Απελευθέρωση των Ιωαννίνων: Μια ζωγράφος στο μέτωπο

Η Θάλεια Φλωρά-Καραβία (1871-1960), με καταγωγή από τη Σιάτιστα, ήταν μια ιδιαίτερα δυναμική γυναίκα και μια πολύ σημαντική ζωγράφος. Μια γυναίκα που σπούδασε ζωγραφική στο Μόναχο στα τέλη του 19^ου αιώνα, που κατά τη διάρκεια της ζωής της ήταν ιδιαίτερα παραγωγική ζωγράφος και που συμμετείχε σε τρεις μεγάλους πολέμους του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα ως ανταποκρίτρια-χρονικογράφος.

Ένας από τους πολέμους στους οποίους παραβρέθηκε, ήταν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-13. Όταν κηρύχθηκε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος, η Φλωρά-Καραβία, βρέθηκε στο μέτωπο. Αρχικά στη Μακεδονία και μετά στην Ήπειρο, ακολουθώντας την πορεία του ελληνικού στρατού. Στο μέτωπο βρέθηκε ως ανταποκρίτρια, με τα κείμενά της να δημοσιεύονται στην «Εφημερίς» της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Την εφημερίδα εξέδιδε και διηύθυνε ο σύζυγός της Νικόλαος Καραβίας.

Στο δύσκολο αυτό οδοιπορικό της, αποτύπωνε σε σχέδια με κάρβουνο, κιμωλία και παστέλ σκηνές από το πολεμικό μέτωπο της Ηπείρου. Εβδομήντα από αυτά τα σχέδια περιλαμβάνονται σήμερα στη συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Ιωαννίνων. Παράλληλα κρατούσε σημειώσεις. Το υλικό εκείνης της περιόδου το κατέγραψε στο βιβλίο της που εκδόθηκε το 1936: «Εντυπώσεις από τον Πόλεμο του 1912-1913. Μακεδονία-Ήπειρος».

Το ταξίδι της Φλωρά-Καραβία στην Ήπειρο ξεκίνησε από την Πρέβεζα στις αρχές του Ιανουαρίου του 1913. Στις 18 Ιανουαρίου, η ζωγράφος έφτασε στο Εμίν Αγά, μετά από άδεια-συστατική επιστολή που πήρε από τον διάδοχο Κωνσταντίνο Α’. Στα σχέδια της περιλαμβάνονται πολλές προσωπογραφίες και πολεμικές σκηνές, με πρωταγωνιστές όχι μόνο τους νικητές αλλά και τους ηττημένους.

Στις 22 Φεβρουαρίου, μία μέρα μετά την παράδοση της πόλης από τον Εσάτ πασά στον Ελληνικό Στρατό, ο ελληνικός στρατός με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο και διάδοχο Κωνσταντίνο εισήλθε στα Γιάννενα.

Σε ένα από τα σχέδια της ζωγράφου, απεικονίζεται προφίλ ο Κωνσταντίνος κατά τη διάρκεια δοξολογίας για την απελευθέρωση της πόλης. Η Φλωρά-Καραβία γράφει για τα αισθήματα που προκάλεσε στον γιαννιώτικο λαό ο διάδοχος: «Και ο κόσμος συμπυκνωμένος σε μια μάζα, είνε γυρισμένος όλος προς τον Διάδοχο, με τα βλέμματα προσηλωμένα σ’ αυτόν, ως προ το είδωλον, το οποίον χρόνια ονειρεύονταν. Σαν κάτι άυλο, σαν μια Ιδέα».

Κατά την παραμονή της στα Γιάννενα, κατέγραψε στο χαρτί απόψεις των Ιωαννίνων, όπως τα τζαμιά, αλλά και αιχμαλώτους πολέμου σε διάφορα σημεία, όπως στο διοικητήριο, σε στρατώνα, στον Κατσικά.

Στις «Εντυπώσεις…» η Φλωρά-Καραβία περιγράφει και το κλίμα της προσμονής που υπήρχε για την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων: «Είνε ένας λαός συσσωματωμένος σε μια ιδέα ιερή, … να πάρη τα Γιάννενα που τα αισθάνεται τόσο δικά του, που τα γνωρίζουν όλοι από παιδιά στα τραγούδια, στις παραδόσεις, που τα μαθαίνουν μαζί με τη μητρική γλώσσα. Και έπειτα τώρα, που τα έχει εξαγοράσει με τόσο πολύτιμο αίμα, έγιναν πιο πολύ δικά του, αυτού του λαού, και τα νοιώθει τόσο κοντά του, τα φημισμένα Γιάννενα!».

Στο Εμίν Αγά

* Στην κεντρική φωτογραφία: Σκίτσο της ζωγράφου στον Κατσικά όπου κρατούνταν τούρκοι αιχμάλωτοι

Οι φωτογραφίες των σκίτσων προέρχονται από την έκδοση της Δημοτικής Πινακοθήκης Ιωαννίνων για τη Θάλεια Φλωρά-Καραβία το 2013