12 ένορκοι: η αιώνια μάχη του δίκαιου με το άδικο

Oι «12 ένορκοι» είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, αλλά και του σινεμά και του θεάτρου. Στα Γιάννενα, έρχεται στην εξαιρετικά επιτυχημένη διασκευή του, στις 5 και 6 Οκτωβρίου, στο Πνευματικό Κέντρο.

Το έργο που ο Ρέτζιναλντ Ρόουζ έγραψε, έχοντας ο ίδιος την εμπειρία του ενόρκου σε υπόθεση δολοφονίας, το 1954, ήταν κομβικό για τον τρόπο με τον οποίο θα γυρίζονταν στο εξής τα «κλειστοφοβικά» δικαστικά θρίλερ.

Για τη θεατρική εμπειρία, ο Τύπος Ιωαννίνων μίλησε με τον Κωνσταντίνο Μπάζα, έναν από τους Γιαννιώτες του καστ.

Οι «12 ένορκοι» παίζονται για πολλοστή χρονιά. Τι κάνει το συγκεκριμένο έργο τόσο διαχρονικό;

Πράγματι ένα έργο τρομερά διαχρονικό. Ό Reginald Rose,  χρησιμοποίησε την πένα του πολύ έξυπνα, δημιουργώντας και σχηματοποιώντας μία πλοκή, στην οποία εμπλέκονται 12 άνθρωποι διαφορετικών πεποιθήσεων, διαφορετικών χαρακτήρων, στους οποίους αντικατοπτρίζεται η εκάστοτε κοινωνία ανθρώπων. Κοινωνία που ανεξαρτήτως εποχής, ως προς τη σύνθεσή της, μένει αναλλοίωτη. Δώδεκα άνθρωποι που καλούνται με βάση ορισμένες πληροφορίες, να συννενοηθούν, να επικοινωνήσουν, να συζητήσουν, να πάρουν μία πολύ σημαντική απόφαση. Δύσκολη κατάσταση, δύσκολη συνθήκη… συνθήκη όμως που «αγγίζει» κάθε θεατή, ο οποίος ως χαρακτήρας μπορεί να είναι ένας από τους 12.

Πιστεύετε ότι μπορεί να αποτελέσει το έργο ένα «μάθημα» για το κοινό, σε μια εποχή που η πρώτη εντύπωση για κάποιο γεγονός υιοθετείται πολύ εύκολα;

Η πρώτη εντύπωση… πόση σημασία έχει, αλλά συνάμα πόση είναι η αξία της; Μεγάλη ή μικρή;

Πολλές φορές, πολλοί από εμάς, είμαστε έτοιμοι να πάρουμε μία απόφαση έχοντας απλώς μία πρώτη πληροφορία. Ο πληροφοριοδότης, μπορεί να είναι τόσο ταλαντούχος, που με τη μετάδοσή της, να μας βάλει άμεσα στη διαδικασία να αποφασίσουμε… χωρίς δεύτερη σκέψη. Και δεν είναι λίγες οι φορές, που αυτή μας η απόφαση είναι σημαντική και ορίζει το μέλλον, τόσο το δικό μας, όσο και των γύρω μας. Είναι άραγα εη σωστή; Είμαστε 100% βέβαιοι ότι η πληροφορία ή οι πληροφορίες που έχουμε είναι πραγματικές και αληθής;

Μέσα από το έργο, παρατηρούμε το πόση μεγάλη αξία έχει, το να μπαίνουμε στη διαδικασία να ψάχνουμε, να ερευνούμε, να βλέπουμε την πληροφορία από πολλές οπτικές γωνίες, να αναρωτιώμαστε, να συζητάμε, να επικοινωνούμε, να προβληματιζόμαστε… Πόσο μεγάλη έχει να βάζουμε τον εαυτό μας στη διαδικασία του προβληματισμού και της αναζήτησης της αλήθειας και όχι να τον αφήνουμε να είναι ένας παθητικός δέκτης πληροφοριών. Το μεγαλείο της συζήτησης, της αναζήτησης κωδικών επικοινωνίας και συννενόησης με άλλους ανθρώπους… διαφορετικούς.

Πόσο εύκολα μπορείς να στείλεις στην ηλεκτρική καρέκλα, ένα 16χρονο παιδί; Πόσο εύκολα μπορείς να πάρεις μία σημαντική απόφαση στη ζωή σου; Πόσο εύκολα μπορείς να πάρεις μία οποιαδήποτε απόφαση στη ζωή σου;

Δεν ξέρω αν πρόκειται για «μάθημα», σίγουρα όμως το έργο αποτελεί μία «πόρτα» για τον καθένα, που παρακολουθώντας το «την ανοίγει» και μπαίνει σε ένα κόσμο πραγματικής ενδοσκόπησης, αναζήτησης και περιπέτειας!

Ο Ρέτζιναλντ Ρόουζ έγραψε το έργο με τον πρωτότυπο τίτλο «12 οργισμένοι άνδρες». Διακρίνετε αυτή την οργή στο κοινό, όχι μόνο του έργου, αλλά ευρύτερα στην κοινωνία, σε αντίστοιχες, καθημερινές υποθέσεις;

Η οργή είναι ένα εύκολο δυστυχώς συναίσθημα. Καθημερινά βλέπουμε ανθρώπους οργισμένους, θυμωμένους, αγανακτισμένους (με τους άλλους ή τον εαυτό τους), ενώ δύσκολα βλέπεις ανθρώπους που να προσπαθούν έστω με ηρεμία να αντικρύζουν τα προβλήματα, να προσπαθούν να βρίσκους συνομιλητές, να μοιράζονται… Οργή, που προέρχεται ή που φέρνει συγκρούσεις… συγκρούσεις που πολλές φορές πηγάζουν από εμμονές και όχι μέσα από δημιουργικό διάλογο. Συγκρούσεις, που σε φέρνουν μπροστά σε αδιέξοδο και όχι σε διέξοδο. Μέσα στο έργο βλέπουμε και τους δύο αυτούς δρόμους, μέσα από τους χαρακτήρες των Ενόρκων όπως αυτοί ξεδιπλώνονται. Το αδιέξοδο και τη διέξοδο…

Μιλήστε λίγο για το δικό σας ρόλο. Πώς σκιαγραφείται μέσα στην πλοκή του έργου;

Υποδύομαι στον Ένορκο 2 (οι Ένορκοι δεν αναφέρουν στο ονομά τους, παρά είναι μόνο ως αριθμοί). Πρόκειται για ένα τραπεζικό υπάλληλο, «ήρεμο ανθρωπάκι» θα τον χαρακτηρίζαμε. Η καθημερινότητά του είναι απλώς εργασία και σπίτι. Ένας άνθρωπος που τον έχει απορροφήσει η καθημερινότητα και δεν τολμά, δεν παίρνει πρωτοβουλίες, παρά μόνο έχει παρασυρθεί από τη δύνη των ρυθμών της ρουτίνας. Οι απόψεις και οι αποφάσεις που παίρνει, είναι εκείνες των περισσότερων. Δεν του αρέσουν οι συγκρούσεις, οι φασαρίες αποτελούν για εκείνον μεγάλη ενόχληση. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, ενώ αρχικά έχει πάρει την απόφασή του (παρατηρώντας τι επιλέγουν οι περισσότεροι να αποφασίσουν και απλώς τους ακολουθεί), ακούγοντας τα στοιχεία που παρατίθενται και τις απόψεις των υπολοίπων, αρχίζει και σκέφτεται, προβληματίζεται, επεξεργάζεται και με αυτό τον τρόπο, τολμά να εκφράσει την άποψή του, να αντιπαρατεθεί, να συζητήσει μία άλλη άποψη, να διαμορφώσει νέα γνώμη και τελικά να πάρει την τελική του απόφαση, για την οποία είναι σίγουρος πρωτίστως ο ίδιος. Συνειδητά και ώριμα. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που από «παθητικός δέκτης», γίνεται «ενεργητικός/ενεργός άνθρωπος».

Βγαίνει τελικά με μεγαλύτερη αίσθηση του δικαίου ο θεατής από τους «12 ενόρκους»;

Η αλήθεια είναι ότι οι αισθήσεις που μπορεί να προκαλέσει το συγκεκριμένο έργο είναι πολλές. Το μόνο σίγουρο που παρατηρώ και που μου έχουν αναφέρει πολλοί θεατές, είναι ότι πρόκειται για ένα έργο, που σε βάζει στη διαδικασία, αφού το παρακολουθήσεις, να συζητήσεις, να προβληματιστείς, να θυμηθείς ή να γνωρίσεις και άλλους τρόπους/μορφές/ενέργειες/συμπεριφορές, που μπορείς να έχεις για όσο ζεις πάνω σε αυτό τον πλανήτη. Ποιο είναι το δίκαιο και ποιο το άδικο; Ποια είναι η αξία της ανθρώπινης ζωής… η αξία της διαδικασίας, τους δρόμους προς μια σημαντική απόφαση; Η αξία ενεργοποίησης του εαυτού σου, της οντότητάς σου, η αξία των συμπεριφορών και των στάσεών σου, η αξία της ύπαρξής σου;

Ευχαριστώ πολύ

Ευχαριστώ και εγώ

Info

«12 ένορκοι»,

Παρασκευή 5 Οκτωβρίου και Σάββατο 6 Οκτωβρίου στις 21:15 στο Πνευματικό Κέντρο (Τιμές εισιτηρίων-γενική είσοδος: 18 €, φοιτητικό, ανέργων, ΑμεΑ, πολύτεκνοι: 15 €).

Παίζουν: Νίκος Βατικιώτης, Τάσος Γιαννόπουλος, Σωτήρης Δούβρης, Μάνος Ζαχαράκος, Αλέξανδρος Καλπακίδης, Θανάσης Κουρλαμπάς, Περικλής Λιανός, Κωνσταντίνος Μουταφτσής, Κωνσταντίνος Μπάζας, Παντελής Παπαδόπουλος, Τάσος Παπαδόπουλος, Ορέστης Τρίκας. Στον ρόλο του φύλακα o Αλέξης Σταυριανός. Τη φωνή της χαρίζει η Νένα Μεντή.