![[300,399] Ψιχάλες](https://openweathermap.org/img/wn/01d@2x.png)
Η Ήπειρος είναι μια περιοχή που γνωρίζει τι εστί νομαδική ζωή. Ακόμα και σήμερα, στην πρωτογενή παραγωγή, οι μεταφερόμενοι κτηνοτρόφοι είναι ένα σημαντικό κομμάτι, για παράδειγμα.
Δεν έχουν καμία περαιτέρω σχέση όμως με τους σύγχρονους νομάδες, που είναι «ψηφιακοί-ες».
Οι digital nomads είναι μια νέα γενιά (και κυρίως, είδος) εργαζόμενων, σε έναν τομέα τεράστιο, που συνιστά μέχρι και πολιτικό «δισκοπότηρο», τη σήμερον, για πολλούς-ες.
Στα Γιάννενα, η συγκεκριμένη εργασιακή ιδιότητα που περιγράφει ανθρώπους οι οποίοι-ες εργάζονται εξ αποστάσεως κάνοντας «φασόν» ψηφιακών εφαρμογών (θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν κάπως αφοριστικά «μετακινούμενοι προγραμματιστές»), είναι μια νέα έννοια. Είναι επίσης αναδυόμενη, γιατί υπάρχουν και «ενδημούν» ήδη, σε ένα βαθμό, στην πόλη.
Καταρχάς, η θεωρία: η έννοια του εργασιακού χρόνου έχει πλέον διασταλεί πολύ. Η αποβιομηχάνιση, η απομάκρυνση από την πρωτοβάθμια παραγωγή και η (ενίοτε καρκινική) ανάπτυξη των υπηρεσιών, συνεπικουρούσας της πανδημίας που νομιμοποίησε την εξ αποστάσεως εργασία, έχουν συμβάλλει πολύ στο να μην θεωρείται πλέον δεδομένη φόρμα το «9 to 5» σε ένα γραφείο.
Φυσικά, οι νέοι εργαζόμενοι-ες στην Ελλάδα γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα οκτάωρα καταστρατηγούνται για πλάκα, οι ώρες εργασίας εντός και εκτός γραφείου είναι πολύ περισσότερες στην πραγματικότητα και η διαθεσιμότητα που απαιτούν τα αφεντικά, συχνά παράλογη.
Εξ ου και ο τομέας της «Gig economy» όπως την περιγράφουν οι Sutherland και Jarrahi (2017) είναι αρκετά ανοιχτός, αφήνοντας περιθώρια για ένα πιο συνεργατικό οικονομικό μέλλον, από ό,τι πχ η μανιφακτούρα του 19ου αιώνα. Αλλά αυτή, είναι μια άλλη συζήτηση. Επίσης, «γεννάει» και μερικές από τις πιο πετυχημένες συνδικαλιστικές δράσεις της εποχής (πχ delivery).
Οι «ψηφιακοί νομάδες» λοιπόν είναι οι άνθρωποι που (πολύ) θεωρητικά, μπορούν να συνδυάσουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου, ζώντας όπου επιλέγουν και δουλεύοντας εξ αποστάσεως. Αυτή ο γενικός, αλλά και αρκετά ακριβής επί του παρόντος ορισμός, περιγράφει ανθρώπους «ευέλικτους» στις μετακινήσεις και μετεγκαταστάσεις, οι οποίοι-ες εργάζονται σε δημόσια σημεία ή στα σημεία προσωρινής διαμονής τους (καφετέριες, ξενοδοχεία κ.λπ.).
Δεύτερον, οι dn’s είναι «οικονομικό μέγεθος». Εξ ου και πολύ συχνά πλέον γράφονται άρθρα για την τουριστική τους σημασία και βαρύτητα, ενώ σταδιακά συστηματοποιούνται κάποιες παροχές σε τοπικό επίπεδο, ώστε και να διευκολύνουν, αλλά και να προσελκύουν εργαζόμενους-ες. Σε αυτό το κομμάτι, τα Γιάννενα είναι (ναυτικά) μίλια πίσω, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται με τέτοια χαρακτηριστικά στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που εργάζονται στις ΜΚΟ για το προσφυγικό παρουσιάζουν εν μέρει «flexpatriate» χαρακτηριστικά, όχι όμως και ψηφιακά. Άλλοι-ες πάλι που δραστηριοποιούνται στον τομέα του «cosmolocalism», του κοσμοτοπικισμού (Kostakis and Ramos, 2017), είναι σημαντικά πιο κοντά σε αυτά τα μοντέλα, χωρίς όμως να είναι ταυτόσημοι-ες.
Τρίτον, τι χρειάζονται οι digital nomads; Μπορεί να βρεθούν τουλάχιστον τρεις σκοπιμότητες: η πρώτη, είναι η ώσμωση των κοινωνιών με νέους και διαφορετικούς ανθρώπους, κάτι που δυστυχώς σήμερα, παρότι είναι αναγκαιότητα, συχνά αντιμετωπίζεται εχθρικά και «εργαλειοποιείται» πολιτικά, εις βάρος των ίδιων των ανθρώπων. Η δεύτερη, είναι η οικονομική βαρύτητα. Τους ψηφιακούς νομάδες «κυνηγούν» ακόμα και οι εταιρίες που εγκαθίστανται σε κάποια περιοχή, όπως καλή ώρα τα ψηφιακά κομμάτια των funds που έχουν επιλέξει για ελληνική έδρα τους, τα Γιάννενα. Οι nomads δεν είναι φθηνότεροι-ες από μια θέση εργασίας σε ένα γραφείο, ωστόσο «εξοικονομούν» με διαφορετικό τρόπο στις εταιρίες, οι οποίες σημειωτέον, δεν επιδιώκουν σθενάρα να έχουν σταθερές υποδομές και real estate assets στις χώρες εγκατάστασης. Επίσης, όπως στην περίπτωση των Ιωαννίνων, αντιμετωπίζονται ως ένα ιδιότυπο τουριστικό μέγεθος, άρα και πηγή εσόδων.
Τετάρτον, τι χρειάζεται για να έχεις digital nomads; Κάτι που τα Γιάννενα δυστυχώς δεν διαθέτουν: τις υποδομές. Δεν υπάρχουν ποιοτικές συνδέσεις σε μεγάλο μέρος της πόλης, οι ιδιώτες πάροχοι δεν διαθέτουν ικανοποιητικές παροχές και υπηρεσίες, αρκετές ψηφιακές υποδομές της πόλης παραμένουν ανενεργές και οι τοπικές αυτοδιοικητικές αρχές ζούνε ακόμα σε περασμένες ψηφιακές δεκαετίες. Τα Γιάννενα για παράδειγμα δεν υπάρχουν ούτε για πλάκα σε «οδηγούς για ψηφιακούς νομάδες» (κάτι σαν το Tripadvisor) όπως το nomadlist. Η Αθήνα, στο συγκεκριμένο, παίρνει μέτριο βαθμό γιατί θεωρείται ακριβή και με «καλούτσικο» ίντερνετ.
Πέμπτον, τι θα γίνει, θα έρθουν ποτέ; Έρευνα της MBO Partners κατέγραψε την πιθανότητα, μέχρι το 2025, οι ψηφιακοί νομάδες να φτάσουν τα 64 εκατ. ανθρώπους στις ΗΠΑ. Η ελληνική κυβέρνηση παρέχει έκπτωση 50% στο φόρο εισοδήματος για dn που θα εγκατασταθούν στη χώρα, εφόσον δεν έχει πάρει θέση εργασίας (είναι δηλαδή πρόσθετος-η) και δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν φορολογικός κάτοικος της χώρας.
Επίσης, το Υπουργείο Τουρισμού συζητάει συνεργασία με τη Visa, ώστε να προωθεί κόσμο προς την Ελλάδα και ήδη, υπάρχουν διάφορες ιστοσελίδες που ενίοτε μοιάζουν περισσότερο με τουριστικούς οδηγούς, προκειμένου να «προσελκύσουν» dn’s σε διάφορες περιοχές. Το workfromgreece.gr, μια πλατφόρμα που είναι σαφώς σοβαρότερη, περιλαμβάνει και τα Γιάννενα ως μια από τις 5 πόλεις-περιοχές προορισμού για τους dn’s.
Εν τέλει, οι digital nomads δεν είναι ακριβώς κάτι καινούργιο, είναι όμως κάτι διαφορετικό, σε μια κοινωνία που έμαθε για χρόνια ότι δουλειά είναι βασικά (εκμετάλλευση…) οκτώ ώρες σε ένα γραφείο ή σε μια συγκεκριμένη σταθερή δραστηριότητα, που τα τελευταία 10-15 χρόνια είναι κυρίως κακοπληρωμένη και καταλήγει τώρα, στη «μεγάλη αποχώρηση» των νέων εργαζόμενων από την εξαντλητική αγορά εργασίας (=αυτό που δεν «βρίσκονται εργαζόμενοι για τον τουρισμό» κ.λπ.).
Χρειάζεται όμως κάποια στρατηγική και όχι απλά μια γενική τουριστική θεώρηση τύπου «ελάτε, έχουμε ωραίες πίτες και φολκλόρ». Χρειάζονται συνεργατικοί χώροι και καλές ψηφιακές υποδομές, εργαστήρια και πολλά-πολλά ακόμα.
