Οι Ραφταναίοι και οι μικρές ιστορίες τους

Ένα αφιέρωμα του «Τύπου Ιωαννίνων» στην προέλευση της ονομασίας χωριών και οικισμών του νομού Ιωαννίνων

Οι Ραφταναίοι είναι ένα από τα χωριά των Τζουμέρκων του νομού Ιωαννίνων. Ένα χωριό, σε υψόμετρο 943 μ., που «κοιτάει» στον ποταμό Άραχθο.

Το τοπωνύμιο θεωρείται κυριώνυμο. Σύμφωνα με τον καθηγητή γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κώστα Ευ. Οικονόμου («Τα οικωνύμια του Νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική Εξέταση»), η ονομασία του χωριού προέρχεται από το επώνυμο Ραφτάνης ή Ραφτάνος, το οποίο με τη σειρά του αποδίδεται στη λέξη Ράφτης ή Ράπτης.

Ο καταγόμενος από τους Ραφταναίους Δημήτρης Παπαδημητρίου, είχε καταγράψει σε βιβλίο του διάφορες εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας του χωριού, οι οποίες συνδέονται με προφορικές παραδόσεις. Εκδοχές που συνοδεύονται από ωραίες ιστορίες, ακόμα κι αν αυτές δεν έχουν αποδειχθεί.

Μία από αυτές θέλει τον απόγονο μιας οικογένειας που είχε καταφύγει στο Ραφτόπουλο της Ευρυτανίας, να εγκαθίσταται στην περιοχή και να γίνεται κτηνοτρόφος. Μία άλλη εκδοχή θέλει το χωριό, που παλιότερα φέρεται να είχε την ονομασία «Ρούγα», να «χτυπιέται» από μια φοβερή επιδημία. Μέχρι που έφτασε στο χωριό ένας ράφτης, ο οποίος εντόπισε την αιτία της συμφοράς: ένα τέρας, ένα στρογγυλό μαλλιαρό πράγμα σαν αράχνη, που οι χωριανοί είπαν πως ήταν βρικόλακας. Οι χωριανοί έπιασαν το τέρας, το έβαλαν σε ένα τσουβάλι και το έθαψαν σε έναν βαθύ λάκκο. Και η επιδημία σταμάτησε. Προς τιμή του ράφτη, οι χωριανοί ονόμασαν τον τόπο τους «Ραφταναίοι».

Υπάρχει κι άλλη εκδοχή: Ότι στην περιοχή κατοίκησε κάποιος με το επίθετο «Ραφτάνης». Ο Παπαδημητρίου έχει σημειώσει ότι υπάρχει βιβλιογραφική αναφορά σύμφωνα με την οποία το επίθετο «Ραφτάνης» συναντάται τον 19^ο αιώνα στους Καλαρρύτες. «Πιθανόν κάποιος από το σόι του Ραφτάνη αυτού να εγκαταστάθηκε στο χωριό, πριν από τη μεγάλη Επανάσταση του 1821, ίσως κάπου κοντά στο 1700 (όταν για πρώτη φορά αναφέρονται «οι Ραφταναίοι») και να έδωσε το όνομά του στο χωριό» αναφέρεται στο βιβλίο του «Οι Ραφταναίοι» (1998). Πιθανότατα δε, ο Ραφτάνης να ήταν και ράφτης –σημειωτέον ότι κατά την οθωμανοκρατία οι Καλαρρύτες και το Συρράκο είχαν πολλούς ράφτες.

Και μια ενδιαφέρουσα προσθήκη: Το επώνυμο «Ραφτάνης» συναντιέται και στη Ζάκυνθο, όπου κατέφυγαν πολλοί Καλαρρυτινοί από τα τέλη του 18^ου αιώνα αλλά κυρίως μετά το 1821. Το 1851, στη Ζάκυνθο, ιδρύθηκε το τυπογραφείο «Ο Παρνασός» του Σέργιου Ραφτάνη, «τυπογράφος, εκδότης και συγγραφεύς, υιός του εκ Καλαριτών της Ηπείρου, πρόσφυγος εις Ζάκυνθον Χριστοδ. Ραφτάνη».