Berlin Alexanderplatz: Η σειρά που καθόρισε τις σειρές

Το 1929, στην ακμή της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης», ο Άλφρεντ Ντέμπλιν δημιούργησε την τελειότερη καταγραφή της: το Berlin Alexanderplatz, μια νουβέλα περίπου 430 σελίδων (στη γερμανική έκδοση).

Ο Ντέμπλιν ήταν Πομεράνιος, γιατρός στο επάγγελμα. Είχε μάλιστα δηλώσει εθελοντής το 1914 για να αποφύγει τη στράτευση, στον Α’ Παγκόσμιο. To Berlin Alexanderplatz τον καθιέρωσε ως λογοτέχνη και διανοητή και ήταν τέτοια η απήχηση της περιγραφής (αλληγορικής και μη), της γερμανικής κοινωνίας και των τρομερών της αντιθέσεων στον Μεσοπόλεμο, που πήρε τα εύσημα (και) του φιλοσόφου Βάλτερ Μπένγιαμιν.

Καλά όλα αυτά. Η τηλεόραση τι σχέση έχει;

Θα φτάσουμε και εκεί. Το 1931 κιόλας, το βιβλίο έγινε ταινία, σε σκηνοθεσία του Πίλ Γιούτζι, ο οποίος, λίγο μετά την ταινία, μπήκε στο NSDAP. Το ίδιο έκανε και ο πρωταγωνιστής της, ο Χάινριχ Τζωρτζ, που πέθανε τελικά σε σοβιετικό στρατόπεδο αιχμαλώτων ως συνεργάτης των ναζί.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Μιλώντας λοιπόν για αντιθέσεις και συγκρούσεις, φτάνουμε στα 1979. Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, το τρομερό παιδί του γερμανικού σινεμά και γενικώς, του αβαν γκαρντ κινηματογράφου, αποφασίζει να μεταφέρει στη μικρή οθόνη, σε 13 υπερωριραία επεισόδια, το Berlin Alexanderplatz.

Μαζεύει το κρου του, μεταξύ των οποίων η μούσα του Χάνα Σιγκούλα, μια Σιλέσια διωγμένη από όλους σε εκείνο το ταραγμένο κομμάτι της παλιάς Πρωσίας, στην Πολωνία, η νεαρή τότε Μπάρμπα Σούκοβα και ο Γκίντερ Λάμπρεχτ, ένας από τους παλιότερους και κορυφαίους γερμανούς ηθοποιούς και ξεκινάει να εξηγεί πώς ξεπήδησε ο ναζισμός ως βασική επιλογή του συστήματος εξουσίας.

Το Berlin Alexanderplatz είναι μια δύσκολη σειρά. Ο Φασμπίντερ ποτέ δεν φημίστηκε για την προσαρμοστικότητά του ως άνθρωπος και καλλιτέχνης. Ωστόσο, αν κάποιος λάμβανε το BA ως μια… ινστρουχτόρικη ανάλυση των πολυδιαβασμένων που δεν ξέρουν τι κάνει ο λαός, θα έπρεπε να το ξανασκεφτεί.

Καταρχάς, το ίδιο το βιβλίο του Ντέμπλιν είναι «γειωμένο» στην πραγματικότητα της Γερμανίας. Περιγράφει τη ζωή ενός κατάδικου που απελευθερώνεται και προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του, μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο που, στην πλειοψηφία του υποφέρει, ένα μικρό του κομμάτι πλουτίζει κανονικά και δεν ενδιαφέρεται για την κοινωνική ευμάρεια, παρά μόνο για τη διατήρηση της «κανονικότητας» με κάθε κόστος (ακόμα και με τους ναζί στην εξουσία) και οι αντιθέσεις είναι ορατές παντού: Από τις θλιβερές εργατικές κατοικίες στις οποίες διαβιούν συνωστισμένες οικογένειες, μέλη των οποίων δουλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί, μέχρι τα μπάουχαους γραφεία που δεν διαφέρουν σε πολλά σημεία από ένα στυλιζαρισμένο «κέντρο επιχειρήσεων» μιας σημερινής πολυεθνικής.

Δεύτερον, ο Φασμπίντερ είναι κυριολεκτικά αδέκαστος με τους ήρωες. Ο Μπίμπερκοπφ, ο πρωταγωνιστής, είναι ταυτόχρονα αφηγητής και αναλυτής όλων των πραγμάτων που (του) συμβαίνουν. Μονολογεί συχνότατα, τοποθετημένος σκηνοθετικά με τον τρόπο του Φασμπίντερ: οι σκιές των ανθρώπων σε κάθε τους σκέψη και πράξη, σε μια σειρά πλάνων.

Ο Φασμπίντερ επίσης, έβαλε μπόλικο από τον εαυτό του στη σειρά και στο πώς κατάλαβε ο ίδιος το βιβλίο. Σημειώνεται ότι σε αρκετές ταινίες του υπήρχαν πλάγιες αναφορές στο Berlin Alexanderplatz, με ονόματα και επώνυμα που έδινε σε ήρωες, ενώ ο ίδιος έκανε το editing των ταινιών του με το όνομα Φραντζ Γουόλς. Φραντζ από το Μπίμπερκοπφ, Γουολς από τον Ραούλ Γουόλς, το κινηματογραφικό του πρότυπο.

Το αποτέλεσμα είναι μνημειώδες. Η σειρά δεν είναι ακριβώς η ιδανική για binge watching, καθώς κάθε επεισόδιο είναι μια μικρή ταινία.

Το ύφος της, το περιεχόμενο, τα μηνύματα όμως, αξίζουν κάθε ένα από τα 894 λεπτά της…