Όταν υπήρχε η «Μικρά Λίμνη»

«Η λίμνη της Λαψίστας ευρίσκεται δύο περίπου ώρας βορειοδυτικώς Ιωαννίνων, κατέχουσα ουκ ευκαταφρόνητον έκτασιν,, μολονότι ονομάζεται Μικρά, κατ’ αντίθεσιν προς την Μεγάλην των Ιωαννίνων, της οποίας είνε συνέχεια και μετά της οποίας συνδέεται δι’ αυλάκων γεφυρωμένων υπό της μεγάλης και ευρείας του Λυκοστόμου γεφύρας [..]», έγραφε ο τοπικός Τύπος στα τέλη του 19^ου αιώνα. Η Λαψίστα, όπως αρκετές λίμνες στην Ελλάδα, αποξηράνθηκε τη δεκαετία του ’50, στο πλαίσιο της πολιτικής αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών και απόδοσης γης στη γεωργία. Σήμερα αποτελεί τον κάμπο της Λαψίστας.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή εδώ:

Η «Μικρά Λίμνη» είχε χαμηλότερη στάθμη από την Παμβώτιδα και επικοινωνούσε με αυτήν με ένα αβαθές έλος, διανθισμένο με μικρές νησίδες, ήταν ένα οικοσύστημα στο οποίο μετακινούνταν τα χέλια και όπου έβρισκαν καταφύγιο ψάρια, αμφίβια, υδρόβια ερπετά, πουλιά και θηλαστικά.  Εκ των πραγμάτων, η Λαψίστα αποτελούσε κάποτε δημοφιλή προορισμό για τους κυνηγούς, όχι μόνο για τους ντόπιους αλλά και για τους Γιαννιώτες που κατέφταναν, κατά τη χειμερινή περίοδο, με τις βάρκες τους για ομαδικά κυνήγια.

Τους χειμώνες η Λαψίστα γέμιζε με νερά, ενώ κατά τη θερινή περίοδο  περιοριζόταν η επιφάνειά της, με ένα μέρος της να γίνεται έλος.

Τα περί αποξήρανσης της λίμνης άρχισαν να μελετώνται από τα τέλη της δεκαετίας του ’20. Τα οριστικά σχέδια ήταν έτοιμα το 1931, με τη βρετανική κατασκευαστική εταιρία Boots Ltd να ξεκινά τη διάνοιξη τεχνητής σήραγγας για την απομάκρυνση των νερών της Λαψίστας και τη διοχέτευσή τους στον ποταμό Καλαμά. Λόγω του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, η σήραγγα έμεινε στη μέση. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, τα έργα ξεκίνησαν ξανά. 

Το 1954 ολοκληρώνεται η αποστραγγιστική σήραγγα και παράλληλα κατασκευάζονται η κεντρική συλλεκτήρια τάφρος της Λαψίστας, μήκους 17 χλμ., (με τη συνδρομή της οποίας γίνεται και ο έλεγχος της στάθμης της λίμνης Παμβώτιδας) και τα παράπλευρα αποστραγγιστικά αυλάκια. Σήμερα, η τάφρος της Λαψίστας αποτελεί και αποδέκτη των επεξεργασμένων λυμάτων της μονάδας βιολογικού καθαρισμού της πόλης των Ιωαννίνων.

Την 1^η Αυγούστου του 1954, τα αποξηραντικά έργα της λίμνης Λαψίστας επισκέφθηκαν οι υπουργοί Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνος Καραμανλής και Προεδρίας της Κυβερνήσεως Γιώργος Ράλλης, με τον πρώτο να κόβει την κορδέλα και να διαβεβαιώνει για το κυβερνητικό ενδιαφέρον για «την πολύπαθη περιφέρεια της Ηπείρου» (δείτε τα Επίκαιρα, από το 2':26'' εδώ). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’50, η υδρολογική σύνδεση της Λαψίστας με την Παμβώτιδα είχε αποκοπεί οριστικά, και η πρώην λίμνη αποδόθηκε σε γεωργούς.

Τα αποξηραντικά έργα της λίμνης Λαψίστας θεωρούνται σήμερα από την επιστημονική κοινότητα ότι συνέβαλαν καθοριστικά στην οικολογική υποβάθμιση της Παμβώτιδας και ότι αποτέλεσαν μια καταστροφική παρέμβαση στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων. Κατά καιρούς, και ιδίως στο πλαίσιο των πολλών διαβουλεύσεων που έχουν γίνει για το περίφημο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τη Λίμνη, έχει προταθεί η έστω μερική επαναδημιουργία της λίμνης Λαψίστας και η σύνδεσή της με την Παμβώτιδα, μετά από μελέτη, χωρίς όμως οι τοπικές αρχές να έχουν επιδείξει κάποια θέρμη.

*Φωτογραφία του γιαννιωτοεβραίου γιατρού Νισήμ Λεβή