Καλέντζι: το μικρό κάστρο, οι θρύλοι και οι πηγές Κλίφκης

Ενα αφιέρωμα του «Τύπου Ιωαννίνων» στην προέλευση της ονομασίας χωριών και οικισμών του νομού Ιωαννίνων

Το Καλέντζι βρίσκεται στα Κατσανοχώρια Ιωαννίνων, εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων.

Ο τόπος αυτός εκτιμάται ότι κατοικήθηκε από τα ελληνιστικά χρόνια, από τον 3^ο αι. π.Χ. Κοντά στο χωριό, στη θέση «Καστρί», υπάρχουν απομεινάρια φρουριακής εγκατάστασης-παρατηρητηρίου με θέα τη χαράδρα του Αράχθου. Ένα μικρό κάστρο που στην αρχαιότητα βρισκόταν στα σύνορα της Μολοσσίας με την Αθαμανία.

Για την προέλευση του τοπωνυμίου «Καλέντζι», η προφορική παράδοση (και οι θρύλοι) το θέλουν να οφείλεται σε μια βασιλοπούλα, την Εκάλη, που πέρναγε τους καλοκαιρινούς μήνες στο κάστρο της περιοχής. Όταν το κάστρο πέρασε στα χέρια των Σλάβων, ονομάστηκε Εκάληντζ και στη συνέχεια ελληνοποιήθηκε σε Καλένζι. Άλλη μια εκδοχή σχετίζεται πάλι με το κάστρο-φρούριο. Σύμφωνα με αυτήν, το μικρό κάστρο στα οθωμανικά λέγεται Καλαίντζικ, για να καταλήξει Καλέντζι. Οι θρύλοι έχουν πάντα τη σημασία τους στην ταυτότητα ενός τόπου.

Σε επιστημονικό-γλωσσολογικό επίπεδο πάντως, ο ρωσογερμανός γλωσσολόγος Μαξ Βάσμερ (18861962), που ασχολήθηκε εντατικά με τα σλαβικά τοπωνύμια στην Ελλάδα, έχει υποστηρίξει την άποψη ότι το τοπωνύμιο προέρχεται από την αρχαία σλάβικη λέξη που σημαίνει «πηλός».

Η άποψη αυτή όμως έχει αμφισβητηθεί από αρκετούς, όπως από τον καθηγητή γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κώστα Ευ. Οικονόμου. Ο Οικονόμου συμμερίζεται τη θέση κι άλλων συναδέλφων του, σύμφωνα με την οποία το τοπωνύμιο είναι αλβανικής προέλευσης. Συγκεκριμένα, αποδίδει το τοπωνύμιο στο αρβανίτικο επώνυμο Καλέντζης που προέρχεται από λέξη που σημαίνει «γανωτζής».

Τα της αλβανικής προέλευσης, όπως επισημαίνει στην εργασία του «Τα τοπωνύμια του Νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική Εξέταση», ενισχύονται και από το γεγονός ότι το «Καλέντζι» συναντάται και σε περιοχές με ανύπαρκτη τη σλαβική παρουσία. Το εν λόγω τοπωνύμιο συναντάται σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως στην Αχαΐα (το περίφημο Καλέντζι, τόπος καταγωγής της πολιτικής οικογένειας Παπανδρέου), στη Ζάκυνθο και στην Εύβοια.

Από τα πιο σημαντικά σημεία του Καλεντζίου είναι οι πηγές Κλίφκης, οι οποίες βρίσκονται σε υψόμετρο 300 μ., και οι καταρράκτες που καταλήγουν σε φυσικές δεξαμενές δίπλα στον ποταμό Άραχθο.