Από αποθήκη, μουσείο τυπογραφίας

Πιεστήρια, λινοτυπικές μηχανές, τυπογραφικά στοιχεία, γραφομηχανές, λιθογραφικές πλάκες, μήτρες: Ένας τεχνολογικός κόσμος του παρελθόντος. Πριν μπουν στη ζωή μας οι υπολογιστές, οι μηχανές offset και οι ψηφιακές εκδόσεις. Μια εποχή διαφορετική που καθόρισε τη συνέχεια του πολιτισμού μας και τη μετάβασή του στην τεχνολογία όπως τη βιώνουμε σήμερα.

Την πολιτιστική αυτή κληρονομιά έρχεται να διαφυλάξει, να συντηρήσει και να υπενθυμίσει το Μουσείο Τυπογραφίας και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εκεί όπου ο επισκέπτης συναντά εκθέματα, με τα παλαιότερα από αυτά να ανάγονται στον 18^ο αιώνα και τα νεότερα στα μέσα του περασμένου αιώνα, εκθέματα που διηγούνται ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας μιας από τις πιο σημαντικές εφευρέσεις του ανθρώπου: της τυπογραφίας.

Το Μουσείο Τυπογραφίας και Τεχνολογίας πάλευε πολλά χρόνια να γίνει μουσείο. Αν και με καθυστέρηση, τα κατάφερε. Η τελετή έναρξης της λειτουργίας του μουσείου έγινε χτες αργά το απόγευμα στο αίθριο της Φιλοσοφικής Σχολής, παρουσία των πρυτανικών αρχών, της υφυπουργού Παιδείας Μερόπης Τζούφη, του δημάρχου Ιωαννίνων Θωμά Μπέγκα, της περιφερειακής συμβούλου Γιούλας Μητροκώστα και πολλών καθηγητών.

Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Καψάλης μίλησε για ένα νέο μουσείο στην πανεπιστημιούπολη που φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν τόπο πολιτισμού και ιστορίας και ένα «ζωντανό» κύτταρο πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η αρχή γίνεται με το 1^ο συνέδριο γραφικών τεχνών, εργαστήρια του οποίου θα γίνουν και στο μουσείο.

Η κ. Τζούφη, από την πλευρά της, έκανε λόγο για ένα μουσείο που μπορεί να αποτελέσει «εφαλτήριο πολλών δραστηριοτήτων, ανοιχτών στην κοινότητα», με πολιτιστικές, οικονομικές και τουριστικές αναφορές, ενώ ο κ. Μπέγκας το χαρακτήρισε  ως «ένα ξεχωριστό μέλος ενός δικτύου μουσείων που αναπτύσσεται στην πόλη». Τη σημασία του νέου πολιτιστικού αυτού χώρου υπογράμμισε και η κ. Μητροκώστα.

Ο αναπληρωτής πρύτανη Ανδρέας Φωτόπουλος ήταν αυτός που ανέλαβε να πει περισσότερα για το Μουσείο Τυπογραφίας και Τεχνολογίας, ως επικεφαλής της επιτροπής μουσείων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Όπως είπε, το μουσείο αυτό φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή τυπογραφίας στην Ελλάδα, ίσως και στην Ευρώπη, καθώς «μετράει»  πάνω από 2000 εκθέματα. Αυτή τη στιγμή, στον μουσειακό χώρο, σε δύο πολύ μεγάλες αίθουσες στο ισόγειο της Φιλοσοφικής Σχολής, εκτίθεται μόλις το 10% της συλλογής.

Μέχρι πριν από λίγους μήνες, όλα τα τεκμήρια του τεχνολογικού παρελθόντος αποτελούσαν απλώς αντικείμενα σε μια αποθήκη. Για τη μετατροπή της αποθήκης σε μουσείο, χρειάστηκαν να γίνουν πολλά, όπως καταγραφή των εκθεμάτων, κινητοποίηση εθελοντών, θεσμοθέτηση της δράσης κ.ά.

Κατά την τελετή έναρξης της λειτουργίας του μουσείου, το όνομα που δικαίως ακούστηκε πολύ ήταν του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργου Πλουμίδη. Ο κ. Πλουμίδης επρόκειτο να μιλήσει στην εκδήλωση, αλλά δεν μπόρεσε να παραστεί λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων. Είναι ο άνθρωπος που όχι απλώς οραματίστηκε το μουσείο, αλλά που συγκέντρωσε τα εκθέματα από όλη τη χώρα. Τα περισσότερα από αυτά αποτελούν δωρεές, ενώ κάποια αγοράστηκαν μέσα στα χρόνια από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Κι όλα αυτά ξεκίνησαν το 1989…

Ο κ. Πλουμίδης σε επιστολή του, που διαβάστηκε στην εκδήλωση, δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για την εξέλιξη της όλης υπόθεσης. Από τότε που έφυγε από το Πανεπιστήμιο (σ.σ. σήμερα είναι διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας), τη συλλογή των εκθεμάτων τυπογραφίας και τεχνολογίας ανέλαβε ο επίκουρος καθηγητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Σταμάτης Μερσινιάς. Μαζί με τον επίκουρο καθηγητή Ιστορίας Νεώτερων Χρόνων Νίκο Αναστασόπουλο δούλεψαν για την ανάδειξη της συλλογής. Στη μουσειακή συγκρότηση της συλλογής συνέβαλαν αρκετοί, όπως ο επιστημονικός συνεργάτης του Μουσείου δρ Γιώργος Βλάχος.

Από τα πιο σημαντικά εκθέματα του μουσείου είναι τα πιεστήρια της Gazetta Jonica (Κέρκυρα), το λιθογραφικό πιεστήριο του Διακίδη (Πάτρα),ένα αγγλικό πιεστήριο Strachan and Heneman, αλλά και το πιεστήριο στο οποίο τυπωνόταν η εφημερίδα «Yanya-Ιωάννινα». Η «Γιάνγια» ήταν μια δίγλωσση εφημερίδα (τούρκικα και ελληνικά) που εκδόθηκε το 1869. Το πιεστήριο δώρισε στο Μουσείο ο τελευταίος ιδιοκτήτης του, ο Μιχάλης Γιάννενας που από τη δεκαετία του ’60 έως το 1993 εξέδιδε την εβδομαδιαία εφημερίδα «Πατρίς».

Μια ενότητα του Μουσείου αφορά σπάνια βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, αφίσες, χαρτονομίσματα, έντυπα μετοχών, έργα χαρακτικής, λιθογραφίας και μεταξοτυπίας, καταλόγους και δειγματολόγια τυπογραφικών στοιχείων. Ειδική μνεία γίνεται στους γιαννιώτες τυπογράφους που «έδρασαν» στη Βενετία τον 17^οι αιώνα κυρίως, όπως ο Νικόλαος Γλυκύς, ο Νικόλαος Σάρρος και τα αδέλφια Θεοδοσίου.

Mετά την τελετή έναρξης της λειτουργίας του μουσείου, ακολούθησε ξενάγηση στους χώρους, όπου είχαν στηθεί και κάποια τυπογραφικά εργαστήρια στο πλαίσιο εργαστηρίου γραφικών τεχνών.