Η Σκάλα με τα πολλά πρόσωπα

Το 1953, ο Δημήτρης Χατζής εκδίδει για πρώτη φορά «Το τέλος της μικρής μας πόλης», μια συλλογή διηγημάτων που έχει «σημαδέψει» τα Γιάννενα. Στα διηγήματά του, ο γιαννιώτης συγγραφέας περιγράφει έναν κόσμο που πεθαίνει και έναν κόσμο που προσπαθεί να ξαναγεννηθεί. Και σε αυτούς τους κόσμους, με πρωταγωνιστές απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, σημαντικά τοπόσημα της πόλης των Ιωαννίνων είναι εκεί. Όπως η Σκάλα.

«Δύο δρόμους παραπάνω οι βαρελάδες- μετσοβίτες και βλάχοι κι αυτοί βοβουσιώτες και ντρομπρινοβίτες, κοπανούσανε χρόνια εκεί πέρα, πάνω στα ρόμπολα και τις οξιές, με τα ξύλινα σφυριά τους, τον ίδιο μόχτο. Οι ταμπάκοι τους ξέρανε, τους καλημερίζαν, διαφορές δεν είχαν μαζί τους και πάρα-δώσε δεν είχαν. Ήταν, βλέπεις ντατσκαναραίοι, ήγουν χωριάτες. Λίγο παρακάτω, δίπλα στ᾿ αργαστήρια τους ήταν η Σκάλα. Τα μεγάλα καΐκια της λίμνης, σκαφιδωτὰ κι αργοκίνητα, σφαχτά, τυριά, βουτύρατα και τα τέτοια. Οι ταμπάκοι ψωνίζαν άμα χρειαζότανε κάτι, μα και κει δεν είχανε πολλά νταραβέρια - τι νταραβέρια με τους χωριάτες;» γράφει ο Χατζής στο διήγημα «Ο Σιούλας ο ταμπάκος». 

Η Σκάλα, ανάμεσα από τα ταμπάκικα της συνοικίας Σιαράβα και τα ξυλάδικα. Εκεί που ξεφόρτωναν οι βαρκάρηδες προϊόντα όπως λαχανικά, οπωροκηπευτικά, κάρβουνα και οτιδήποτε και εκεί που οι ψαράδες έδεναν για να πουλήσουν τα λιμνίσια ψάρια και για να φροντίσουν τα δίχτυά τους. Κάποτε, εξάλλου, η Σκάλα αναφερόταν και ως «Ψαράτικα». 

Εκ των πραγμάτων, γύρω από την περιοχή, και με την πάροδο των χρόνων, αναπτύχθηκαν διάφορες δραστηριότητες, όπως πανδοχεία, τα οποία μετά τον πόλεμο άρχισαν να χάνουν αυτή τη χρήση τους, καφενεία και κρασοπουλιά, μανάβικα, φούρνοι κ.λπ. Οι κόσμοι άλλαξαν, ο ένας έδωσε στη σκυτάλη τον άλλον, και σήμερα η περιοχή αποτελεί έναν τόπο ψυχαγωγίας και διασκέδασης, με τις βιοτεχνικές ή εμπορικές δραστηριότητες να έχουν αφήσει απλώς κάποια ίχνη του παρελθόντος.

Η γραφική, παραδοσιακή και «ζωντανή» αυτή περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων αποτέλεσε το σκηνικό για κινηματογραφικά και τηλεοπτικά γυρίσματα. Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος έχει απαθανατίσει σημεία της Σκάλας σε αρκετά πλάνα ταινιών του, όπως και ο Σταύρος Καπλανίδης στην τηλεοπτική σειρά «Ο Λούσιας», βασισμένη στο μυθιστόρημα του Νίκου Χουλιαρά, που μεταδόθηκε από την ΕΡΤ1 το 1989.

Ο «Τύπος Ιωαννίνων» κάνει ένα μικρό φωτογραφικό αφιέρωμα στη Σκάλα, καλύπτοντας τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Όλες οι φωτογραφίες, εκτός από τη φωτογραφία-πλάνο ταινίας του Αγγελόπουλου, είναι του εικαστικού Πέρου Μπέχλη. Μερικές από αυτές είχαν φιλοξενηθεί σε οδηγό της πόλης των Ιωαννίνων που είχε εκδοθεί το 1985.

Πλάνο από την ταινία του Αγγελόπουλου «Οι Κυνηγοί» (1977)

Το περίπτερο κάτω από τον πλάτανο και το τελευταίο ψαράδικο που είχε απομείνει στην περιοχή

Το καφενείο «Βόρειος Ήπειρος» ή το καφενείο του Σάββα όπως έμεινε γνωστό. Στεγαζόταν στο παλιό πανδοχείο του Τσούλη, όπου σήμερα, εδώ και τρεις δεκαετίες, βρίσκεται το καφέ μπαρ Σκάλα

Μια… έξοδος προς τη λίμνη στο σοκάκι που οδηγεί στα «Ναυτάκια» ή πιο συγκεκριμένα στο καφέ μπαρ «ΤΑ ΔΥΟ ΝΑΥΤΑΚΙΑ», όπως έγραφε η πινακίδα  (στον επάνω όροφο ήταν κάποτε το πανδοχείο «Νέα Υόρκη»)

Ένα παϊτόνι επί της Εθνικής Αντιστάσεως με κατεύθυνση τη Σκάλα

Δίπλα στη λίμνη, τα κάρα έτοιμα να παραλάβουν λιμνίσια ψάρια ή άλλα  εμπορεύματα. Στην περιοχή, το «πάρκινγκ» κάρων εξελίχθηκε σε πιάτσα  φορτοταξί

Μια αποθήκη ξυλείας στην οδό Γαριβάλδη, κοντά στη Σκάλα

Kεντρική φωτογραφία: Ένα επιπλοποιείο και δίπλα ο φούρνος (που έκλεισε περίπου πριν από μια 15ετία)