Η οδός των τριών εκτελεσθέντων

«Ήταν 4 του Απρίλη και πριν ο ήλιος της Ανατολής ροδίσει, εκτέλεσαν τον Αρχηγό της Νεολαίας και τους άλλους δύο, όπως βγαίνουμε από την πόλη κι αρχίζει τ’ αεροδρόμιο, αριστερά κάτω από μια κερασιά σε μια μπατουλιά».

Πριν από 75 χρόνια, σε εκείνο το σημείο που περιγράφει ο Λάμπρος Μάλαμας, οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εκτέλεσαν τον Γιάννη Φίλιο, τον Μπάμπη Τσιάρα και τον Γιάννη Τάτση, τρεις αντιστασιακούς Γιαννιώτες.

Οι τρεις είχαν συλληφθεί στις 31 Ιανουαρίου του 1944, σε ένα από τα μεγαλύτερα συλλαλητήρια που έγιναν επί Κατοχής στα Γιάννενα, εναντίον της κατοχικής διοίκησης Τσιμπρή, στη συμβολή των οδών Ανεξαρτησίας, Αβέρωφ και Μητροπόλεως.

Ήδη, μερικές μέρες πριν είχε ολοκληρωθεί μια από τις μεγαλύτερες υπαλληλικές απεργιακές κινητοποιήσεις στην κατεχόμενη Αθήνα και στις 11 Ιανουαρίου, οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν βομβαρδίσει τον Πειραιά. Τα πρώτα δείγματα κλονισμού του «ανίκητου» των δυνάμεων του Άξονα είχαν φανεί και στο ανατολικό μέτωπο, όπου στις 27 Ιανουαρίου είχε καταρρεύσει η πολιορκία του Λένινγκραντ. Η γερμανική διοίκηση και οι εγχώριοι συνεργάτες της, απαντούσαν όλο και περισσότερο με συλλήψεις, βασανιστήρια και εκτελέσεις. 

Ο Τσιάρας ήταν μόλις 21 ετών, φοιτητής της Γεωπονικής. Ήταν αρχηγός της ΕΠΟΝ στα Γιάννενα και μόνιμος «στόχος» των δυνάμεων κατοχής και της δωσιλογικής τοπικής διοίκησης.

Ο Γιάννης Τάτσης, επίσης ΕΠΟΝίτης, συνελήφθη σε άλλο σημείο της πόλης, μετά τη συγκέντρωση.

Ο Φίλιος ήταν παλιός κομμουνιστής, φυλακισμένος από τη δικτατορία του Μεταξά το 1936. Συνελήφθη μαζί με τον Τσιάρα και οδηγήθηκε στις φυλακές Φιξ.

«…Τις προτάσεις των γερμανών τις απορρίψαμε. Εμάς θα μας εκτελέσουν! Αλλά, να ξέρεις πως ο άντρας σου, θα πεθάνει σαν τίμιος αγωνιστής για τα δίκια του λαού και για τη λευτεριά του. Εσύ να ‘σαι περήφανη» έγραψε από τη φυλακή στη γυναίκα του, Βασιλική, με την οποία είχε ήδη τρία παιδιά. Δύο μέρες πριν την εκτέλεσή του, η γυναίκα του έφερε στη ζωή το τέταρτο παιδί τους, μια κόρη.

Οδηγήθηκαν σε έκτακτο στρατοδικείο, όπου ο Τσιάρας απολογήθηκε στα γερμανικά. Συνολικά, από τους δεκατέσσερις δικαζόμενους, οι τρεις θα καταδικαστούν σε θάνατο και οι υπόλοιποι σε τετραετείς φυλακίσεις.

Παρά τις εκκλήσεις των συγγενών τους, οι τρεις αντιστασιακοί θα εκτελεστούν τελικά. «Πριν τραβήξουν τη σκανδάλη, ο Μπάμπης φώναξε μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής του: ‘Ζήτω η λευτεριά’, ‘Ζήτω το ΚΚΕ’»

Ο δρόμος που πήρε το όνομά τους, είναι το στενό που συνδέει της οδούς Γράμμου και Κωνσταντινουπόλεως, σχεδόν απέναντι από το μνημείο που στέκει, στο σημείο της εκτέλεσης.

Πηγές: Μάλαμας, Λ. «Με τη χρυσή της νιότης πανοπλία»