Τι είδους πλατεία θέλουμε;

Πριν από μια δεκαετία, η σχέση της πόλης με την κεντρική πλατεία διαταράχθηκε. Η κεντρική πλατεία σταμάτησε να αποτελεί σημείο κοινωνικής αναφοράς και αναψυχής. Η «διαμόρφωσή» της, μετά την κατασκευή του υπόγειου πάρκινγκ, και η παράλληλη εγκατάλειψη της «Όασης» απομάκρυναν τους πολίτες. Η κεντρική πλατεία έγινε ένας κενός και νεκρός χώρος, και τα πλακάκια μπάνιου αποτέλεσαν τον κοινό τόπο της έντονης κριτικής. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο αισθητικό. Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τη βίαιη διακοπή της σχέσης των πολιτών με την κεντρική πλατεία, είναι ότι επήλθε το τέλος της αίσθησης του οικείου. Η πλατεία έγινε ξένη.

Γι’ αυτό και η νοσταλγία της παλιάς πλατείας επέστρεψε πολύ δυναμικά (με μεγάλη δόση εξωραϊσμού). Οι περισσότεροι πολίτες αναπολούν το σιντριβάνι, τα παρκάκια, τις λεύκες, ακόμα και τα σκαλοπάτια που οδηγούσαν σε ένα μικρό πλάτωμα-«προθάλαμο» της πλατείας (πριν γίνει ο δρόμος ανάμεσα από την πλατεία και το Δικαστικό Μέγαρο). Όλα αυτά που τους συνδέουν με το παλιό και τις μνήμες τους, όταν η πλατεία δεν ήταν απλώς ένας δημόσιος χώρος, αλλά τόπος δράσης, παραγωγής, ανάπτυξης ιδεών και κοινωνικής συνεύρεσης. Βέβαια, οι αστικές πλατείες αρχίζουν πια και χάνουν το νόημά τους. Όλες αυτές οι λειτουργίες, τα γεγονότα και οι αξίες που προσδίδουν ένα ιδιαίτερο νόημα έχουν εξασθενίσει. Οι περισσότεροι πολίτες γινόμαστε περαστικοί λόγω των γρήγορων ρυθμών της ζωής μας (ακόμα και στα χρόνια της κρίσης). Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και οι πιο παλιές αστικές πλατείες γεμίζουν πια από δέντρα και φυτά και όχι από ανθρώπους.

Δεν παύει όμως η κεντρική πλατεία ενός τόπου να αποτελεί τον «καθρέφτη» της φυσιογνωμίας μιας πόλης. Στην περίπτωσή μας, η πλατεία επιζητά να της επιστραφεί και ο οικείος χαρακτήρας της για να κάνει την επανασύνδεσή της με τους πολίτες.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Δήμο Ιωαννιτών, ο οποίος προχωρά στην ανακατασκευή της πλατείας μέσω αρχιτεκτονικού διαγωνισμού (αν και οι τεχνικές υπηρεσίες έχουν κάνει ήδη μια πρώτη μελέτη). Ίσως είναι από τις πιο δύσκολες αποστολές αναμόρφωσης ενός δημόσιου χώρου στην πόλη. Γιατί το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι μόνο η μετατροπή της πλατείας σε ένα αξιοθέατο. Το βασικό ζητούμενο είναι να γεμίσει το κενό αυτό της πόλης με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο.

Γι’ αυτό και θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον αν ο Δήμος έκανε συμμέτοχους τους πολίτες στην όλη διαδικασία, αν οι πολίτες κατέθεταν την άποψή τους για το τι είδους πλατεία θα ήθελαν. Εξάλλου, οι πλατείες φτιάχνονται για να λειτουργούν και να παράγουν. Το εργαλείο του συμμετοχικού σχεδιασμού, το οποίο εγκαινίασε η δημοτική αρχή για άλλες δράσεις (με τη μορφή του «διαγωνισμού»), δεν θα μπορούσε να είχε καλύτερο πεδίο άσκησης…