Μερικές σκέψεις για την οικονομία στην περίοδο της πανδημίας

Ο Κώστας Καρανάτσης, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας στο Οικονομικό τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, γράφει για την πανδημία, τις επιπτώσεις και τις αλλαγές που φέρνει.

Είναι βέβαιο πως η πανδημία πλήττει κάποιες οικονομικές δραστηριότητες ενώ ευνοεί κάποιες άλλες. Η αναστάτωση αυτή θα διατηρηθεί για όσο χρονικό διάστημα υπάρχει ο ιός και αντέξει η μνήμη των ημερών που διάγουμε. Σε γενικές γραμμές η προαναφερθείσα μετατόπιση βάρους στις δραστηριότητες, δηλαδή στο προϊόν, θα διασφαλίσει τις ισορροπίες στην οικονομία με τις όποιες αναδιαρθρώσεις χρειαστούν να γίνουν. Στην περίπτωση της Ελλάδας όμως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, διότι ο τομέας των υπηρεσιών κάνει το μεγάλο μέρος του εθνικού προϊόντος, ώστε η οικονομία της να πληγεί. Βέβαια οι αναδιαρθρώσεις σημαίνουν ούτως ή άλλως κόστος ώστε η παγκόσμια οικονομία να δεχθεί πλήγμα ενώ η επέλαση της ύφεσης θεωρείται βέβαιη.

Ωστόσο το πλήγμα αυτό δεν θα είναι το ίδιο για όλες τις χώρες. Οι χώρες που χαρακτηρίζονται από την πολυμέρεια των οικονομικών δραστηριοτήτων τους θα πληγούν λιγότερο από τις χώρες εκείνες που χαρακτηρίζονται από την ανισομέρεια και κάποτε μονομέρεια των οικονομικών δραστηριοτήτων τους. Κατά τη γνώμη μου την εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα κάνουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που διέπουν τις οικονομικές δραστηριότητες.   

 Παραπέρα, η πανδημία επισφραγίζει τις πολυσυζητημένες αλλαγές που διαγράφονταν έντονα στο επίπεδο της κοινωνικότητας και των συμπεριφορών στην προ ιού εποχή.

Η επισφράγιση αυτή έχει να κάνει με την επιβαλλόμενη απομόνωση, η οποία εντέλει επιβραβεύει τις αλλαγές και τις ανάγει σε καθημερινότητα, τη νέα καθημερινότητα.

Έτσι οι ουρές και  οι διαξιφισμοί για τη σειρά μπροστά στα ταμεία της ΔΕΗ, που έδιναν το έναυσμα στο δημόσιο διάλογο, αποτελούν πλέον μέρος της παράδοσης, τον παλαιό κόσμο. Το λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώσαμε, πληρώνουμε πλέον ηλεκτρονικά και δεν συνδιαλεγόμαστε με κανέναν, δεν χάνουμε χρόνο, δεν μαλώνουμε και το κυριότερο δεν εκτιθέμεθα στον κίνδυνο του ιού.

Αν και το παράδειγμα που επικαλούμαι δεν είναι το καλύτερο διαφαίνονται δυο πράγματα: αφενός διαφαίνεται η ανάγκη εξοικείωσης με την τεχνολογία αφετέρου η ατομικότητα να πρυτανεύει κάθε συλλογικής εκδήλωσης όπως τουλάχιστον προσλαμβανόταν αυτή έως σήμερα. Το τελευταίο δεν είναι του προκείμενου, όσο ενδιαφέρει το πρώτο· γιατί η εξοικείωση με την τεχνολογία προϋποθέτει την ύπαρξη της τεχνολογίας κι’ αυτή με τη σειρά της την παραγωγή, δηλαδή η τεχνολογία έχει να κάμει με την οικονομία. Συνεπώς και σε σχέση με τα όσα, λιγοστά διατυπώθηκαν παραπάνω. οι χώρες που έχουν αναπτύξει οικονομίες γύρω από την υψηλή τεχνολογία θα υποστούν το πλήγμα για το οποίο συζητάμε πολύ πιο ανώδυνα από τις χώρες εκείνες των οποίων οι οικονομίες έχουν να κάνουν με συναθροίσεις.