Άλπεις: Δακτύλιοι δένδρων αποκαλύπτουν τεράστια αρχαία ηλιακή καταιγίδα

Οι ετήσιοι δακτύλιοι ανάπτυξης μέσα στα αρχαία απομεινάρια των πεύκων στις νότιες γαλλικές Άλπεις αποκάλυψαν στοιχεία της μεγαλύτερης γνωστής ηλιακής καταιγίδας, η οποία θα μπορούσε να είχε κάψει δορυφόρους και να είχε καταστρέψει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας αν συνέβαινε σήμερα.

Οι ερευνητές δήλωσαν τη Δευτέρα ότι η ηλιακή καταιγίδα συνέβη πριν από 14.300 χρόνια. Η Γη εκείνη την εποχή βρισκόταν στη δίνη της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων, καθώς οι άνθρωποι κυνηγοί-συλλέκτες ζούσαν σε δύσκολες συνθήκες σε πολλά μέρη του κόσμου.

«Εκείνη την εποχή, όσοι ζούσαν στη Γη πιθανότατα θα είχαν δει για πρώτη φορά μια φωτεινή ηλιακή έκλαμψη - μια λάμψη στον ουρανό», δήλωσε ο Tim Heaton, καθηγητής εφαρμοσμένης στατιστικής στο Πανεπιστήμιο του Leeds στην Αγγλία και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Philosophical Transactions A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences της Royal Society.

«Στη συνέχεια, αρκετές ώρες αργότερα, πιθανότατα θα είχαν δει ένα τεράστιο σέλας στον ουρανό που θα εκτεινόταν πολύ πιο μακριά προς τον ισημερινό. Δεν θα είχαν παρατηρήσει τα σωματίδια υψηλής ενέργειας ούτε θα είχαν συνειδητοποιήσει ότι βιώνουν μια γεωμαγνητική διαταραχή», πρόσθεσε ο Heaton.

Τα ενεργητικά ηλιακά σωματίδια θα είχαν κατακλύσει την ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης, προκαλώντας μια αλυσίδα πυρηνικών αντιδράσεων και οδηγώντας σε μια ξαφνική αύξηση της παραγωγής ραδιοάνθρακα που θα είχε απορροφηθεί από τον ιστό των αναπτυσσόμενων δέντρων.

«Πριν από περίπου 10 χρόνια, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα ακραία ηλιακά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών εκλάμψεων και των στεμματικών εκτοξεύσεων μάζας, μπορούν να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμες εκρήξεις ενεργειακών σωματιδίων που μπορούν να προκαλέσουν αιχμές στην παραγωγή ραδιοάνθρακα κατά τη διάρκεια ενός μόνο έτους», δήλωσε ο Edouard Bard, καθηγητής κλιματικής και ωκεάνιας εξέλιξης στο Collège de France και στο ερευνητικό κέντρο CEREGE.

Εννέα τέτοιες ακραίες ηλιακές καταιγίδες έχουν πλέον εντοπιστεί χρησιμοποιώντας στοιχεία ραδιοάνθρακα από δακτυλίους δέντρων, με τις πιο πρόσφατες το 774 και το 993 μ.Χ.

Η μεγαλύτερη άμεσα παρατηρούμενη ηλιακή καταιγίδα, που ονομάζεται Carrington Event, σημειώθηκε το 1859, προκαλώντας καταστροφές στους τηλέγραφους και δημιουργώντας ένα νυχτερινό σέλας τόσο φωτεινό που τα πουλιά τραγουδούσαν σαν να ανέτειλε ο ήλιος. Εκείνη πριν από 14.300 χρόνια θα ήταν περίπου 10 φορές πιο σοβαρή.

Οι επιπτώσεις των ηλιακών καταιγίδων μπορούν να θέσουν εκτός λειτουργίας τα ηλεκτρονικά συστήματα.

«Αν παρόμοιες ηλιακές καταιγίδες συνέβαιναν σήμερα, θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές για την κοινωνία, καθώς εξαρτόμαστε τόσο πολύ από την τεχνολογία», δήλωσε ο Heaton.

«Θα μπορούσαν να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές στα δίκτυα ηλεκτρισμού μας, ενδεχομένως να προκαλέσουν πανελλαδικές διακοπές ρεύματος που θα διαρκούσαν μήνες, να θέσουν μόνιμα εκτός λειτουργίας δορυφόρους με τις τεράστιες εκρήξεις ενεργειακών σωματιδίων που καταστρέφουν τους ηλιακούς συλλέκτες τους και να μας εμποδίσουν να επικοινωνήσουμε μαζί τους, και να θέσουν σοβαρούς κινδύνους ακτινοβολίας για τους αστροναύτες και την αεροπορία. Στο χειρότερο σενάριο, ο αντίκτυπος θα μπορούσε να μας κοστίσει δισεκατομμύρια ή και τρισεκατομμύρια δολάρια σε απώλεια ΑΕΠ», πρόσθεσε ο Heaton.

«Δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί τέτοιες ακραίες ηλιακές καταιγίδες, πόσο συχνά μπορεί να συμβαίνουν ή αν μπορούμε να τις προβλέψουμε», δήλωσε ο Heaton.

Τα δέντρα, που θάφτηκαν στο τέλος της τελευταίας περιόδου των παγετώνων, είχαν αρχίσει να απολιθώνονται, αλλά εξακολουθούσαν να διατηρούν οργανικό υλικό.

«Η καλή διατήρηση των κορμών και η εν ζωή θέση τους - ακόμα ριζωμένα, με κομμάτια φλοιού που έχουν απομείνει - δείχνουν ότι τα δέντρα θάφτηκαν μάλλον γρήγορα», δήλωσε η συν-συγγραφέας της μελέτης Cécile Miramont, καθηγήτρια παλαιοπεριβάλλοντος και παλαιοκλίματος στο Πανεπιστήμιο Aix-Marseille της Γαλλίας και στο ερευνητικό ινστιτούτο IMBE. «Το υποαπολιθωμένο ξύλο προέρχεται όταν το ξύλο θάβεται σε αναερόβιο περιβάλλον, με απουσία μικροβιακής και χημικής αποικοδόμησης».

Φωτογραφία: Υποαπολιθωμένα πεύκα - υπολείμματα δέντρων των οποίων η διαδικασία απολίθωσης δεν έχει ολοκληρωθεί - φαίνονται στον ποταμό Drouzet κοντά στο Gap στις νότιες γαλλικές Άλπεις σε αυτή τη φωτογραφία που ελήφθη το 2021/royalsocietypublishing