Δημογραφικό: Η Ήπειρος όχι μόνο γερνάει, είναι και απαισιόδοξη

Η τελευταία απογραφή, αυτή του 2021, έδειξε ότι η Ήπειρος έχασε το 5% του πληθυσμού της, μέσα σε 10 χρόνια. 

Ο μόνιμος πληθυσμός είναι πλέον 319.991 άνθρωποι, κατά 50,7% γυναίκες.

Επίσης, η απογραφή κατέγραψε δεδομένα αστυφιλίας και σε περιφερειακό επίπεδο. Στο νομό Ιωαννίνων, ο Δήμος Ιωαννιτών ήταν ο μόνος που κατέγραψε αύξηση, ενώ οι υπόλοιποι επτά Δήμοι του νομού κατέγραψαν από μικρές (Β. Τζουμέρκα) ως πολύ μεγάλες (Δωδώνη-Πωγώνι) μειώσεις πληθυσμών.

Σε άλλους νομούς τα πράγματα ήταν χειρότερα. Στην Άρτα όλοι οι Δήμοι, και ο Αρταίων, παρουσίασαν μείωση, στη Θεσπρωτία, η οποία είχε και τη μεγαλύτερη μείωση (-6,4%) στην Ήπειρο, τα ίδια. Στη δε Πρέβεζα οι μειώσεις ήταν μικρότερες, αλλά δεδομένες. Οι «μητροπολιτικοί Δήμοι» και οι διάφορες συνενώσεις, δεν βοήθησαν ιδιαίτερα στην «αποψίλωση» της υπαίθρου.

Το δημογραφικό πρόβλημα είναι δεδομένο και προφανές (και) στην Ήπειρο.

Το ίδρυμα Χάινριχ Μπελ έκανε τον περασμένο Νοέμβριο μια έρευνα, σε συνεργασία με την Kapa Research, αναζητώντας τις βαθύτερες αιτίες του ζητήματος, τις συνέπειες και τα χαρακτηριστικά, αλλά και τις πιθανές λύσεις.

Καταρχάς, η έρευνα έδειξε ότι πάνω από το 20% των ενηλίκων στην Ελλάδα σκέφτονται ή σχεδιάζουν να μετακομίσουν από τον τόπο κατοικίας τους. 

Μιλάμε για 2 εκατ. ανθρώπους δηλαδή που θέλουν να αλλάξουν τις συνθήκες διαβίωσης γιατί, κατά κύριο λόγο σύμφωνα με την έρευνα, υποβαθμίζεται ο τόπος διαμονής.

Η έρευνα είχε ενισχυμένο δείγμα από τέσσερις Περιφέρειες ενδιαφέροντος, μεταξύ των οποίων και τα Γιάννενα. 

Ενώ λοιπόν ο πρωθυπουργός, στην πρόσφατη επίσκεψή του στα Γιάννενα, επέχαιρε για το «brain gain», το 22% των απαντήσεων στην έρευνα είναι ότι υπάρχουν σχέδια μετακόμισης στο μέλλον. Ακόμα μεγαλύτερο είναι το ποσοστό σε ό,τι αφορά τα παιδιά ερωτηθέντων, αν δηλαδή σκέφτονται να μετακομίσουν.

Σύμφωνα με την έρευνα τα προβλήματα που απασχολούν κατά προτεραιότητα τη συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων είναι ζητήματα οικονομικής φύσης: ακρίβεια, οικονομικές δυσκολίες, ανεργία και φτώχεια.

Επίσης, βασικός παράγοντας επίδρασης στο δημογραφικό, είναι η κατάσταση της τοπικής οικονομίας και ανάπτυξης και αμέσως μετά, το μέλλον της περιοχής.

Ωστόσο, στην Ήπειρο η πλειοψηφία (82%) πιστεύει ότι ο τόπος προσφέρει τη δυνητική αξιοπρεπή ζωή.

Επίσης, το 63% θεωρεί ότι το βασικό πρόβλημα στην περιοχή, είναι η ακρίβεια. Το ίδιο ποσοστό συγκεντρώνουν οι οικονομικές δυσκολίες.

Υψηλότατα είναι τα ποσοστά των ανθρώπων στην Ήπειρο, που απάντησαν ότι οι προοπτικές για τους νέους-ες είναι περιορισμένες στην Ήπειρο, ότι υπάρχει βασικό πρόβλημα ανεργίας, ότι οι υποδομές υστερούν σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα και ότι οι κάτοικοι της Ηπείρου δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες κοινωνικής και επαγγελματικής εξέλιξης, σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα.

Επίσης, οι περισσότεροι-ες στην Ήπειρο πιστεύουν ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να δώσει λύσεις. Πολύ μικρότερα είναι τα ποσοστά «πίστης» για λύσεις στην ΕΕ και στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Ως συνεκδοχή των παραπάνω, είναι λογικό ότι στην Ήπειρο υπάρχει το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που ρωτήθηκαν και πιστεύει ότι απαιτείται εθνικό σχέδιο για το δημογραφικό πρόβλημα.

Μερικά από τα πιο δημοφιλή μέτρα σε ό,τι αφορά την έρευνα στην Ήπειρο, είναι τα κίνητρα εγκατάστασης στην επαρχία, η αύξηση δημόσιων δομών παιδικής-βρεφικής φροντίδας, η καλύτερη εκπαίδευση, το μεγαλύτερο επίδομα τεκνοποίησης κ.α.

Το δε μέλλον, ανησυχητικό. Οι περισσότερες απαντήσεις για τις επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος ως απειλή για το μέλλον της περιοχής, είναι και πάλι στην Ήπειρο. Επίσης, οι περισσότερες απαντήσεις για τις αιτίες, είναι ότι «δεν υπάρχουν προοπτικές οικονομικές ανάπτυξης στην περιοχή» και «οι δυνατότητες κοινωνικής και ατομικής εξέλιξης είναι περιορισμένες», «δεν υπάρχουν δουλειές που να προσφέρουν αξιοπρεπή διαβίωση».

Σκέφτεται να μετακομίσει

Το 40% των ερωτηθέντων έχει σκεφτεί να μετακομίσει, από την Ήπειρο στο μέλλον, μόνο ένα 17% σκοπεύει να το κάνει κιόλας. Όσοι-ες σκέφτονται να μετακομίσουν, προτιμούν μια άλλη περιοχή της Ελλάδας και μικρότερο ποσοστό, το εξωτερικό.

Το πιο ανησυχητικό ακόμα, είναι ότι σχεδόν οι μισοί ερωτηθέντες-εισες στην Ήπειρο, έχουν παιδιά που ή μετακόμισαν ή θα μετακομίσουν, γιατί θεωρούν την περιοχή υποβαθμισμένη. Είναι το υψηλότερο ποσοστό στην έρευνα…

Εν ολίγοις, η εικόνα που μεταφέρεται από πολιτικούς φορείς, ειδικά σε προεκλογική περίοδο, είναι αρκετά ωραιοποιημένη και η «επιστροφή στην ύπαιθρο» που τόσο επίμονα αποζητούν τα επικοινωνιακά επιτελεία για να δείξουν ότι κάτι όντως συμβαίνει, σπάνια και αποσπασματική. Ακόμα και οι δουλειές (πχ στον τομέα της τεχνολογίας) που είναι καινούργιες για τα δεδομένα των Ιωαννίνων, δεν έχουν ακόμα τόσο σημαντική επίδραση στην άποψη των κατοίκων της περιοχής.
Κοινώς, οι λύσεις δεν είναι ακόμα κοινωνικά ορατές και οι πολιτικές που συνεχίζουν να θεωρούν «όνειρα θερινής νυκτός» βασικά έργα υποδομής ή δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα της ανεργίας στην Ήπειρο, δεν βοηθάνε καθόλου… 

Η έρευνα του Ινστιτούτου περιλαμβάνει και ένα μίνι οδοιπορικός τα Γιάννενα και ειδικότερα, για το ιδιαίτερα αναπτυσσόμενο οικοσύστημα Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Μπορείτε να το δείτε/διαβάσετε/ακούσετε, εδώ.