Ένας αστερίσκος για το Τζαμί Ασλάν πασά

Τους τελευταίους μήνες, εντός και… εκτός του υπουργείου Πολιτισμού προέκυψε μια διχογνωμία για το υλικό επικάλυψης του τρούλου του τζαμιού Ασλάν πασά και του γειτονικού τουρμπέ, στην ομώνυμη ακρόπολη, στο Κάστρο των Ιωαννίνων. Κεραμίδι ή μαυρόπλακα (μαύρη σχιστόπλακα);

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) ήρθε να ανατρέψει προηγούμενη γνωμοδότησή του και να προκρίνει τελικά τη μαυρόπλακα. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη χρειάστηκε δύο μήνες για να υπογράψει τη σχετική απόφαση. Και αν μη τι άλλο, η υπουργική απόφαση έχει ενδιαφέρον.

Κι αυτό επειδή ναι μεν η κα Μενδώνη υπογράφει υπέρ της κάλυψης του τρούλου με σχιστόπλακα, αλλά θέτει έναν σοβαρό όρο: Ότι «η μελέτη θα προσαρμοστεί αναλόγως σε ό,τι αφορά και στη γεωμετρία και στη μορφή του τρούλου, καθώς και στον έλεγχο με στατική επίλυση πλέον του μοντέλου της λύσης με σχιστόπλακες».

Ο όρος αυτός, όπως διατυπώνεται, δεν είναι και ο πιο σαφής. Το σημαντικό κομμάτι της απόφασης της κας Μενδώνη αφορά τα περί ελέγχου με στατική επίλυση του μοντέλου της λύσης με σχιστόπλακες. Το ζήτημα της στατικής επάρκειας έχει τεθεί από τους μελετητές που πρότειναν κεραμίδι - υπολείμματα κεραμιδιού είχαν βρεθεί κατά τη διάρκεια επισκευής του τρούλου, τη δεκαετία του ’80.

Η αρχική μελέτη που προέβλεπε κεραμίδι ως υλικό επικάλυψης «πέρασε» ομόφωνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το 2023, με την υπουργό να εγκρίνει τη σχετική γνωμοδότηση έναν μήνα μετά.

Η εν λόγω μελέτη αφορά την «αποκατάσταση (αρχιτεκτονική, στατική, ΗΜ) του τεμένους και του τουρμπέ Ασλάν Πασά». Έχει ανατεθεί δε σε μελετητική εταιρία από τον Δήμο Ιωαννιτών στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης μεταξύ του Δήμου, του υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Ηπείρου. Η αποκατάσταση του τζαμιού Ασλάν πασά, όπου στεγάζεται το Δημοτικό Μουσείο Ιωαννίνων από το 1933, είναι ένα από τα σημαντικά έργα που περιλαμβάνονται στο περίφημο πάρκο πολιτισμού και στο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου.

Το φθινόπωρο του 2024 η οριστική αρχιτεκτονική, στατική και ΗΜ μελέτη πήγαν για έλεγχο και θεώρηση στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Εκείνη την περίοδο, φαίνεται ότι έγινε αντιληπτή η μεγάλη αλλαγή που θα επερχόταν στη φυσιογνωμία του μνημείου όπως τουλάχιστον αυτή έχει αποτυπωθεί εδώ και έναν αιώνα τουλάχιστον, και εντέλει στη συλλογική μνήμη.

Η αλλαγή έγινε αντιληπτή από τον περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέκο Καχριμάνη, ο οποίος δεν άργησε να κάνει την παρέμβασή του. Έγινε μια σύσκεψη με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, με τον κ. Καχριμάνη να υποστηρίζει την ανάγκη να διατηρηθεί η σημερινή εικόνα του μνημείου και να υπενθυμίζει ότι το εν λόγω έργο θα χρηματοδοτηθεί από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2021-2027». Η υπουργός ζήτησε την επανεξέταση της όλης υπόθεσης από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Στις 22 Ιανουαρίου, το ΚΑΣ γνωμοδότησε θετικά επί της τοποθέτησης σχιστόπλακας στο τζαμί Ασλάν πασά. Ναι μεν αλλά…

Καταρχάς, η γνωμοδότηση αυτή δεν ήταν ομόφωνη, με την κα Μενδώνη να φαίνεται ότι πήρε λίγο τον χρόνο της για να υπογράψει την απόφαση. Η απόφασή της υπογράφηκε τελικά στις 19 Μαρτίου, σχεδόν δύο μήνες μετά τη συνεδρίαση του ΚΑΣ. Και σε αυτήν περιέλαβε τον όρο του «ελέγχου με στατική επίλυση πλέον του μοντέλου της λύσης με σχιστόπλακες»…

Με την υπογραφή της υπουργικής απόφασης, ο Δήμος πρέπει να δώσει το πράσινο φως για την τροποποίηση της μελέτης για την αποκατάσταση του τεμένους και να αναμένει το αποτέλεσμα. Με τα δεδομένα που υπάρχουν, κάθε άλλο παρά αποκλείεται να ξαναχρειαστεί γνωμοδότηση του ΚΑΣ.

Το σίγουρο είναι ότι η μελετητική περίοδος για το έργο της αποκατάστασης του τζαμιού έχει ακόμα δρόμο μπροστά της.