Ανακάλυψαν το αρχαιότερο «σύγχρονο» πτηνό

Κοντά στο τέλος της εποχής των δεινοσαύρων, ένα πουλί που έμοιαζε με τους σημερινούς λαγγόνες και περιστέρια βουτούσε για ψάρια και άλλα θηράματα στα επικίνδυνα νερά της Ανταρκτικής. Χάρη σε ένα σχεδόν πλήρες απολιθωμένο κρανίο, οι επιστήμονες έχουν πλέον ταυτοποιήσει αυτό το υδρόβιο πτηνό ως το αρχαιότερο γνωστό μέλος της γενεαλογίας που καλύπτει όλα τα πουλιά που ζουν σήμερα.

Το νέο απολίθωμα που αποκαλύφθηκε στο νησί Vega κοντά στην Ανταρκτική Χερσόνησο του αρχαίου πτηνού με το όνομα Vegavis iaai χρονολογείται πριν από περίπου 69 εκατομμύρια χρόνια, περίπου τρία εκατομμύρια χρόνια πριν από το χτύπημα αστεροειδούς στο τέλος της Κρητιδικής Περιόδου που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους, εκτός από τους απογόνους τους πουλιά.

Τα απολιθώματα του Vegavis περιγράφηκαν για πρώτη φορά πριν από δύο δεκαετίες. Αλλά χωρίς επαρκή κρανιακά κατάλοιπα η θέση του στο γενεαλογικό δέντρο των πτηνών παρέμενε ασαφής. Οι ερευνητές ήταν τώρα σε θέση να διαγνώσουν ότι το Vegavis φωλιάζει ανάμεσα στα ανατομικά σύγχρονα πτηνά με βάση δύο κρανιακά χαρακτηριστικά - τα οστά του άνω ράμφους του και το σχήμα του εγκεφάλου του.

«Και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά παρατηρούνται στο νέο δείγμα Vegavis», δήλωσε ο εξελικτικός βιολόγος Κρις Τόρες του Πανεπιστημίου του Ειρηνικού στην Καλιφόρνια, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.

Το Vegavis ήταν ένα πρώιμο υδρόβιο πτηνό, μια ομάδα που περιλαμβάνει επίσης τις πάπιες και τις χήνες. Το Vegavis φαίνεται ότι ήταν εξειδικευμένο να κυνηγά ψάρια και άλλα θηράματα υποβρυχίως σε ένα ρηχό θαλάσσιο οικοσύστημα. Η Ανταρκτική εκείνη την εποχή δεν ήταν η έρημη γη του χιονιού και του πάγου που είναι σήμερα, αλλά μάλλον ένα δασώδες τοπίο με εύκρατο κλίμα.

Τα πτηνά εξελίχθηκαν κατά την Ιουρασική περίοδο από μικρούς φτερωτούς δεινόσαυρους. Το αρχαιότερο γνωστό πτηνό, ο Αρχαιοπτέρυξ, χρονολογείται πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια. Με ένα στόμα γεμάτο δόντια και μακριές οστέινες ουρές, τα πρώτα πουλιά απείχαν πολύ από τα σύγχρονα. Το Vegavis είναι ένα από τα δύο μόνο σύγχρονα πτηνά που είναι γνωστά από την εποχή των δεινοσαύρων. Το άλλο, το Asteriornis maastrichtensis, έζησε πριν από περίπου 67 εκατομμύρια χρόνια στο σημερινό Βέλγιο.

Ο Vegavis είχε το μέγεθος μιας αγριόπαπιας, αλλά δεν είχε ράμφος όπως μια πάπια. Αντίθετα, είχε ένα ράμφος σε σχήμα λόγχης όπως η φάλαινα.

Η σκελετική του δομή υποδεικνύει ότι βουτούσε για το δείπνο του.

Λειτουργικά, το κρανίο του είναι παρόμοιο με εκείνο των λαγγόνων και των γλαρόνιων - πουλιών που κλείνουν τα σαγόνια τους ενάντια στις δυνάμεις αντίστασης του νερού κατά την καταδίωξη ψαριών, δήλωσε ο Torres.

Σημειώνοντας ότι τα υδρόβια πτηνά είναι μια εξειδικευμένη μορφή πτηνών, οι ερευνητές υποψιάζονται ότι τα πρώτα ανατομικά σύγχρονα πτηνά εμφανίστηκαν στην πραγματικότητα εκατομμύρια χρόνια πριν από το Vegavis.

Με πληροφορίες από Reuters. Φωτογραφία: Ένα πουλί της Κρητιδικής περιόδου που ονομάζεται Vegavis iaai που καταδιώκει ψάρια στον ρηχό ωκεανό στα ανοικτά των ακτών της Ανταρκτικής χερσονήσου/Reuters/Mark Witton