NGC 5643: Ένας λαμπρός σπειροειδής γαλαξίας

Αυτή η εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble της NASA/ESA παρουσιάζει τον λαμπρό σπειροειδή γαλαξία NGC 5643, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 εκατομμυρίων ετών φωτός στον αστερισμό Lupus (Λύκος). 

Ο NGC 5643 είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας μεγάλου μεγάθους, που αναφέρεται στη συμμετρική μορφή του γαλαξία με δύο μεγάλους, ελικοειδείς σπειροειδείς βραχίονες που είναι σαφώς ορατοί. Φωτεινά μπλε αστέρια ορίζουν τους σπειροειδείς βραχίονες του γαλαξία, μαζί με δαντελωτά κοκκινωπά-καφέ σύννεφα σκόνης και ροζ περιοχές σχηματισμού άστρων.

Ολόκληρη η εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble της NASA/ESA που δείχνει τον σπειροειδή γαλαξία NGC 5643/ESA/Hubble & NASA, A. Riess, D. Thilker, D. De Martin (ESA/Hubble), M. Zamani (ESA/Hubble)

Όσο συναρπαστικός κι αν φαίνεται ο γαλαξίας στα ορατά μήκη κύματος, μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του NGC 5643 είναι αόρατα στο ανθρώπινο μάτι. 

Οι εικόνες και τα φάσματα του NGC 5643 σε υπεριώδεις και ακτίνες Χ δείχνουν ότι ο γαλαξίας φιλοξενεί έναν ενεργό γαλαξιακό πυρήνα: έναν ιδιαίτερα φωτεινό γαλαξιακό πυρήνα που τροφοδοτείται από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που τρέφεται. Όταν μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα παγιδεύει αέριο από το περιβάλλον της, το αέριο συγκεντρώνεται σε ένα δίσκο που θερμαίνεται σε εκατοντάδες χιλιάδες βαθμούς. Το υπέρθερμο αέριο λάμπει έντονα σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, αλλά ιδιαίτερα στα μήκη κύματος των ακτίνων Χ.

Ωστόσο, ο ενεργός γαλαξιακός πυρήνας του NGC 5643 δεν είναι η φωτεινότερη πηγή ακτίνων Χ στον γαλαξία. Οι ερευνητές που χρησιμοποίησαν το XMM-Newton της ESA ανακάλυψαν ένα ακόμη πιο φωτεινό αντικείμενο που εκπέμπει ακτίνες-Χ, το NGC 5643 X-1, στα περίχωρα του γαλαξία. Τι θα μπορούσε να είναι πιο ισχυρή πηγή ακτίνων Χ από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα; Παραδόξως, η απάντηση φαίνεται να είναι μια πολύ μικρότερη μαύρη τρύπα! Αν και η ακριβής ταυτότητα του NGC 5643 X-1 είναι άγνωστη, τα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για μια μαύρη τρύπα που έχει περίπου 30 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο. Εγκλωβισμένη σε έναν τροχιακό χορό με ένα συνοδό αστέρι, η μαύρη τρύπα παγιδεύει αέριο από τον αστρικό της σύντροφο, δημιουργώντας έναν υπέρθερμο δίσκο που επισκιάζει τον γαλαξιακό πυρήνα του NGC 5643.