Τη δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου για τη διαδικασία έκδοσης και ελέγχου οικοδομικών αδειών, την ενεργοποίηση του θεσμού της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης και η εξασφάλιση Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου με τη δημιουργία Τράπεζας Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρήστων Χώρων, προβλέπονται μεταξύ άλλων στο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που κατατέθηκε την περασμένη στη Βουλή.
Επίσης με το νομοσχέδιο δημιουργείται ηλεκτρονική πολεοδομική ταυτότητα δήμου, καθώς επίσης και ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, ενώ θεσπίζονται ειδικές κατηγορίες ειδικού ενδιαφέροντος και χορήγησης δικαιωμάτων υπαγωγής.
Όσον αφορά τα πρόστιμα η νέα ρύθμιση προβλέπει μικρότερα πρόστιμα σε σειρά κατηγοριών ακινήτων, ενώ διατηρείται η ημερομηνία της 28ης Ιουλίου 2011, πέραν της οποίας δεν επιτρέπεται η νομιμοποίηση.
Ειδικότερα:
1. Προ της 9.6.1975. Νομιμοποιούνται με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ.
2. Από 10.6.1975 έως 1.1.1983. Νομιμοποιείται με παράβολο και το 15% του προστίμου.
3. Από 2.1.1983 έως 1.1.1993. Νομιμοποιείται με παράβολο και 60% του προστίμου.
4. Μικρές παραβάσεις, όπως η τοποθέτηση δομικών στοιχείων σε ακάλυπτο χώρο, προσθήκη εξωτερικής μόνωσης, κατασκευή πέργκολας κα). Νομιμοποιούνται με την καταβολή 250 ευρώ.
5. Μεσαίου μεγέθους παραβάσεις: όταν το αυθαίρετο δεν υπερβαίνει πάνω από 20% την κάλυψη, δόμηση και το ύψος που προβλέπεται για την περιοχή. Και δεν ξεπερνά σε εμβαδόν τα 250 τμ για κατοικία και 1.000 τμ για τις υπόλοιπες χρήσεις. Η επιβολή κυρώσεων αναστέλλεται για 30 χρόνια, εκτός αν καταβληθεί το παράβολο και το πρόστιμο.
6. Μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις.
Οι μεγαλύτερες από την προηγούμενη κατηγορία πολεοδομικές παραβάσεις. Αν πληρωθεί πρόστιμο και παράβολο αναστέλλεται για 30 χρόνια η επιβολή κυρώσεων. Για οριστική νομιμοποίηση πρέπει να αγοραστεί αντίστοιχος τίτλος μεταφοράς συντελεστή δόμησης από την «τράπεζα δικαιωμάτων δόμησης και κοινόχρηστων χώρων».
Το παράβολο ορίζεται σε 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση έως 100 τμ, 500 ευρώ για 100-500 τμ, 1.000 ευρώ για 500-2.000τμ, 4.000 ευρώ για 2.000-5.000τμ, 10.000 ευρώ για αυθαίρετα άνω των 5.000 τμ.
Όσο για τον τρόπο καταβολής του προστίμου, είναι δυνατόν να καταβληθεί σε 80 δόσεις. Αν καταβληθεί εφάπαξ εντός ενός μήνα, τότε έχει έκπτωση 20%. Αν καταβληθεί άμεσα το 30%, τότε έχει έκπτωση 10%. Η ίδια έκπτωση ισχύει και για όσους υποβάλλουν μελέτη στατικής επάρκειας ταυτόχρονα με την αίτηση υπαγωγής. Επίσης υπάρχουν αυξομειώσεις ανάλογα με το χρόνο υπαγωγής του αυθαιρέτου:
- αν υπαχθεί έως 8.12.2017, έκπτωση 20%
- αν υπαχθεί έως 8.6.2018, έκπτωση 10%
- αν υπαχθεί έως 8.12.2018 αύξηση 10%
- αν υπαχθεί μετά τις 9.12.2018, αύξηση 20%.
Επίσης το υπουργείο «πριμοδοτεί» τις εργασίες στατικής ενίσχυσης των αυθαιρέτων, προσφέροντας έκπτωση στο πρόστιμο 30-60% ανάλογα με την κατηγορία σεισμικής επικινδυνότητας της περιοχής. Αλλά και τις εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης με έκπτωση 30-50% ανάλογα με τα τετραγωνικά.
Μειώσεις προβλέπονται για ΑμεΑ, παλινοστούντες, ανέργους, πολύτεκνους και μακροχρόνια ανέργους, καθώς επίσης και για δικαιούχους ΚΕΑ.