Ενέργεια: Όλα δείχνουν έναν «κρύο» και ακριβό χειμώνα

Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom ενημέρωσε τους πελάτες του στην Ευρώπη ότι δεν μπορεί να εγγυηθεί τις παραδόσεις φυσικού αερίου επικαλούμενος «έκτακτες» περιστάσεις, σύμφωνα με επιστολή που διέρρευσε στο πρακτορείο Reuters, εντείνοντας το «μπρα-ντε-φερ» με τη Δύση μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Στην επιστολή της 14ης Ιουλίου, το ρωσικό κρατικό μονοπώλιο φυσικού αερίου επικαλείται αναδρομικά λόγους ανωτέρας βίας σε ό,τι αφορά τις παραδόσεις που χρονολογούνται από τις 14 Ιουνίου. 

Η είδηση βλέπει το φως της δημοσιότητας καθώς ο Nord Stream 1, ο βασικός αγωγός που μεταφέρει το ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία και πέραν αυτής, υποβάλλεται σε ετήσια συντήρηση που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί την Πέμπτη.

Η επιστολή ενισχύει τους φόβους της Ευρώπης ότι η Μόσχα θα μπορούσε να κρατήσει «παγωμένο» τον αγωγό σε αντίποινα για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε βάρος της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, εντείνοντας την ενεργειακή κρίση που απειλεί να βυθίσει την ευρωπαϊκή οικονομία στην ύφεση.

Η επίκληση λόγων «ανωτέρας βίας» δεν είναι ασυνήθιστη σε επιχειρηματικές συμβάσεις και περιγράφει ακραίες περιστάσεις που απαλλάσσουν έναν εκ των αντισυμβαλλόμενων από τις νομικές υποχρεώσεις του, σημειώνει το πρακτορείο Reuters που υπογραμμίζει ότι η Gazprom δεν ανταποκρίθηκε σε αίτημά του για σχολιασμό.

Μείωση παραδόσεων

Οι παραδόσεις φυσικού αερίου από τη Ρωσία μειώνονται μέσω των μεγάλων αγωγών εδώ και μερικούς μήνες, μεταξύ άλλων μέσω Ουκρανίας και Λευκορωσίας αλλά και μέσω του Nord Stream 1 στη Βαλτική Θάλασσα.

Σύμφωνα με καλά ενημερωμένη πηγή την οποία επικαλείται το Reuters, η οποία δεν κατονομάζεται, οι λόγοι ανωτέρας βίας αφορούν παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1.

«Αυτό ακούγεται σαν μια πρώτη ένδειξη ότι οι παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 μπορεί να μην επαναληφθούν μετά το πέρας της 10ήμερης συντήρησης», δήλωσε ο Χανς φαν Κλιφ, ανώτερος οικονομικός αναλυτής της ABN Amro ο οποίος ειδικεύεται σε θέματα ενέργειας. 

«Ανάλογα με το ποιες “έκτακτες” περιστάσεις έχουν κατά νου προκειμένου να επικαλεστούν λόγους ανωτέρας βίας, καθώς και αν αυτά τα ζητήματα είναι τεχνικής φύσεως ή περισσότερο πολιτικά, αυτό θα μπορούσε να είναι το επόμενο βήμα στην κλιμάκωση (της κρίσης) μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης/Γερμανίας», συμπλήρωσε.

Η Uniper, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία, ήταν μεταξύ των πελατών που ανέφεραν ότι έλαβαν την επιστολή και ότι απέρριψαν ως αδικαιολόγητο τον ισχυρισμό.

H RWE, ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία και άλλος ένας εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου, ανέφερε επίσης ότι έλαβε την ειδοποίηση περί λόγων ανωτέρας βίας. «Παρακαλούμε να κατανοήσετε ότι δεν μπορούμε να σχολιάσουμε τις λεπτομέρειες ή τη νομική θέση μας», ανέφερε η εταιρεία.

Η προειδοποίηση της ΙΕΑ

Η διαφοροποίηση των προμηθευτών δεν θα είναι αρκετή: η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να μειώσει πιο γρήγορα από ό,τι σήμερα τη ζήτηση φυσικού αερίου για να συγκεντρώσει τα αποθέματά της, εάν θέλει να επιβιώσει τον χειμώνα χωρίς ρωσικό αέριο, προειδοποίησε τη Δευτέρα ο διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), που «ανησυχεί για τους επόμενους μήνες».

«Δεν πρέπει να βασιζόμαστε μόνο στους μη ρωσικούς πόρους φυσικού αερίου: αυτοί απλώς δεν θα επαρκούν σε όγκο για να αντικαταστήσουν τις παραδόσεις από τη Ρωσία», υπογραμμίζει ο Φατίχ Μπιρόλ, σε άρθρο που δημοσίευσε ο οργανισμός του.

«Ακόμη κι αν η προμήθεια από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν ρέει με τη μέγιστη δυναμικότητα, ακόμη κι αν οι παραδόσεις από τη Βόρεια Αφρική πλησιάζουν το επίπεδο του περασμένου έτους, ακόμη κι αν η αύξηση των ροών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) διατηρεί τον ρυθμό της του πρώτου εξαμήνου».

«Κόκκινος συναγερμός»

Η Μόσχα άρχισε ήδη να κλείνει τη στρόφιγγα και οι Ευρωπαίοι φοβούνται πλήρη διακοπή των παραδόσεων ως αντίδραση στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν κατά της εισβολής στην Ουκρανία. Για τον Φατίχ Μπιρόλ, αυτό σημαίνει «κόκκινος συναγερμός» για την ΕΕ.

Ο οικονομολόγος παρατηρεί «πρόοδο» για την απαλλαγή από τη ρωσική εξάρτηση, «αλλά όχι αρκετή, κυρίως από πλευράς ζήτησης, για να μην βρεθεί η Ευρώπη σήμερα σε μια απίστευτα επισφαλή κατάσταση».

Σύμφωνα με ανάλυση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, η ήπειρος θα πρέπει να αποθηκεύσει σε τρεις μήνες 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον φυσικού αερίου (αρκετά για να γεμίσουν 130 πλοία μεταφοράς LNG), ώστε να καλυφθεί με αποθέματα γεμάτα κατά 90%.

Αλλά αυτό προϋποθέτει επίσης ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream, η κύρια οδός παράδοσης μέσω της Βαλτικής Θάλασσας και επί του παρόντος υπό συντήρηση, θα επανεκκινηθεί από τους Ρώσους την Πέμπτη 21 Ιουλίου, και αυτό μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου. Αν δεν γίνει αυτό, η κατάσταση θα είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Όπως «δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια πλήρη διακοπή», αναφέρει ο Μπιρόλ.

Απέναντι σε αυτό, ο ΔΟΕ προτείνει επειγόντως μέτρα όπως συστήματα δημοπρασιών για την πώληση φυσικού αερίου στις βιομηχανίες, ευνοώντας προσωρινά άλλες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα ή του πετρελαίου, ή ακόμη και τη μείωση της κορύφωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ενός αυξημένου ευρωπαϊκού συντονισμού.

Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να μειωθεί με τη θέσπιση προτύπων στον κλιματισμό για παράδειγμα, στα δημόσια κτίρια πρωτίστως, προσθέτει ο Φατίχ Μπιρόλ, ο οποίος καλεί τις «κυβερνήσεις να προετοιμάσουν τους πολίτες» μέσω εκστρατειών, καθώς «κάθε ενέργεια μετράει. Απλές κινήσεις όπως η μείωση της θέρμανσης κατά μερικούς βαθμούς μπορεί να εξοικονομήσει την ίδια ποσότητα φυσικού αερίου που παρέχεται από τον Nord Stream κατά τη διάρκεια ενός χειμώνα».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/Reuters/AFP