Γιατί ονομάστηκε Πάτερο;

Ενα αφιέρωμα του «Τύπου Ιωαννίνων» στην προέλευση της ονομασίας χωριών και οικισμών του νομού Ιωαννίνων

Το Πάτερο, ή το Πάτερ όπως ορίζει η ντοπιολαλιά, είναι ένα από τα λεγόμενα Κατσανοχώρια.

Ένα μικρό χωριό των Ιωαννίνων, η ίδρυση του οποίου χρονολογείται αιώνες πριν. Η κεντρική εκκλησία του Πάτερου, αυτή της Αγίας Παρασκευής, ανεγέρθηκε στα μέσα του 17^ου αιώνα. Εκτιμάται όμως ότι ο οικισμός προϋπήρχε.

Για την προέλευση της ονομασίας του Πάτερου, αρκετές οι ερμηνείες. Μία από αυτές θέλει το τοπωνύμιο να έχει προέλθει από την κλητική του αρχαιόκλιτου ουσιαστικού «Πατήρ» (παπάς): «πάτερ».

Ο καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κώστας Ευ. Οικονόμου (στη μελέτη του «Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων: Γλωσσολογική εξέταση») υποστηρίζει ότι το τοπωνύμιο πρέπει να θεωρηθεί κυριώνυμο και να αποδοθεί στο επώνυμο «Πάτερος». Προσθέτει δε ότι το επώνυμο «Πάτερος» σχηματίζεται από το ουσιαστικό της κοινής νεοελληνικής γλώσσας «πάτερο», που είναι η ξύλινη δοκός που υποβαστάζει το πάτωμα ή τη στέγη.

Ο ιστοριοδίφης Στέφανος Μπέττης στο βιβλίο του («Ονοματολογία των χωριών Νομού Ιωαννίνων»), δίνει μια πιο… παιχνιδιάρικη ερμηνεία στην προέλευση του τοπωνυμίου, εμπλέκοντας και την παροιμιακή ρήση «κολοκύθια στο πάτερο», η οποία λέγεται για να αμφισβητηθούν ή να αποδοκιμαστούν οι ισχυρισμοί κάποιου.

«Γιατί αυτό το μικρό χωριό ονομάσθηκε Πάτερο; Ίσως γιατί είναι ψηλότερα από τα κάπως μεγαλύτερά του χωριά Καλέντζι και Πλέσια (σ.σ. γειτονικά χωριά), τοποθετημένο δηλαδή πάνω απ’ αυτά και σε ίσιωμα σαν σε πατάρι, όπου συνηθίζουν να τοποθετούν τα μικρά πράγματά τους στο σπίτι οι χωριάτες, ακόμα και κολοκύθια, και οι ίδιοι δε οι κάτοικοι των χωριών αυτών, καθώς πιστεύω, είναι οι ανάδοχοί του» αναφέρει ο Μπέττης.

Στο Πάτερο, εκτός από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, υπάρχει άλλο ένα μνημείο: Το δημοτικό σχολείο, το οποίο χτίστηκε με δωρεά του Αχιλλέα Γεροκωστόπουλου, υπουργού της ελεύθερης Ελλάδας, την περίοδο 1890-1892. Ο Γεροκωστόπουλος είχε γεννηθεί στο Πάτερο. Η οικογένειά του, όταν αυτός ήταν 5 χρονών, μετακόμισε στην Πάτρα.