Ένας ανησυχητικός νόμος

Σήμερα ψηφίζεται στη Βουλή το νομοσχέδιο περί συναθροίσεων, η πρώτη συνολική προσπάθεια περιορισμού του κατοχυρωμένου συνταγματικά δικαιώματος της διαμαρτυρίας, σε καιρό δημοκρατίας.

Ο «νόμος Χρυσοχοΐδη» δέχεται σφοδρές κριτικές οι οποίες είναι «οριζόντιες» σε ό,τι αφορά την πολιτική τους προέλευση. Ο Δικηγορικός Σύλλογος, μέσω της Συντονιστικής Επιτροπής της Ολομέλειας Προέδρων, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «η προληπτική πλήρης απαγόρευση των συναθροίσεων με απόφαση της αστυνομικής ή λιμενικής αρχής πλήττει τον πυρήνα του δικαιώματος και βρίσκεται εκτός συνταγματικού πλαισίου».

Ο νόμος ουσιαστικά δίνει τη δυνατότητα απαγόρευσης δημόσιας συνάθροισης αν θεωρηθεί ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια «λόγω ιδιαιτέρως πιθανής διάπραξης σοβαρών εγκλημάτων ιδίως κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ιδιοκτησίας και της πολιτειακής εξουσίας ή απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής σε ορισμένη περιοχή». Η πρόβλεψη απαγόρευσης των διαδηλώσεων υπάρχει και τώρα και έχει εφαρμοστεί αρκετές φορές, ειδικά την κρισιακή δεκαετία 2010-2020. Ωστόσο, η μετατροπή του δικαιώματος της συνάθροισης σε «ιδιωνυμικό» αδίκημα, όπως προέβλεπε αρχικά ο νόμος του πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ και νυν της ΝΔ, «διαπερνάει» ως λογική το νόμο και προκαλεί εύλογες ανησυχίες. Ο κ. Χρυσοχοΐδης μεν τη σχετική διάταξη, προκειμένου να «προσελκύσει» το ΚΙΝΑΛ στην έγκριση του νόμου (κάτι που τελικά κατάφερε), οι αντιδράσεις όμως και εντός του κόμματος παραμένουν έντονες.

Η Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδας προειδοποίησε τον υπουργό για τα θέματα αντισυνταγματικότητας, ενώ η Πρωτοβουλία Αστυνομικών έχει διατυπώσει και αυτή τη διαφωνία της. Ακόμα και βιβλιογραφικά, εμφανίζεται ένας σημερινός υπουργός της ΝΔ, ο Γιώργος Γεραπετρίτης, να επισημαίνει σε συλλογική συνταγματική ερμηνεία, ότι «το δικαίωμα στη συνάθροιση δεν υπόκειται σε καθεστώς άδειας, αναγγελίας ή προληπτικού ελέγχου από τις αστυνομικές αρχές όπως γινόταν σε ανώμαλες περιόδους παλαιότερα». Το επισημαίνει στην ανακοίνωσή της η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Στον αντίποδα, η κυβέρνηση έχει βρει μερική υποστήριξη από τη ΓΣΕΕ, η οποία έχει διατυπώσει μια επαμφοτερίζουσα θέση.

Ο νόμος παραλληλίζεται με το χουντικό νόμο του 1971, το διάταγμα 794, που ορίζει «πρόεδρο δημόσιας συναθροίσεως» που αναλαμβάνει ευθύνη. Ωστόσο, ο νόμος μοιάζει περισσότερο να έρχεται από το δυστοπικό κοινωνικό μέλλον.

Σήμερα, ημέρα ψήφισης του νομοσχεδίου, καλείται η τρίτη πορεία αντίδρασης και στα Γιάννενα, μετά την Τρίτη και την Τετάρτη, στις 19.00, από το Εργατικό Κέντρο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αντίθετος στο νομοσχέδιο. Ο εισηγητής του, Γιάννης Ραγκούσης, κατηγόρησε ευθέως ως «χουντικής έμπνευσης» το νόμο του παλιού του πολιτικού συνοδοιπόρου, προκαλώντας την αντίδραση του υπουργού. Ο δε Δημήτρης Τζανακόπουλος, επεσήμανε ότι «φοβάστε την κοινωνική έκρηξη που είναι προ των πυλών. Και θέλετε να δώσετε ένα νομιμοφανές πρόσχημα για το κατασταλτικό όργιο που ετοιμάζετε». Ο ΣΥΡΙΖΑ πάντως δέχεται κριτική εξ αριστερών για το πώς χειρίστηκε ως κυβέρνηση το δικαίωμα στη διαμαρτυρία.

Το ΚΙΝΑΛ έχει προαναγγείλει «κατάθεση τροπολογίας σε περίπτωση που δεν αλλάξει η κυβέρνηση τη διάταξη περί αστικής ευθύνης του διοργανωτή», ενώ η βουλευτής του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα τόνισε μεταξύ άλλων: «Εάν δεν γίνονταν όλες αυτές οι χιλιάδες κινητοποιήσεις τα πράγματα θα ήταν ακριβώς όπως είναι σήμερα;» Την απόσυρση του νομοσχεδίου και την «αποπομπή του διχαστικού υπουργού» που το εισηγήθηκε, ζήτησε η αντιπρόεδρος της Βουλής και βουλευτής του ΜέΡΑ25, Σοφία Σακοράφα.