«Η δική μας προσωπική αλήθεια…»

Μια ιδιαίτερη θεατρική παράσταση «Η Νύχτα» θα ανέβει στα Γιάννενα από 20 έως 22 Οκτωβρίου. Την παράσταση ανεβάζει το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών. Ο «Τύπος Ιωαννίνων» συνομιλεί με τον σκηνοθέτη Τάσο Σαγρή.

Τι είναι ακριβώς το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών;

Το +Ινστιτούτο [Πειραματικών Τεχνών] (Τhe Institute for Experimental Arts) είναι μια πλατφόρμα δημιουργικής έκφρασης και έρευνας στα πεδία του θεάτρου, της εικαστικής performance, των multi media εγκαταστάσεων, της ποιητικής επιτέλεσης και της θεωρίας της Τέχνης. Το Ινστιτούτο όντας μια ανοιχτή συνάντηση ποιητών-συγγραφέων, σκηνοθετών, ηθοποιών, τεχνικών/συντελεστών, performance artists, φωτογράφων, εικαστικών του video art και αναλυτών της σύγχρονης Τέχνης, των media και της επικοινωνίας σκοπό έχει την κατασκευή καταστάσεων, την κατάθεση ερμηνευτικού και εκπαιδευτικού έργου, την καλλιέργεια της ριζοσπαστικής θεωρίας /καλλιτεχνικής πράξης και την επικοινωνία με ένα ευρύτερο κοινωνικό σώμα που θα υπερβαίνει τα στεγανά και τους περιορισμούς της εμπορευματικής και καθεστωτικής κυρίαρχης κουλτούρας. Το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών είναι μια συλλογική απόπειρα παραγωγής τέχνης, ένα σημείο συνάντησης. Οι παραστάσεις, τα φεστιβάλ, τα σεμινάρια, οι ομιλίες αποτελούν μέρος ενός μηχανισμού συλλογικής έκφρασης και προσωπικής εμβάθυνσης, ψυχικής και σωματικής καλλιέργειας με σκοπό την παραγωγή και την ανάδειξη ενός συλλογικού απελευθερωτικού μηνύματος. 

Η παράσταση που θα δούμε στα Γιάννενα, η «Νύχτα» είναι απλώς ένα νυχτερινό κοριτσίστικο ταξίδι ή κάτι παραπάνω;

Η ζωή μας έχει γίνει ένα παιχνίδι σε κάποιο παράξενο και επικίνδυνο καζίνο όπου εγκληματίες επιχειρηματίες και διεφθαρμένοι κυβερνήτες παίζουν την τύχη μας στην ρουλέτα. Η Νύχτα είναι μια παράσταση για όσους δοκίμασαν να ξεφύγουν από αυτό το παιχνίδι, αποπειράθηκαν να καταργήσουν τους κανόνες, να αρνηθούν τους καθημερινούς εκβιασμούς και τις επιβεβλημένες διαδρομές. Παιδιά πιο ώριμα από την ηλικία τους που αδυνατούν να προσαρμοστούν στα αυτονόητα, αγόρια και κορίτσια που αρνούνται τις διαταγές και τους εκβιασμούς, άνθρωποι που επιλέγουν μια άγρια περιπετειώδη δραπέτευση ή μια τυφλή εναντίωση, σαν να αποφασίζεις να έρθεις σε σύγκρουση με ένα τρένο και τελικά την καθοριστική στιγμή ανακαλύπτεις πως αυτό που ερχότανε από την άλλη πλευρά δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μόνο ο ίδιος σου ο εαυτός. Όλα αυτά μπορούν να είναι απλώς ένα νυχτερινό κοριτσίστικο ταξίδι. Την ίδια στιγμή μπορούν να είναι τα κρυφά όνειρα και οι πιο τρομακτικοί εφιάλτες που αντικρίζουμε όλοι μας όταν κοιτάμε το πρόσωπο μας στο καθρέφτη.    

Στις συνθήκες που βιώνει σήμερα η Ελλάδα, πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για έναν νέο άνθρωπο να καθορίσει τις επιθυμίες του; 

Η τέχνη που προσπαθούμε να μοιραστούμε με σε όσους βρίσκονται κοντά μας αποτελεί σίγουρα ένα είδος καλέσματος. Οφείλουμε να αποπειραθούμε να εφεύρουμε νέους τρόπους για να ζήσουμε και να ερωτευθούμε ο ένας με τον άλλον. Πρέπει να αφιερώσουμε ώρες, μέρες, μήνες  για να δημιουργήσουμε νέες σχέσεις, καινούργιους τόπους για να συναντηθούμε, νέες εμπειρίες χαράς για να προσφέρουμε στα παιδιά μας, τους εραστές και τους φίλους μας, να δοκιμάσουμε καινούργιες μεθόδους διαφυγής από τους καταναγκασμούς και επίθεσης στους θεσμούς της κυριαρχίας. Η αγάπη, η τέχνη, η αλληλοβοήθεια, η κοινωνική εξέγερση  απαιτούν μια συνειδητή φροντίδα του ενός προς τον άλλον. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να είσαι ευτυχισμένος μόνος σου. Δεν είναι δυνατόν για ένα παιδί που ξεκινά σήμερα την ζωή του  το μόνο που του προσφέρει αυτή η κοινωνία να είναι μια προδιαγεγραμμένη πορεία χρέους, εξαναγκαστικής εκπαίδευσης και υπάκουης βλακώδους εργασίας. Η ζωή θα έπρεπε να είναι κάτι πολύ πιο μεγάλο, πολύ πιο σπουδαίο από αυτό που μας ανάγκασαν να ζήσουμε οι κυβερνήτες και τα αφεντικά μας. Δεν είμαστε υπάλληλοι, δεν είμαστε πελάτες, δεν είμαστε πρόβατα για σφαγή στις επιταγές της αγοράς. Είμαστε κάτι πολύ πιο σπουδαίο, πολύ πιο όμορφο, πολύ πιο ανθρώπινο. Υπό αυτή την λογική, ναι ο κάθε νέος άνθρωπος σήμερα μπορεί να καθορίσει τις επιθυμίες του, να εφεύρει τρόπους ώστε να καταστρέψουμε μαζί τις δεσμεύσεις και να μοιραστούμε την ευτυχία και την αγάπη. Ο κάθε ένας και η καθεμία μας κρύβει έναν παράδεισο μέσα του, τώρα ήρθε ο καιρός να τον μοιραστεί με τους άλλους.

Μετά τη νύχτα, το φως; Υπάρχουν διέξοδοι;

Πρέπει να σπάσουμε τις τηλεοράσεις, να επιτεθούμε στα υπουργεία και τις τράπεζες, να υποδεχθούμε τους πρόσφυγες, να δώσουμε χαρά στους δυστυχισμένους, να αγκαλιάσουμε τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, να βρούμε τρόπους να συναντηθούμε. Πρέπει να πούμε ανοιχτά και ξεκάθαρα όσα θέλουμε να πούμε, να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, να ουρλιάξουμε μέχρι να γκρεμίσουμε τους τοίχους που χτίσαμε ανάμεσα μας.  Υπάρχει διέξοδος μέσα στο σκοτάδι που ζούμε; Σίγουρα όποιος αποπειραθεί μόνος του να αναζητήσει το φως της ελευθερίας σήμερα θα καταλήξει ή στην φυλακή ή στο φρενοκομείο. Η μόνη διέξοδος είναι η συλλογική δράση και η συμμετοχή στα κοινωνικά κινήματα από όποιο χώρο και αν προέρχεσαι και με κάθε τι που ασχολείσαι.  Αν η τέχνη έχει κάτι να προσφέρει σήμερα είναι ότι μπορεί να θέσει ανοιχτά μεγάλα, κοινά ερωτήματα και να αποκαλύψει βαθιά κρυμμένα μυστικά, να μας ψιθυρίσει στο αυτί αργά μέσα στην νύχτα όλα όσα θέλαμε να πούμε και δεν είπαμε, όλα όσα θέλαμε να ζήσουμε αλλά δεν θα ζήσουμε ποτέ. Αυτό μπορεί άνετα να μετατραπεί σε μηχανισμό ύπνωσης, μια τέχνη για υπνωτισμένους θεατές και φιλάρεσκους θεατρίνους. Εμείς αγωνιζόμαστε για να μετατρέψουμε ξανά και ξανά το θέατρο και την ποίηση σε απελευθερωτική διέξοδο. Υπάρχει διέξοδος; Σίγουρα, ο έρωτας, η ποίηση, οι μεγάλες γιορτές και οι απλές καθημερινές στιγμές  που μοιραζόμαστε τα πάντα, ένα φιλί, ένα δάκρυ και η στιγμή που ξεσπά η κοινωνική εξέγερση.  

Δεδομένου του γεγονότος ότι σκηνοθετείτε «σκληρές» παραστάσεις, παραστάσεις που δεν στρογγυλεύουν τα προβλήματα και τις εκφάνσεις τους, θεωρείτε ότι μπορεί να επέλθει η περίφημη κάθαρση, όπως στο αρχαίο θέατρο;

Βλέπουμε καθημερινά τόσους ανθρώπους γύρω μας να πάσχουν, γιατί να χρειαζόμαστε το θέατρο για να αναζητήσουμε την κάθαρση; Η απελπισία, η λύπη, οι μικρές και μεγάλες τραγωδίες των ανθρώπων που μένουνε αποκλεισμένοι στις παρυφές της ζωής δεν αρκούν για να αισθανθούμε έλεος και να δράσουμε; Κάνουμε ένα θέατρο που προσπαθεί να φέρει τον δρόμο στην σκηνή και η Νύχτα είναι μια παράσταση προς αυτή την κατεύθυνση. Ξαφνικά οι τοίχοι του θεάτρου ανοίγουν και η σκηνή γίνεται δρόμος, γίνεται club, γίνεται μια απόμακρη μα τόσο γνωστή Μητρόπολη όπου όλα μοιάζουν πάντα πιθανά αλλά όλοι νιώθουν συνεχώς φυλακισμένοι. Κάνουμε επίσης ένα θέατρο που αποπειράται να ανοίξει μέσα στον θεατή μια δίοδο, ένα πέρασμα, μια ευκαιρία για να αντικρύσει τις πιο κρυφές του σκέψεις, τις πιο ανέκφραστες επιθυμίες, τα πιο σκοτεινά όνειρα, όλα όσα δεν θα τόλμαγε ποτέ να αποκαλύψει. Αυτή η διαδικασία, καθώς γίνεται συλλογικά τη στιγμή της παράστασης, καθώς αναπτύσσεται αυτός ο ιερός κενός χώρος ανάμεσα στους θεατές και τους ηθοποιούς, αυτό το χάσμα που μας ενώνει και δεν μας χωρίζει, που μας φέρνει κοντά και δεν μας απομακρύνει - δίνεται στον καθένα μας μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε ξανά από την αρχή τον εαυτό μας. Τη στιγμή της παράστασης έχουμε την ευκαιρία να απαλλαγούμε από τα σκουπίδια που μας φόρτωσε η κυρίαρχη κουλτούρα και να φέρουμε στην επιφάνεια το πιο μεγάλο δώρο- τη δικιά μας, προσωπική αλήθεια. Σκοπός της κυρίαρχης κουλτούρας είναι να προβάλει πως είναι μάταιο να προσπαθήσουμε να αναζητήσουμε την ελευθερία- σκοπός της πειραματικής τέχνης είναι να μας απαλλάξει από αυτή τη μαζική αυταπάτη.   

Πώς τα multimedia συντελούν στον ρεαλισμό ή στην υπογράμμιση στοιχείων της παράστασης;

Η δημιουργική ομάδα των συντελεστών των παραστάσεων του Ινστιτούτου Πειραματικών Τεχνών έτσι όπως εκφράσθηκαν μέσα από τις «Δούλες» του Ζαν Ζενέ, το «Πεθαίνω Σαν Χώρα» του Δημήτρη Δημητριάδη, τη «Ψύχωση» της Σαρα Κέην και τώρα τη «Νύχτα» της Rebecca Prichard αποτελεί μια κοινότητα αμφισβήτησης της κυρίαρχης κουλτούρας. Οι εξπρεσιονιστικοί φωτισμοί του Γιώργου Παπανδρικόπουλου, τα μινιμαλιστικά σκηνικά του Kenny Mac Lelan, τα παραληρηματικά video art της Άλκηστις Καφετζή συναντούν τις μητροπολιτικές μουσικές ατμόσφαιρες του Μιχάλη Δέλτα, τις μνήμες από τραγούδια των Radiohead, του Lou Reed ή των Prodigy, techno trance ήχοι και εικόνες από rave party και νυχτερινές αποδράσεις. Όλα αυτά τα στοιχεία ενώνονται στη σκηνοθετική παλέτα καθώς αποκτούν ζωή μέσα από το υπέροχο εκστατικό παίξιμο της Σίσσυς Δουτσίου και της Λίλης Τσεσματζόγλου. Οι multi media πειραματισμοί αποτελούν μια απόπειρα να αποκαλύψουμε τις σκέψεις των ηρωίδων και να φανερώσουμε αυτό που έμεινε κρυφό- όλοι μας είμαστε κάτι πολύ πιο σπουδαίο από αυτό που επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να ελπίζει. Υπάρχει μια δύναμη κρυμμένη μέσα μας που περιμένει να αποκαλυφθεί – και το θέατρο πρέπει να έχει τη δύναμη να κάνει φανερό αυτό που έμεινε τόσο καιρό κρυμμένο.

Ιnfo:

20, 21 και 22 Οκτωβρίου, 21:00 στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής», στα παλιά σφαγεία, στα Γιάννενα.

Το «ταξίδι» της παράστασης θα συνεχιστεί από 25 Νοεμβρίου έως 13 Ιανουαρίου κάθε Σάββατο στις 23:00, στην Αθήνα (Θέατρο Άλφα /Ιδέα).

Θα ακολουθήσουν τέσσερις παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη (Θέατρο Αυλαία) στις 2, 3, 9 και 10 Μαρτίου. Η περιοδεία θα ολοκληρωθεί με 6 παραστάσεις στη Λευκωσία τον Μάιο του 2018.