμενη δε ονομασία του ήταν Ντοβρά.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Σύμφωνα με την αφήγηση, οι κάτοικοι του χωριού αυτού της Κόνιτσας μετοίκησαν στο Ζαγόρι, και συγκεκριμένα στον τόπο που θα έπαιρνε την ονομασία «Ντοβρά». Η μετοίκηση ήρθε ως αποτέλεσμα ενός φονικού σε ένα πανηγύρι, την ημέρα του Αγίου Νικολάου, στις 20 Μαΐου (ανακομιδή λειψάνων), την περίοδο της οθωμανοκρατίας.

Μια όμορφη γυναίκα, ο άντρας της οποίας ήταν φυγόδικος, εμφανίστηκε στο πανηγύρι, με τον επικεφαλής της οθωμανικής αρχής της περιοχής να τη σηκώνει με το ζόρι για χορό. Λίγη ώρα αργότερα, μια τουφεκιά ακούστηκε. Ο Οθωμανός έπεσε νεκρός από το όπλο του άντρα της όμορφης γυναίκας. Το γλέντι χάλασε μεμιάς.

Για τους χωριανούς, η φυγή ήταν μονόδρομος, γνωρίζοντας ότι θα ακολουθήσουν αντίποινα. «Οι μισοί σταμάτησαν στο Ζαγόρι κι έφιακαν την καινούργια Ντοβρά που βρίσκετ’ ως τα σήμερα, κι οι άλλοι μισοί, ή λιγώτεροι, τράβηξαν για μακριά και καταστάλαξαν στην Πόλη ύστερ’ από χρόνια» αναφέρει ο αφηγητής.

Κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, η Ντοβρά ήταν από τα πιο παραγωγικά χωριά του Ζαγορίου. Ο λόγιος Ιωάννης Λαμπρίδης (1839-1891) γράφει στα «Ζαγοριακά» του: «Από δε της γ’  δεκαετηρίδος (1830) μέχρι του νυν ακμάζουσιν ιδίως τα χωριά Δοβρά το πάντων ολβιώτερον…» (όλβιος=ευδαίμων).

Οι Ασπράγγελοι είναι ένα από τα χωριά που κάηκαν από τους Ναζί τον Ιούλιο του 1943

Πηγές:

Οικονόμου Κώστας, «Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική εξέταση», Ιωάννινα, 2002

Καψάλης Ιω. Φωκίων, «Δοβρά-Της αλήστου μνήμης», Ιωάννινα, 2015

Ηπειρωτική Εστία, τεύχος 110, 1961