Εβραϊκά κειμήλια στο Μουσείο Αργυροτεχνίας

Μετά την έκθεση «Όταν η τέχνη γίνεται ιερή» με συνδιοργανώτρια την Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) θα φιλοξενήσει στο Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων μια έκθεση με εβραϊκά κειμήλια. Η περιοδική αυτή έκθεση με τίτλο «Όταν η τέχνη γίνεται ιερή. Εβραϊκά κειμήλια από τα Ιωάννινα» θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας και την Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων.

Τα εγκαίνιά της θα γίνουν την Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου, στις 18:30.

Η έκθεση θα περιλαμβάνει υψηλής τέχνης κειμήλια των ρωμανιωτών (δηλαδή, ελληνόφωνων) εβραίων από τα Ιωάννινα. Τα εκθέματα χρονολογούνται από τον 17ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα και μαρτυρούν, μεταξύ άλλων, ότι η αργυροτεχνία στους εβραίους είναι στενά δεμένη με τις θρησκευτικές τους τελετές, είτε αυτές τελούνται από την κοινότητα στο πλαίσιο της συναγωγή είτε από την οικογένεια στο σπίτι.

Η έκθεση αναπτύσσεται σε πέντε ενότητες, ξεκινώντας από την ερμηνεία του όρου «εβραϊκή τέχνη» και τον τρόπο με τον οποίο αυτή εντάσσεται στις λατρευτικές συνήθειες του Ιουδαϊσμού. Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζεται η συναγωγή, ένας από τους κεντρικότερους θρησκευτικούς θεσμούς των εβραίων, τόπος για ομαδική προσευχή και μελέτη, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις συναγωγές των Ιωαννίνων. Η τρίτη και τέταρτη ενότητα αναφέρονται στο εβραϊκό εορτολόγιο και στις τελετές για τον κύκλο της ζωής αντίστοιχα. Στην τελευταία ενότητα, κείμενα, αρχειακές φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό αναδεικνύουν τόσο το ιστορικό πλαίσιο και τη μακραίωνη παρουσία των ρωμανιωτών εβραίων στον ελλαδικό χώρο, ήδη από τα ςλληνιστικά χρόνια, όσο και την πορεία της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων, η οποία γνώρισε ιδιαίτερη ακμή στις αρχές του 19ου αιώνα. Οι εβραίοι της πόλης συμμετείχαν ενεργά στην κοινωνική και πολιτική ζωή της τοπικής κοινωνίας μετά την ένταξη των Ιωαννίνων στο ελληνικό κράτος, το 1913. Ζούσαν αρμονικά με τους χριστιανούς συμπολίτες τους, διατηρώντας παράλληλα τις παραδόσεις τους και τη δική τους ταυτότητα.

Μεγγιλά, Κύλινδρος της Εσθήρ, από περγαμηνή διακοσμημένη ζωγραφικά με υδροχρώματα, με γεωμετρικά-φυτικά θέματα, σε ασημένια θήκη με έκτυπη και εγχάρακτη διακόσμηση, Ιωάννινα, 19ος-αρχές 20ού αι. Συλλογή Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας

Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά αντικείμενα, αργυρά και μη, που συνδέονται με τις θρησκευτικές τελετές, όπως: το Τικ με ασημένια και μερικώς επιχρυσωμένη επένδυση (όπου φυλάσσεται ο Κύλινδρος του Νόμου, το ιερότερο βιβλίο του Ιουδαϊσμού), η Μαπά (μεταξωτό τετραγωνισμένο ύφασμα με το οποίο συχνά τύλιγαν το Τικ), τα ασημένια Ριμονίμ (επιστέψεις των ορθοστατών του Κυλίνδρου του Νόμου), οι ασημένιες Σανταγιότ (καθαγιασμένα αναθηματικά πλακίδια, αφιερωμένα στη μνήμη νεκρών μελών της οικογένειας ή υπέρ υγείας και ευημερίας των ζώντων), η ασημένια Χανουκία (οκτάφωτη λυχνία, για τον εορτασμό του Χανουκά), καθώς και δείγματα από τις περίφημες ασημένιες Mεγγιλότ (κύλινδροι της Εσθήρ) των Ιωαννίνων.

Ξεχωρίζουν, επίσης, αργυρά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στην τελετή της περιτομής, βελούδινη μαξιλαροθήκη για την απόθεση του βρέφους, το Άλεφ (επιτοίχιο φυλαχτό και πιστοποιητικό περιτομής) και η Κετουμπά (γαμήλιο συμβόλαιο, που περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις του γαμπρού και της νύφης, καθώς και τη χρηματική αξία της προίκας).

Τα αντικείμενα της έκθεσης προέρχονται από τη συλλογή του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας, από την Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων και από την ιδιωτική συλλογή του Ραφαήλ Μωυσή.

Άλεφ, επιτοίχιο φυλαχτό και πιστοποιητικό περιτομής, μαύρο μελάνι και ακουαρέλα σε χαρτί. Ανήκε στον Βίκτωρ (Χαΐμ), υιό του Μωσέ Χαΐμ Αλκαλάη, ο οποίος γεννήθηκε την ημέρα του Σαββάτου, την 8η του μηνός Αβ, το έτος 5670 (30/07/1910) στα Ιωάννινα. Συλλογή Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας

Όπως αναφέρεται και σε ανακοίνωση του ΠΙΟΠ, η έκθεση «Όταν η τέχνη γίνεται ιερή. Εβραϊκά κειμήλια από τα Ιωάννινα» αποτελεί το δεύτερο μέρος του εκθεσιακού τρίπτυχου με γενικό τίτλο «Όταν η τέχνη γίνεται ιερή». Το πρώτο, με λαμπρά δείγματα της ηπειρώτικης εκκλησιαστικής αργυροχοΐας, είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν περισσότεροι από 18.000 επισκέπτες στο Μουσείο Αργυροτεχνίας.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως 11 Ιανουαρίου.