Μια μετέωρη «κανονικότητα»

H ηθοποιός Ρηνιώ Κυριαζή γράφει στον «Τύπο Ιωαννίνων» για την «κανονικότητα» στον χώρο του πολιτισμού πριν και τώρα.

Της Ρηνιώς Κυριαζή

Δύσκολο να μιλήσει κανείς γι’ αυτό που βιώνουμε. Τί να πρωτοπεί. Θα προσπαθήσω να μοιραστώ κάποιες σκέψεις. Κάθε κρίση, κάθε κατάσταση εξαίρεσης αναδεικνύει την προβληματική μας κανονικότητα.

Παρακολουθήσαμε πώς φανερώθηκε περίτρανα η έλλειψη των γιατρών και η αναγκαιότητα της δημόσιας υγείας. Το ξέραμε ότι οι γιατροί μας φεύγουν στο εξωτερικό αλλά δεν αντιδράσαμε σ’ αυτό αν και είναι κάτι που αφορά τις ζωές όλων μας. Στον πολιτισμό, η αγωνία των ηθοποιών είναι τεράστια και δεν αφορά το ότι θα ακυρωθούν τα θερινά φεστιβάλ και ότι η επόμενη χρονιά θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, αφορά πολύ περισσότερα βαθιά και χρόνια προβλήματα.

Θα μιλήσω για τον ηθοποιό αν και τα παρακάτω αφορούν όλους τους καλλιτέχνες. Η ζωή του είναι πολύ δύσκολη. Οι σπουδές του δεν αναγνωρίζονται, τα πτυχία των σχολών θεάτρου, όχι μόνο των ιδιωτικών αλλά ακόμη και του Εθνικού Θεάτρου, δεν έχουν καμιά ισχύ ούτε σαν εφόδιο για περαιτέρω εκπαίδευση, μεταπτυχιακό, διδακτορικό, ούτε παρέχουν τη δυνατότητα να διδάξει κανείς π.χ. σε σχολεία- εκεί θέατρο διδάσκουν οι θεατρολόγοι, σαν να έλεγε κανείς πως ζωγραφική μπορούν να διδάξουν οι θεωρητικοί της τέχνης. Δεν διοργανώνονται σταθερά ακροάσεις ούτε από τα κρατικά θέατρα ώστε νέοι και παλιοί ηθοποιοί να παρουσιάζουν τη δουλειά τους. Δεν υπάρχουν σταθερά επιχορηγούμενα θέατρα που θα μπορούσαν να στηρίξουν μια ομάδα ηθοποιών και έτσι δεν υπάρχουν πια πραγματικοί χώροι καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ακόμη και σπουδαίοι ηθοποιοί, με μεγάλη καριέρα μένουν άνεργοι με αμφίβολη τη δυνατότητα να λάβουν ακόμα και την πενιχρή σύνταξη -και τώρα οι περισσότεροι απέχουν του έκτακτου επιδόματος. Μετέωροι στην κανονικότητα, μετέωροι και στην κρίση.

Ο καθένας μας λοιπόν παλεύει να επιβιώσει και σπάνια επιβιώνει από το «παίξιμό» του. Οι περισσότεροι κάνουμε άλλα πράγματα. Προσωπικά διδάσκω σε τρεις σχολές με πολλές και πολύ απαιτητικές ώρες διδασκαλίας. Προσλαμβάνομαι τον Οκτώβρη και απολύομαι τον Μάιο.

Το καλοκαίρι, αν δεν τύχει να είμαι σε κάποια παράσταση, ζω με το ταμείο ανεργίας. Όταν παίζω στο θέατρο, κάνω επίπονες και πολύωρες πρόβες που δεν πληρώνονται και παίζω με ωριαία ένσημα ή με ποσοστά. Κάθε 3 μήνες πρέπει να ψάχνω και, αν βρω, να έρθω στα όρια της υπερκόπωσης για να ανταποκριθώ.

Θα ‘θελα η δουλειά μου, όπως και κάθε άλλη, να μην απαξιώνεται, να μπορώ να διδάσκω μία ομάδα ανθρώπων που θα εξελίσσει το πεδίο έρευνας και θα πλαισιώνει ερευνητικές δουλειές πάνω στο αρχαίο δράμα για παράδειγμα. Να φτιάχνω ή να παίζω σε παραστάσεις αραιά και πού όπου οι συντελεστές θα αμείβονται και η δουλειά θα έχει τη δυνατότητα να επικοινωνηθεί στο κοινό της. Να μην εξαρτώνται όλα από την απίστευτη, απίθανη και αστείρευτα δημιουργική ικανότητα που δείχνουμε όλοι. Έχει τα όριά της, έχει κόστος.

Νομίζω πως «οι μέρες καραντίνας» έδειξαν πως χωρίς μουσική, βιβλίο, διαδικτυακές προβολές θεάτρου, ταινίες, ντοκιμαντέρ, δεν βγαίνει. [A propo η δωρεάν και άνευ όρους εκχώρηση των δικαιωμάτων κάθε συντελεστή δεν είναι υποχρεωτική και δεν θα ‘πρεπε να θεωρείτε δεδομένη. Αν οι διαδικτυακές προβολές συνεχιστούν, τα πνευματικά μας δικαιώματα θα πρέπει να καταβάλλονται]. Ναι, δεν βγαίνει η ζωή χωρίς τραγούδι. Για κάποιους είναι επάγγελμα όχι γιατί θέλησαν ποτέ να βγάλουν χρήματα αλλά γιατί θέλησαν να μπορούν να αφοσιωθούν σ’ αυτό για να απολαύσουν την τέχνη τους οι ίδιοι και οι άλλοι.

Δεν ξέρω ποιο θα είναι το μέλλον μας, δεν ήξερα ποιο ήταν το παρόν μας. Το μαζί είναι η ουσία μας και δεν ξέρω, με τις νέες συνθήκες, πώς αναπληρώνεται. Ξέρω ότι ο θεατρίνος είναι δαιμόνιος, θα επιβιώσει. Θα φτάσει στο κοινό του ακόμα και τρυπώντας τις οθόνες. Μια σοβαρή κρατική φροντίδα πάντως δεν θα ήταν άσχημη μιας και, καθώς λένε πάντα όλοι, ο πολιτισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία….

* Φωτογραφία από την παράσταση «Οι Μίμοι» του Ηρώνδα σε σκηνοθεσία Άννας Κοκκίνου. Photo credit: Μαρούσα Θωμά.