Όταν ο Εμπράρ σχεδίαζε τραμ στα Γιάννενα

«Από τον Bernasconi στον Hébrard» είναι ο τίτλος μιας νέας έκδοσης που φέρει την υπογραφή του γιαννιώτη αρχιτέκτονα Θανάση Ζυγούρη. Μια έκδοση του Δήμου Ιωαννιτών και της Ζωσιμαίας Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Βιβλιοθήκης που μελετά «γνωστούς» και άγνωστους πολεοδομικούς χάρτες των Ιωαννίνων.

Ο Θανάσης Ζυγούρης αποφάσισε να καταπιαστεί με ένα σχετικά άγνωστο έρευνας και, μέσα από πολύχρονη δουλειά, να συγκεντρώσει σχέδια πόλης  τα οποία αποτελούν μια μαρτυρία για το πώς οραματιζόταν η πόλη των Ιωαννίνων τον εαυτό της, μια υπόσχεση για το μέλλον που τελικά ήρθε διαφορετικό. Η όλη μελέτη αφορά τους ρυμοτομικούς χάρτες και τα σχέδια πόλης από το 1895 μέχρι και το 1919, όταν και τα Γιάννενα επιδίωκαν τον εξευρωπαϊσμό τους σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από το μεγάλο οθωμανικό τους παρελθόν.

Όλα ξεκίνησαν με το σχέδιο Μπερνασκόνι στα τέλη του 19^ου αιώνα, το πρώτο επίσημο ρυμοτομικό σχέδιο που εκπονήθηκε στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων της οθωμανικής διοίκησης. Ο κ. Ζυγούρης καταγράφει την όλη διαδρομή του σχεδίου αυτού, όπως κι άλλων σχεδίων πόλης, για να φτάσει στο 1919, στο σχέδιο του Εμπράρ. Ο Ερνέστ Εμπράρ ήταν γάλλος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος, ο οποίος έχει συνδεθεί με το πολεοδομικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης αλλά και με άλλες παρεμβάσεις κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο συγγραφέας της μελέτης έρχεται να συνδέσει τον Εμπράρ και με την πόλη των Ιωαννίνων. Αν και για το σχέδιο Εμπράρ υπήρχαν αναφορές ήδη, δεν υπήρχε η τεκμηρίωση του σχεδίου. Και αυτή προέκυψε, αρχικά, με έναν τυχαίο τρόπο…

Όπως αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας, κατά τη διαδικασία της μετακόμισης της Πολεοδομίας Ιωαννίνων από το κέντρο της πόλης στον Κατσικά, βρέθηκαν τυχαία τρεις χάρτες (όχι σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση) στους οποίους δεν αναγραφόταν κάποιο στοιχείο για τον μελετητή. Βάσει της ταυτοποίησης που έκανε ο Θανάσης Ζυγούρης, οι χάρτες αυτοί ήταν του Εμπράρ.

Το σχέδιο πόλης του Εμπράρ, το οποίο δεν εφαρμόστηκε  ποτέ για διάφορους λόγους που ο κ. Ζυγούρης παραθέτει, δημιουργούσε ένα σύνολο δημόσιων κτιρίων στο κέντρο της πόλης: δημαρχείο και διοικητικές υπηρεσίες στον άξονα της κεντρικής πλατείας, Δικαστικό Μέγαρο εκεί που βρίσκεται σήμερα το Δημαρχείο, νέο μητροπολιτικό ναό στα Λιθαρίτσια και Θέατρο στο τρίγωνο της «Αίγλης» (απέναντι από το Δικαστικό Μέγαρο).

Από τα ενδιαφέροντα στοιχεία του σχεδίου, ήταν η χωροθέτηση βιομηχανικής ζώνης στην περιοχή Βογιάνου και εργατικών κατοικιών ακριβώς δίπλα. Και βέβαια το τραμ. Ο Εμπράρ προέβλεπε επίσης τρεις γραμμές τραμ εντός της πόλης, με τον σταθμό και το αμαξοστάσιο να χωροθετούνται στην περιοχή του Ακραίου, στο τέλος της ΚΑ’ Φεβρουαρίου (στη φωτογραφία ένας από τους τρεις χάρτες που αφορά τη συγκοινωνίσ).

Το βιβλίο του κ. Ζυγούρη αναμφίβολα είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον, που διεκδικεί δικαίως μια θέση στη γιαννιώτικη βιβλιογραφία κι όχι μόνο.