Το καρναβάλι της Κόνιτσας από τη δεκαετία του ’50 και μετά

Πριν από λίγες ημέρες, η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Κόνιτσας, ο Δήμος Κόνιτσας, ο Δήμος Ιωαννιτών και ο Σύλλογος Αναβίωσης Κονιτσιώτικων Εθίμων διοργάνωσαν παρουσίαση του βιβλίου «Το Καρναβάλι της Κόνιτσας» της Μαρίας Τσούπη σε Γιάννενα και Κόνιτσα.

Για το βιβλίο μίλησαν ο καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασίλης Νιτσιάκος, οι φιλόλογοι Ανδρονίκη Ζούκη και Ελένη Ζουπανιώτη καθώς και η συγγραφέας.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Βιβλιοθήκης Κόνιτσας, ο κ. Νιτσιάκος ανέλυσε την ανθρωπολογική, κοινωνική, ψυχαναλυτική και κοινωνικοποιητική/ μυητική διάσταση της γιορτής της Αποκριάς.

Η Ελένη Ζουπανιώτη στην παρουσίασή της εστίασε στην ανασύνθεση του καρναβαλιού της Κόνιτσας και στην ανάδειξη της μορφής, της κοινωνικής λειτουργίας και των συμβολισμών των αποκριάτικων δρωμένων καθώς και στις βαθύτερες νοηματοδοτήσεις τους. Αναφέρθηκε στο γαμήλιο «ψίκι» και στο έθιμο «της Μπάμπως και του γιατρού» κατά το τυρινό Σάββατο, στη μασκαράτα της τυρινής Κυριακής, και στην τελεστική εξαγνιστική πυρά του «έλατου», γιατί στις γιορτές αυτές «όλα γυρεύουν να καούν και πρέπει να καούν για να ξαναγεννηθούν καλύτερα…».

Η Ανδρονίκη Ζούκη συνέχισε με τα συμφραζόμενα του Καρναβαλιού: τα αποκριάτικα τραγούδια, το καρναβαλικό γέλιο και τις εθιμικές τροφές της Αποκριάς. Τα Κονιτσιώτικα αποκριάτικα τραγούδια είναι όμοια με εκείνα τον πανηγυριών, χορεύονται δε και μιμικοί χοροί. Όπως σημειώνεται, στην Κόνιτσα «Μασκαραλίτικα»-βωμολοχικά τραγούδια δεν συνηθίζονταν.

Η συγγραφέας Μαρία Τσούπη ανέφερε ότι για τη συγγραφή του βιβλίου καθοριστικό ρόλο είχαν «το αρχειακό υλικό και ο προφορικός λόγος. Το σύνολο των φωτογραφιών καλύπτει το διάστημα από τη δεκαετία του ‘50 μέχρι τα νεότερα χρόνια και δίνει μια οπτική αναπαράσταση των δρώμενων. Αποτελούν τεκμήρια και μάρτυρες γι’ αυτό το παλλαϊκό χοροστάσι της Αποκριάς. Οι συνεντεύξεις έγιναν με ηλικιωμένους, αλλά και νέους που συμμετείχαν ή συμμετέχουν μέχρι σήμερα στην οργάνωση του Καρναβαλιού. Είναι οι Κονιτσιώτες εκείνοι που κατέθεσαν πρόθυμα τις μνήμες τους. Ο πηγαίος και ανεπιτήδευτος λόγος στήριξε περισπούδαστα τις θεωρητικές προσεγγίσεις».

Η κα Τσούπη στάθηκε ιδιαίτερα στο δρώμενο του «γάμου» του Τυρινού Σάββατου, λέγοντας ότι κατέληξε στο συμπέρασμα πως σε αυτό το δρώμενο «υπάρχει ένα ιδεολογικό υπόβαθρο από το Καρναβάλι των αγροτικών κοινωνιών» αλλά και στην αξία των παλιών χειροποίητων αποκριάτικων φορεσιών. Σε αυτό το σημείο κατέθεσε την ευχή να οργανωθεί ένα μουσείο Καρναβαλιού στην Κόνιτσα.