Η ασθένεια που αλλάζει τα πάντα

Μέσω του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και συγκεκριμένα του επιχειρησιακού προγράμματος «Ήπειρος 2014-2020», μία από τις δομές υγείας που θα γίνει στα Γιάννενα, είναι ένα κέντρο ημέρας για άτομα με Alzheimer και άλλες συναφείς διαταραχές. Ο σχεδιασμός του υπουργείου Υγείας και συγκεκριμένα το εθνικό σχέδιο δράσης για την άνοια προβλέπει επίσης και ένα δημόσιο ιατρείο μνήμης. Πρέπει να γίνουν αυτές οι δομές; Ναι. Μάλιστα, έπρεπε να είχαν γίνει ήδη.

Η νόσος Alzheimer, η πιο κοινή μορφή της άνοιας και μη θεραπεύσιμη, είναι από τις πιο δύσκολες ασθένειες με πολλές παραμέτρους, οι οποίες αναλύθηκαν κατά την ημερίδα με τίτλο «Νόσος Αλτσχάιμερ, η πρόκληση του 21ου αιώνα» που διοργάνωσε το απόγευμα ο Ζωγράφειος Οίκος Ευγηρίας στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημ. Χατζής» στα παλιά σφαγεία.

Η νόσος αυτή αφορά 200.000 ασθενείς σε όλη τη χώρα και τους διπλάσιους φροντιστές, τους ανθρώπους αυτούς που είναι κυρίως συγγενικά πρόσωπα και τα οποία βιώνουν μια ιδιαίτερα φορτισμένη κατάσταση με συνέπειες στην ψυχική και τη σωματική τους υγεία. Οι μαρτυρίες που ακούστηκαν στην ημερίδα, αναδεικνύουν το μεγάλο φορτίο που αναγκάζονται να σηκώνουν οι φροντιστές.

«Δεν είναι πια ο άνθρωπός μου» είπε μια ηλικιωμένη κυρία η οποία φροντίζει τον 74χρονο σύζυγό της ολημερίς. Η μη αναγνώριση των κοντινών προσώπων, η απώλεια της μακροπρόθεσμης μνήμης, η οξυθυμία και οι αλλαγές στη συμπεριφορά είναι από τα βασικά συμπτώματα της νόσου Alzheimer, με τον πάσχοντα να γίνεται ένας άλλος άνθρωπος. Αναμφίβολα, δεν είναι μια ασθένεια εύκολα διαχειρίσιμη από τα κοντινά πρόσωπα.

Οι φροντιστές ασθενών με Alheimer δεν έχουν επί της ουσίας προσωπική ζωή. Ένας νέος άνθρωπος, γύρω στα 40, μετέφερε στο κοινό τις δικές του εμπειρίες από τη φροντίδα της μητέρας του, εδώ και πέντε χρόνια. Και ήταν ξεκάθαρος: «Θυσιάζεις τα πάντα». Και την ίδια ώρα, ο ασθενής, το αγαπημένο σου πρόσωπο, μπορεί να μη σε αναγνωρίζει...

Σε τοπικό επίπεδο, η μόνη βοήθεια που έχουν οι φροντιστές ανθρώπων με άνοια, είναι από το Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ) του Δήμου Ιωαννιτών. Εκεί όπου για κάποιες ώρες τουλάχιστον οι ασθενείς απασχολούνται και οι φροντιστές πηγαίνουν στη δουλειά τους ή βρίσκουν την ευκαιρία να πάρουν μια ανάσα από την απαιτητική φροντίδα.

Η νόσος Αλτσχάιμερ κατά κάποιο τρόπο είναι ένα «τίμημα» για την αύξηση του προσδόκιμου χρόνου ζωής. Το 6% του πληθυσμού, παγκοσμίως, πάσχει από άνοια. Το Αλτχάιμερ δε στις αναπτυγμένες χώρες είναι μια από τις δαπανηρές ασθένειες στην κοινωνία.

«Το 2018, το κόστος θα ανέλθει στο 1 τρις δολάρια και το 2030 στα 2 τρις δολάρια. Ο όλο και αυξανόμενος αριθμός των ηλικιωμένων απειλεί να καταστρέψει τα συστήματα υγείας» ανέφερε η νευρολόγος-ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer Παρασκευή Σακκά.

Η κα Σακκά ανέφερε ότι οι επιστήμονες έχουν δεσμευτεί πως μέχρι το 2025 θα υπάρξει θεραπεία για την ασθένεια αυτή. Όσο για την πρόληψη, αυτή συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη διαρκή διανοητική εγρήγορση, τη σωματική άσκηση και μια ισορροπημένη διατροφή. Ωστόσο, η όποια πρόληψη αρχίζει στη μέση ηλικία -τουλάχιστον 20 χρόνια πριν την εκδήλωση της ασθένειας, που συνήθως κάνει την εμφάνισή της μετά τα 60.

Στη συνέχεια, μίλησε για το εθνικό σχέδιο δράσης για την άνοια (η εκπόνηση του οποίου ξεκίνησε το 2013 από το υπουργείο Υγείας), η εφαρμογή του οποίου θα γίνει μέσω του ΕΣΠΑ. Σύμφωνα με το σχέδιο, σε όλη την Ελλάδα θα γίνουν 7 κέντρα ημέρας, 6 ιατρεία μνήμης και 3 μονάδες τελικού σταδίου.

Αναφέρθηκε δε στην ανάγκη θεσμοθέτησης επιδομάτων φροντίδας και εκπαίδευσης και υποστήριξης φροντιστών και οικογενειών. «Το 90% των ασθενών μένουν στο σπίτι τους. Πρέπει να φτιάξουμε μια φιλική κοινότητα. Να βγουν αυτοί οι άνθρωποι από το σπίτι τους και να έχουν καλές υπηρεσίες» κατέληξε.

Ο ψυχίατρος και επιστημονικά υπεύθυνος της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Έρευνας και Παρέμβασης (ΕΨΕΠ) Ευάγγελος Παππάς, από την πλευρά του, στάθηκε ιδιαίτερα στους «αθέατους» φροντιστές. Όπως είπε, το 75% των φροντιστών είναι γυναίκες. «Φροντίζουν τον ασθενή 54 ώρες εβδομαδιαίως. Ένα ποσοστό 28%, απασχολούνται 75 ώρες και πάνω» τόνισε. Πρόσθεσε δε ότι το κίνητρο του κάθε φροντιστή -αγάπη, καθήκον, ενοχές ή σε κάποιες περιπτώσεις απληστία- καθορίζει και το εύρος της ψυχολογικής επιβάρυνσης για τον καθένα.

Στην ημερίδα μίλησε ακόμα η Δέσποινα Καμπούρη, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου, η οποία περιέγραψε τον σχεδιασμό της κοινωνικής πολιτικής. Χαιρετισμούς απηήθυναν ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας, η θεματική αντιπεριφερειάρχης Γιούλα Μητροκώστα και φυσικά η αντιπρόεδρος του Ζωγράφειου Οίκου Ευγηρίας Ντίνα Μπακόλα.